Từ sáng sớm, rất đông người dân đồng bào Thái trắng và du khách gần xa đã tụ hội về với xã Quang Huy, huyện Phù Yên, Sơn La để tham dự Lễ hội Tết xíp xí. Nghi lễ được thực hiện từ nhà truyền thống xã Quang Huy đến di tích lịch sử văn hóa Đình Chu.

Theo phong tục của người Thái trắng, “Tết Xíp xí” (xíp xí nghĩa là 14) được tổ chức vào ngày 14/7 âm lịch hằng năm, là ngày con cháu hướng về tổ tiên, là dịp người lớn dành sự quan tâm, chăm sóc đặc biệt đến thế hệ trẻ. Vì vậy, đồng bào Thái trắng còn gọi Tết xíp xí là tết trẻ con. Vào ngày này, nếu trẻ con vẫn đi chăn trâu thì phải gói xôi, gói thịt, gói bánh ít mang đi để ăn và được bố mẹ mua cho quần áo mới. 

Lễ hội Tết Xíp xí là cơ hội để đồng bào Thái trắng giới thiệu, quảng bá những nét đẹp văn hóa, sản phẩm đặc trưng, riêng có, được gìn giữ qua nhiều thế hệ, trong đó, có một loại bánh đặc biệt là bánh ít, thường chỉ được bà con làm một lần duy nhất vào dịp "Xíp xí".

Bà Hà Thị Khuyến, xã Huy Tân, huyện Phù Yên, Sơn La chia sẻ: "Bánh này rất quan trọng, không thể thiếu trong ngày Tết Xíp xí, không thể thiếu trong bàn thờ tổ tiên. Gạo thì phải chọn gạo ngon, xong ngâm, ngày xưa chưa có máy xay phải giã tay rất kì công, bây giờ rất tiện rồi".

Tết xíp xí năm nay ý nghĩa và đặc biệt hơn, bởi là dịp huyện Phù Yên tổ chức Lễ đón nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia “Tết Xíp xí” của người Thái Trắng huyện Phù Yên, tỉnh Sơn La.

Đây là niềm vinh dự, tự hào lớn đối với cộng đồng người Thái Trắng Phù Yên nói riêng và đồng bào thái trắng Sơn La nói chung. Là động lực để cấp ủy, chính quyền và nhân dân quảng bá, giới thiệu Nghi lễ “Tết Xíp xí” tới du khách thập phương.

Ông Đặng Quang Hưng, Chủ tịch UBND huyện Phù Yên cho biết: Phù Yên chúng tôi là một huyện có nhiều phong tục tập quán tín ngưỡng đặc sắc, mang đậm bản sắc dân tộc. Và đặc biệt hôm nay Phù Yên như có niềm vui nhân đôi. Trong thời gian tới, Phù Yên sẽ tiếp tục bảo tồn, phát triển nét văn hóa độc đáo này. Đây sẽ là thế mạnh để phát triển du lịch, phát triển kinh tế xã hội, phấn đấu đưa Phù Yên trở thành huyện khá trong các huyện của tỉnh.

Hiện nay, tỉnh Sơn La có 5 di sản văn hóa tiêu biểu của người Thái đã được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia, như: Nghệ thuật Xòe Thái; Lễ Hết chá; Chữ viết cổ; Nghi lễ Gội đầu; Nghi lễ Kin Pang Then. Đặc biệt trong đó, Nghệ thuật Xòe Thái đã được Unesco vinh danh là Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Nghi lễ Tết Xíp xí” của người Thái trắng huyện Phù Yên và huyện Quỳnh Nhai, Sơn La là di sản tiếp theo được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.