Còn dư địa cho vay bất động sản không?

Sáng 11/11, chất vấn Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng, đại biểu Đỗ Huy Khánh (Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai) cho biết, dư nợ tín dụng bất động sản Việt Nam chiếm khoảng 20%, trong khi Trung Quốc có thời điểm cao hơn 30%.

"Như vậy, còn dư địa cho vay bất động sản hay không và quan điểm của Thống đốc thế nào?", đại biểu Khánh hỏi.

Trả lời vấn đề này, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, dư nợ tín dụng đối với bất động sản tại Việt Nam hiện nay chiếm khoảng 20-21% tổng dư nợ toàn nền kinh tế. Việc các ngân hàng cấp tín dụng vào lĩnh vực nào, tỷ lệ bao nhiêu hoàn toàn phụ thuộc vào sự quyết định của họ, dựa trên cơ sở nguồn vốn huy động.

“Với mỗi một ngân hàng, huy động của người dân để cho vay, mỗi ngân hàng huy động kỳ hạn khác nhau. Có ngân hàng huy động được nhiều vốn dài hạn, nhưng cũng có đơn vị huy động được vốn ngắn hạn. Do đó, khi cấp tín dụng bất động sản - tín dụng trung dài hạn - thì các ngân hàng phải cân đối”, bà Hồng nói.

Theo bà Hồng, toàn hệ thống Việt Nam tiền gửi huy động đến 80% là vốn ngắn hạn, nên khả năng cho vay tiếp tục thị trường bất động sản phải dựa trên nguyên tắc an toàn, để đảm bảo khi người dân rút tiền thì các ngân hàng có khả năng chi trả.

"Ngân hàng Nhà nước không có quy định cấm không cho vay bất động sản", bà Hồng khẳng định.

Nhiều tổ chức tín dụng thời gian qua cũng đã có giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người dân. Tuy nhiên, “mỗi tổ chức tín dụng phải an toàn và cả hệ thống phải an toàn”, Thống đốc nhấn mạnh.

Đại biểu lo ngại tình trạng "chạy sô" tăng trưởng tín dụng

Cũng liên quan tới lĩnh vực bất động sản, đại biểu Hồ Thị Minh (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị) đặt câu hỏi: “NHNN sẽ xử lý ra sao trước tình trạng chạy xô tăng trưởng ở một số tổ chức tín dụng (TCTD) và hạn chế rủi ro với lĩnh vực bất động sản?”. Theo đại biểu, đây là vấn đề nóng ảnh hưởng đến hệ thống ngân hàng cũng như là toàn bộ tài chính quốc gia.

Thống đốc Nguyễn Thị Hồng trả lời, NHNN thực hiện 2 chức năng là điều hành chính sách tiền tệ, góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, thị trường ngoại hối và quản lý nhà nước đối với hoạt động tiền tệ. Mục tiêu điều hành vừa phải điều hành chính sách tiền tệ, góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô vừa phải đảm bảo an toàn hoạt động của hệ thống ngân hàng.

“Đảm bảo an toàn hoạt động của hệ thống ngân hàng là vấn đề cần đặt lên trên hết và trước hết. Nếu TCTD tiềm ẩn rủi ro thì có hệ lụy rất lớn với nền kinh tế”, Thống đốc NHNN nêu rõ.

Vì vậy, nhiều năm qua, NHNN sử dụng công vụ là hạn mức tín dụng, thực hiện từ năm 2011 đến nay. Đặc thù của Việt Nam là vốn dựa vào hệ thống ngân hàng rất nhiều, nên có thời kỳ, tăng trưởng tín dụng đạt hơn 30%, có những năm tăng hơn 50%, gây ra hệ lụy và rủi ro với hệ thống ngân hàng. Đơn cử có ngân hàng huy động vốn ngắn hạn nhưng lại cho vay trung và dài hạn.

“Khi chúng tôi phân bổ hạn mức cho các TCTD, chúng tôi đều phải đánh giá xếp hạng, khả năng mở rộng tín dụng của các TCTD. Chúng tôi thường xuyên giám sát các TCTD tăng trưởng tín dụng cao và tiềm ẩn rủi ro”, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho hay.

Về tín dụng bất động sản, bà Hồng nhắc lại, NHNN không cấm các TCTD cho vay bất động sản. Các ngân hàng không cho vay dựa trên khả năng trả nợ của các doanh nghiệp bất động sản, mà còn cần căn cứ khả năng huy động nguồn vốn ngắn hạn hay dài hạn.

“Về mặt quy định, chúng tôi có chỉ tiêu sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn không được quá 30%. Trong giám sát hàng ngày, NHNN cũng có cảnh bảo với các tổ chức tín dụng có tiềm ẩn rủi ro như vậy để đảm bảo an toàn hệ thống”, bà Hồng cho biết thêm.

Rủi ro ngắn hạn của bong bóng bất động sản, tài chính

Nêu câu hỏi với Thống đốc, đại biểu Huỳnh Thị Phúc (Đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) bày tỏ lo ngại với các chính sách tăng cường kích cầu, làm sao để kiểm soát rủi ro ngắn hạn dẫn tới tình trạng bong bóng trong lĩnh vực bất động sản, tài chính?

Trả lời vấn đề này, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, từ nửa cuối 2023, Chính phủ đặt mục tiêu ưu tiên tăng trưởng kinh tế, thực hiện 2 chính sách: Chính sách tài khoá mở rộng hợp lý có trọng tâm trọng điểm và chính sách tiền tệ chủ động linh hoạt.

Theo bà Hồng, đây là chính sách ngắn hạn nên NHNN phải theo dõi sát diễn biến kinh tế vĩ mô và điều hành với liều lượng phù hợp. Mục tiêu theo luật định là NHNN điều hành chính sách tiền tệ góp phần kiểm soát lạm phát nên trong quá trình điều hành NHNN không bao giờ chủ quan với mục tiêu lạm phát.

“Chúng tôi phải thường xuyên theo dõi. Khi lạm phát điều hành đảm bảo theo Quốc hội đề ra thì NHNN sẽ thực hiện các giải pháp cho hỗ trợ tăng kinh tế. Dự kiến định hướng tăng trưởng tín dụng năm 2024 khoảng 15%, 2025 phấn đấu 15%”, bà Hồng thông tin, đồng thời cho biết, trong trường hợp áp lực lạm phát hiện hữu thì sẽ điều chỉnh chính sách tiền tệ và các chính sách vĩ mô khác, phối hợp với các bộ ban ngành khác để điều hành phù hợp.

Nợ xấu có xu hướng tăng

Cũng tại phiên chất vấn, đại biểu Trần Hồng Nguyên (Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận), Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội quan tâm tới vấn đề nợ xấu.

"Thống đốc đánh giá thế nào về nợ xấu, giải pháp nào để giảm nợ xấu trong hệ thống ngân hàng. Nếu không giảm được thì việc điều hành tiền tệ gặp khó khăn ra sao?", nữ đại biểu hỏi.

Trả lời vấn đề này, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng thừa nhận, nợ xấu có xu hướng tăng. Theo số liệu của NHNN, đến cuối tháng 9/2024, tỷ lệ nợ xấu nội bảng ở mức 4,55%, gần bằng mức cuối 2023 nhưng tăng so với mức 2% của 2022.

"Đây là thực tế vì từ 2020 đến nay, trước tình trạng Covid-19 xảy ra thì tác động mọi mặt của tình hình kinh tễ xã hội, doanh nghiệp và người dân khó khăn trong khả năng trả nợ. Nợ xấu này là các khoản nợ của người dân vay của ngân hàng nhưng không trả được", bà Hồng nói.

Để kiểm soát nợ xấu, NHNN yêu cầu các ngân hàng thẩm định kỹ khả năng trả nợ của khách hàng khi cho vay, kiểm soát nợ xấu mới phát sinh. Với nợ xấu hiện hữu, các nhà băng tăng biện pháp đôn đốc khách hàng trả nợ, phát mãi tài sản đảm bảo của khoản nợ xấu. Dù vậy, bà Hồng thừa nhận việc này "cũng khó khăn trong bối cảnh hiện tại".

Bà Hồng cho biết thêm, NHNN cũng đã có khuôn khổ pháp lý cho hoạt động của tổ chức VMC, các công ty mua bán nợ tham gia xử lý nợ xấu. Tuy nhiên, lãi suất cho vay khó tiếp tục giảm mặc dù đã giảm đáng kể trong thời gian qua. Còn nợ xấu là khách hàng không trả được nợ và tiền cho vay là tiền huy động của người dân, TCTD vẫn phải trả lãi cho người dân. Sẽ khó cho TCTD tiếp tục giảm lãi suất cho vay.

“NHNN đã thực hiện nhiều biện pháp, vừa để giảm mặt bằng lãi suất cho vay, phấn đấu tiết giảm chi phí hoạt động để giảm lãi suất cho vay cho doanh nghiệp và người dân. Thời gian qua, hệ thống TCTD đã dành chính nguồn lực tài chính của mình để giảm 50.000-60.000 tỷ đồng để giảm lãi suất cho khách hàng”, bà Hồng thông tin thêm.