Sáng 12/11, dưới sự điều hành của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Quốc hội tiến hành chất vấn nhóm vấn đề thứ tư thuộc lĩnh vực kế hoạch và đầu tư đối với Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng. 

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ có thêm 85 phút để tiếp tục trả lời chất vấn về Giải pháp phục hồi và phát triển kinh tế trong bối cảnh tình hình mới; các giải pháp hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh để phục hồi, phát triển sản xuất, kinh doanh. Công tác chuẩn bị đầu tư, việc phân bổ, giao kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn 2021-2025 và kế hoạch năm 2021; giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện giải ngân vốn đầu tư công và các dự án trọng điểm quốc gia. Tiến độ thực hiện các chương trình, dự án sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi đầu tư phát triển.

Xác định tỷ lệ nợ công, bội chi, lạm phát cho từng kịch bản

Trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Cao Sơn (đoàn Hòa Bình), Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, Bộ đã xây dựng hai kịch bản cho kinh tế, có hoặc không có chương trình phục hồi, từ đó xác định các tỷ lệ về mức nợ công, bội chi, lạm phát cho từng kịch bản.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang cùng Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước tính toán sử dụng các công cụ chính sách tài khóa, tiền tệ thế nào cho phù hợp, dựa trên đánh giá khả năng hấp thụ kinh tế và thu xếp nguồn vốn.

Trong đó, Bộ trưởng cho biết, quan điểm trong xây dựng chính sách là mạnh dạn hơn để phục hồi và phát triển kinh tế, vừa duy trì tăng trưởng, tăng GDP, tăng thu ngân sách, tạo nhiều việc làm nhưng vẫn phải đảm bảo an toàn nợ công, bội chi ngân sách. Công cụ quan trọng nhất, theo Bộ trưởng, là theo dõi chặt chẽ diễn biến giá cả, nợ xấu, điều hành linh hoạt cung tiền, đảm bảo nguồn cung nguyên vật liệu, đảm bảo hiệu quả mang tính dẫn dắt nguồn vốn ngoài Nhà nước cùng tham gia.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội) về chiến lược đầu tư trên bình diện cả nước để hạn chế căn cơ các làn sóng di cư trong tương lai, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, phải nhìn nhận vấn đề này một cách đầy đủ hơn, phải coi đây là vấn đề lớn liên quan đến kinh tế - xã hội, an ninh trật tự và là vấn đề chưa có tiền lệ nên chưa có nhiều kinh nghiệm để ứng phó. Đây là nhu cầu khách quan, nhưng về chủ quan, phải nâng cao khả năng dự báo, ứng phó, xử lý tình huống để rút ra các bài học thực tiễn để chống dịch tốt hơn.

Khi quy hoạch tốt về đầu tư; về cơ chế chính sách; về xây dựng thị trường lao động để đảm bảo định hướng phát triển cân bằng, hài hòa giữa các vùng, miền và địa phương để giảm bớt hiện tượng này trong tương lai. Khi đó, vấn đề cung cầu lao động sẽ được dịch chuyển một cách hợp lý và phát triển giữa các vùng, miền thì việc di chuyển về quê sẽ giảm đi.

Xây dựng chính sách theo hướng mở để có thể điều chỉnh một cách linh hoạt

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) đặt câu hỏi về  cách tiếp cận xây dựng biện pháp khôi phục kinh doanh khi doanh nghiệp đang gặp khó khăn, như nguồn vốn đứt đoạn, nguồn cung lao động thiếu, chuỗi cung ứng đứt gãy. Vậy, Chính phủ phải có giải pháp vừa tổng thể, vừa ưu tiên trong khi ngân sách còn khó khăn?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết có 7 cách tiếp cận. 

Thứ nhất, sẽ tiếp cận theo diễn biến của tình hình dịch bệnh, tiến độ tiêm vaccine và khả năng cung ứng thuốc điều trị khi chuyển sang trạng thái bình thường mới, đó là thích ứng an toàn, linh hoạt và kiểm soát hiệu quả. Từ đó, sẽ chủ động xây dựng các phương án và kịch bản ứng phó.

Thứ hai, xây dựng chính sách theo hướng mở để có thể điều chỉnh một cách linh hoạt, phù hợp với nhu cầu thực tế của các đối tượng cần hỗ trợ trong từng thời gian cụ thể.

Thứ ba, phải vừa hỗ trợ phục hồi nhanh trong ngắn hạn nhưng vừa kết hợp lồng ghép với các chiến lược và kế hoạch 5 năm trong dài hạn.

Thứ tư, các chính sách bảo đảm các mục tiêu cao nhất, phải ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế như an toàn quốc gia về hoạt động, ổn định các tổ chức tín dụng, các chỉ tiêu về nợ công, bội chi, lạm phát… và phải đảm bảo các mục tiêu.

Thứ năm, các chính sách này phải hướng tới tác động cả về phía cung và phía cầu, cả về kinh tế lẫn an sinh xã hội, lao động, việc làm và phải có trọng tâm, trọng điểm.

Thứ sáu, phải phù hợp với khả năng huy động và trả nợ.

Cuối cùng, phải có một nhóm nhiệm vụ, giải pháp để kiểm soát, giám sát chặt chẽ, đảm bảo hiệu quả và phải đạt được mục tiêu đã đề ra trong chương trình. 

Nới bao nhiêu trần nợ công để phục hồi kinh tế?

Đại biểu Nguyễn Lâm Hiền (đoàn Lâm Đồng) tranh luận với Bộ trưởng về việc chấp nhận vượt trần ngân sách, tăng nợ công để có gói cứu trợ đủ lớn. Đại biểu Nguyễn Lâm Hiển cho biết, theo ý kiến của nhiều chuyên gia, để hỗ trợ an sinh xã hội và phục hồi nền kinh tế sau đại dịch cần gói hỗ trợ đủ lớn, đặc biệt là gói tiền mặt tương đương 3-4% GDP. Nếu làm như vậy sẽ tăng nợ công, tăng bội chi, nợ Chính phủ. Còn nếu không có các giải pháp đủ lớn, nền kinh tế sẽ chậm phục hồi, lỗi nhịp so với sự phát triển của các nước, kèm theo nhiều hệ lụy tiêu cực.

Vậy “chúng ta chấp nhận vượt trần ngân sách, tăng nợ công hay hỗ trợ không đủ lớn, không đủ liều?", đại biểu nêu câu hỏi.

Đại biểu Hiền cho biết, trong Báo cáo kinh tế - xã hội của Chính phủ thì không thể hiện rõ kế hoạch tổng thể, tổng mức chi cho các gói hỗ trợ về tài khóa và tiền tệ để phục hồi nền kinh tế. Do đó, cần có kế hoạch tổng thể, thống kê, tổng hợp, dự báo các gói hỗ trợ từ ngân sách bao gồm cả tài khóa, tiền tệ, nguồn lực khác, trong đó có dự tính nguồn lực của toàn xã hội. Đây là cơ sở khoa học quan trọng để xây dựng kế hoạch tổng thể, xác định đầy đủ nguồn lực làm cơ sở hoạch định và điều hành kinh tế vĩ mô một cách chính xác và hiệu quả hơn.

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, nếu hỗ trợ tiền mặt, cấp tiền cho người dân thì nguy cơ lớn sẽ rủi ro làm tăng lạm phát. Quan điểm là ủng hộ nới bội chi và nợ công trong khoảng kiểm soát được. Vì nếu không nới bội chi và nợ công sẽ khó tăng trưởng. Nếu không tăng trưởng thì khó đạt mục tiêu 5 năm, chiến lược 10 năm và khát vọng đến năm 2045 là nước phát triển.

"Vậy nới thì nới bao nhiêu. 1% hay 2%? Nới ra rồi huy động bằng cách nào? Huy động được rồi thì sử dụng vào đâu để hiệu quả", Bộ trưởng Dũng nói.

Bộ Kế hoạch Đầu tư đã xây dựng kịch bản rồi nhưng "xin phép chưa báo cáo dịp này" mà cần tính toán thận trọng, kỹ lưỡng, báo cáo cấp có thẩm quyền trước khi báo cáo với Quốc hội. Tất cả vấn đề này đang được các Bộ ngành tính toán." - Bộ trưởng Dũng trả lời.

Đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà (đoàn TP. Hà Nội) chất vấn 3 vấn đề: Thứ nhất, môi trường đầu tư kinh doanh chưa thực sự thông thoáng, minh bạch. Thứ hai, chưa tạo được đột phá trong huy động, phân bổ và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực phát triển. Đề nghị Bộ trưởng cho biết trách nhiệm của Bộ trưởng về hai vấn đề nêu trên và giải pháp khắc phục trong thời gian tới? Thứ ba, thể chế phát triển điều phối kinh tế vùng chưa được quan tâm và chậm được cụ thể hóa bằng pháp luật nên liên kết vùng còn lỏng lẻo. Đại biểu gửi đến Thủ tướng Chính phủ để làm rõ giải pháp khắc phục vấn đề này trong thời gian tới?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, đúng là môi trường đầu tư kinh doanh có rất nhiều vấn đề. Chúng ta đã có bước tiến quan trọng được cộng đồng trong nước, quốc tế đánh giá cao, các thang hạng, thăng bậc của chúng ta trên các bảng xếp hạng quốc tế liên tục tăng cao trong những năm qua, có Nghị quyết 02 trước đây, bây giờ là Nghị quyết 19 về cải cách thủ tục hành chính, môi trường đầu tư và nâng cao sức cạnh tranh nền kinh tế. Bộ trưởng cho rằng, với đầy đủ hệ thống giải pháp và tổ chức triển khai thực hiện mang lại kết quả tích cực. Tuy nhiên còn có những vấn đề cần rà soát, điều chỉnh để có môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, an toàn hơn, hấp dẫn cho nhà đầu tư trong nước cũng như nước ngoài, nhất là hệ thống pháp luật. Các thủ tục hành chính, điều kiện đất đai, mặt bằng, hạ tầng, nhân lực, thái độ thân thiện các địa phương với các nhà đầu tư, nếu không tốt thì môi trường đầu tư không tốt thì họ sẽ đi địa phương khác hoặc là đi nước khác. Bộ trưởng nhấn mạnh, cần tăng cường công tác này hơn trong thời gian tới.

Về huy động và sử dụng nguồn lực đất nước có nhân lực, vật lực và tài lực, đã có nhiều kết quả tốt huy động nguồn lực này cho phát triển đất nước nhưng vẫn còn có những khiếm khuyết, lãng phí, thất thoát, chưa hiệu quả… Điều này đã xác định trong chiến lược 10 năm, kế hoạch 5 năm, để huy động được trong dân, phân bổ, sử dụng hiệu quả phục vụ phát triển đất nước.

Về liên kết vùng, đây là vấn đề quan trọng nhưng chưa làm được bao nhiêu vì chúng ta không có thể chế vùng, ngân sách vùng, cơ chế điều phối để liên kết vùng. Thời gian tới, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ tiếp tục nghiên cứu để từ quy hoạch vùng, cơ chế liên kết, điều phối trong phát triển vùng, rồi có các đầu tư tham mưu cho Chính phủ đầu tư cho công trình mang tính liên vùng thì khi đó liên kết vùng mới thực sự hiệu quả và có ý nghĩa.

Trước đó, trong phiên chất vấn chiều 11/11, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đã trả lời nhiều nội dung về phục hồi và phát triển kinh tế trong bối cảnh mới, như vấn đề triển khai các gói hỗ trợ, cơ sở để đặt ra chỉ tiêu kinh tế-xã hội năm 2022, chương trình đầu tư công có làm tăng bội chi, hay các giải pháp ưu tiên cho các tỉnh, địa phương có điều kiện phát triển tốt hơn.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính sẽ đăng đàn trong 90 phút để làm rõ thêm các vấn đề liên quan mà các thành viên Chính phủ đã trả lời, đồng thời cũng sẽ trực tiếp trả lời các chất vấn của đại biểu Quốc hội. Đây là lần đầu tiên Thủ tướng Phạm Minh Chính trả lời chất vấn trước Quốc hội. Tuy nhiên đây cũng là thông lệ từ các nhiệm kỳ trước. Ở kỳ họp cuối năm, Thủ tướng sẽ là thành viên Chính phủ cuối cùng đăng đàn trước khi kết thúc hoạt động chất vấn của kỳ họp.

Trong bối cảnh dịch Covid-19 vẫn đang có những diễn biến phức tạp, khó lường; trong khi cả nước đang từng bước hoạt động trở lại ổn định trong trạng thái bình thường mới, việc người đứng đầu Chính phủ đăng đàn được cử tri cả nước rất trông đợi, hy vọng sẽ làm rõ những băn khoăn, mong mỏi của người dân.

Theo đại biểu Dương Minh Ánh (đoàn ĐBQH TP Hà Nội), không chỉ cử tri mà đại biểu Quốc hội cũng rất quan tâm tới phiên chất vấn Thủ tướng hôm nay. Đại biểu kỳ vọng người đứng đầu Chính phủ sẽ đưa ra những giải pháp để vừa phục hồi kinh tế, vừa bảo đảm an toàn cho người dân trong thời gian tới.

“Đặc biệt với những vấn đề “nóng” hiện nay như vấn đề di cư của người lao động, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, làm sao để học sinh được quay trở lại trường học, tôi hy vọng Thủ tướng sẽ đưa ra những giải pháp giúp cử tri yên tâm trong thời gian tới”, đại biểu Dương Minh Ánh chia sẻ.

Không chất vấn Thủ tướng, tuy nhiên đại biểu Nguyễn Tuấn Thịnh mong chờ người đứng đầu Chính phủ sẽ làm rõ hơn nữa chương trình phục hồi kinh tế-xã hội để cử tri cả nước tin tưởng, tiếp tục thực hiện công tác phòng chống dịch gắn với phục hồi phát triển sản xuất trong thời gian tới./.