Tiếp theo chương trình Phiên họp 44, sáng nay (27/4), Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến vào Báo cáo kết quả giám sát “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống xâm hại trẻ em” theo Nghị quyết số 81/2019/QH14 ngày 14/6/2019 của Quốc hội. Qua báo cáo bằng video và văn bản, Đoàn giám sát dẫn những số liệu rất đáng báo động.

“Có trường hợp kêu khóc mà chính quyền không biết”

Đoàn giám sát cho biết, theo Báo cáo của Chính phủ, giai đoạn từ 2015 đến 2019, có 8.442 vụ xâm hại trẻ em được phát hiện, xử lý, với 8.709 trẻ em bị xâm hại. Trong đó, có 6.432 trẻ bị xâm hại tình dục; 857 trẻ bị bạo lực; 106 trẻ bị mua bán, bắt cóc, chiếm đoạt; 1.314 trẻ bị xâm hại bằng các hình thức khác.

Trong các vụ xâm hại này thì phổ biến nhất, để lại hậu quả nặng nề, gây bức xúc dư luận nhất là xâm hại tình dục, chiếm 75,4% tổng số vụ xâm hại trẻ em. Nhiều địa phương, số vụ xâm hại tình dục trẻ em chiếm trên 90% như: Cần Thơ, Hậu Giang, Kiên Giang, Đồng Nai...

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển

Một điểm đáng lưu ý là qua giám sát tại một số địa phương cho thấy, đối tượng xâm hại trẻ em là người ruột thịt, người thân thích và người quen biết với trẻ có xu hướng gia tăng, chiếm trên dưới 90%.

Đoàn giám sát cũng dẫn số liệu từ Chính phủ cho thấy, trong giai đoạn này có 337 trẻ bị tử vong (trong đó 191 trẻ bị giết, 146 trẻ bị các hình thức xâm hại khác dẫn đến tử vong); 418 trẻ có thai do bị xâm hại tình dục; 193 trẻ bị rối loạn tâm thần...

"Qua giám sát cho thấy, còn nhiều trường hợp trẻ em bị xâm hại nhưng chưa được phát hiện kịp thời, đầy đủ để xử lý, nhất là các hành vi bạo lực gây tổn hại về thể chất và tinh thần cho trẻ em; đồng thời công tác theo dõi, thống kê tình hình trẻ em bị xâm hại chưa được quan tâm đúng mức, dẫn đến, số vụ xâm hại trẻ em được phát hiện và xử lý nêu trong các báo cáo chưa phản ánh đầy đủ tình hình thực tế” – báo cáo nhấn mạn.

Thảo luận tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho rằng, đó là con số của tảng băng nổi, đồng thời đặt vấn đề số liệu đó đã phản ánh đầy đủ tình trạng hay chưa.

“Rất đáng chú ý là trẻ em bị cưỡng bức lao động. Tôi thấy rằng, công tác bảo vệ trẻ em của chúng ta chưa tốt. Khi phát hiện xử lý kịp thời là đúng rồi, nhưng quan trọng là bảo vệ trẻ em để tình trạng xâm hại không xảy ra nữa. Có những vụ trẻ em bị bạo lực, kêu khóc hàng ngày mà chính quyền không biết, nhà trường không biết… Phải nhấn mạnh đến trách nhiệm của chính quyền cấp cơ sở” – ông Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ cho rằng, số liệu trên cho thấy vấn đề rất lớn, đáng quan tâm nên báo cáo cần phân tích kỹ hơn. Cùng với đó phải đánh giá thêm về công tác thanh tra, kiểm tra, quản lý của cơ quan chức năng, nhất là vai trò chính quyền cơ sở.

“Thực tế nhiều vụ việc chỉ được phát hiện xử lý khi báo chí phản ánh, khi có hậu quả xảy ra hay tố cáo. Khi đó chính quyền, cơ quan chức năng mới biết. Báo cáo cần kiến nghị rõ hơn về trách nhiệm” – ông Đỗ Bá Tỵ nói.

Không biết luật thì làm sao thực hiện đúng luật!

Một trong những nguyên nhân được Đoàn giám sát chỉ ra là công tác tuyên truyền chưa được tiến hành thường xuyên. Nội dung tuyên truyền còn nghèo nàn, chưa thiết thực; chưa chú trọng tuyên truyền, giáo dục kiến thức, kỹ năng phòng chống xâm hại trẻ em. Chưa chú trọng đúng mức đến đối tượng chính cần tuyên truyền là trẻ em và các bậc cha mẹ.

“Kết quả điều tra xã hội học với gần 9.000 người cho thấy: 9,8% người lớn trả lời không biết có Luật Trẻ em; 44,6% người lớn trả lời có nghe về Luật Trẻ em nhưng không biết rõ nội dung của Luật; 47% trẻ em sống trong cùng gia đình trả lời không biết chính xác quy định về độ tuổi trẻ em trong Luật” – báo cáo đề cập số liệu rất đáng lưu tâm.

Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ

Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ nhấn mạnh, gia đình là tế bào của xã hội, sự phát triển lành mạnh của trẻ em có vai trò rất lớn của người lớn, trong đó có cha mẹ, người thân, nhưng con số người lớn không rõ về luật là điều đáng lo lắng.

“Không biết luật thì làm sao thực hiện đúng luật! Không nắm rõ quy định thì vi phạm luật, thực hiện không đúng là tất yếu” – ông Đỗ Bá Tỵ nói và đề nghị cần có kiến nghị nâng cao vai trò, trách nhiệm trong công tác tuyên truyền, giáo dục, nhất là về Luật trẻ em.

Đoàn giám sát dự báo tình hình trẻ em bị xâm hại thời gian tới tiếp tục diễn biến phức tạp, nghiêm trọng và có chiều hướng gia tăng. Ông Hà Ngọc Chiến – Chủ tịch Hội đồng Dân tộc nhấn mạnh trong các giải pháp thì biện pháp phòng ngừa phải là quan trọng nhất và nên tập trung vào nhóm trẻ có nguy cơ bị xâm hại để có sự can thiệp, hỗ trợ. Tuy vậy, thực tế cũng như báo cáo còn yếu khâu này, chưa thống kê, dự báo được số liệu trẻ em có nguy cơ nên chưa có biện pháp tương xứng.

Dẫn số liệu trung bình một ngày có 7 trẻ em bị xâm hại; trong một năm có đến 38 trẻ bị giết, 133 trẻ bị thương tích, 84 trẻ mang thai..., Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc lưu ý đây là số liệu đáng báo động và nói lên nhiều điều. Do đó, báo cáo cần phân tích đầy đủ hơn các nguyên nhân, trách nhiệm quản lý nhà nước, mối quan hệ với tỷ lệ ly hôn, ảnh hưởng của môi trường mạng xã hội, internet... để thấy rõ hơn bức tranh toàn cảnh, qua đó có giải pháp bảo vệ trẻ em./.