Somtam hay gỏi đu đủ (nộm đu đủ), là món ăn dân dã phổ biến của Thái Lan, có hầu như ở khắp nơi trên “xứ sở chùa vàng”. Món ăn này có nguồn gốc ở phía Đông Bắc của Thái Lan (vùng Isan) – vị trí nằm ở biên giới giáp với Lào, cách thủ đô Bangkok khoảng 500 km. Đến Isan, không khó để du khách có thể tìm thấy những quán ăn, nhà hàng bán somtam hấp dẫn với vị giòn sật, chua cay kích thích vị giác.
Một trong những quán ăn chuyên về somtam được nhiều người giới thiệu là Somtam Tho Bo ở tỉnh Ubon Ratchathani. Mở cửa từ tháng 9/2014, 10 năm qua, Somtam Tho Bo là địa chỉ yêu thích của người dân địa phương và du khách khi muốn thưởng thức somtam. Chủ nhân của tiệm ăn này là một quân nhân xuất ngũ nhiều năm. Do đam mê somtam, anh đã quyết mở một cửa hàng bán somtam theo công thức riêng của bản thân.
Từ 8 giờ sáng, nhân viên quán bắt đầu chuẩn bị sơ chế nguyên liệu, dụng cụ làm bếp, sẵn sàng cho một ngày làm việc năng suất.
Nguyên liệu chính để làm nên món somtam là đu đủ. Đu đủ được quán sử dụng là loại đu đủ xanh, có hình dáng thuôn dài, thuận tiện cho việc băm sợi. Mỗi ngày, quán dùng hết khoảng 30 kg đu đủ. Ngoài ra còn có đậu đũa, xoài xanh, cóc Thái, cà chua bi, chanh, nước mắm, đậu phộng, tỏi, tôm khô, đường thốt nốt và ớt...
Để giữ được độ giòn cho món somtam, người đầu bếp sẽ dùng dao để băm đu đủ thành những sợi nhỏ. Nếu được xử lý bằng cách bào, sợi đu đủ sẽ không giữ được độ giòn khi giã.
Chị Mo, đầu bếp của quán ăn cho biết, somtam có đầy đủ các vị cơ bản của ẩm thực Thái Lan: vị chua của chanh, vị cay của ớt, vị mặn của nước mắm và vị ngọt của đường thốt nốt. Món này được trộn bằng cách giã trong cối, vì thế nên mới có tên là somtam. “Som” được đọc là “sôm”, có nghĩa là chua. “Tam” được đọc thành “tằm”, nghĩa là giã.
Người đầu bếp sẽ cho đu đủ vào cối rồi dùng chày để giã các nguyên liệu rồi trộn đều với nhau trong một cái cối lớn. Yếu tố quyết định để tạo ra món somtam ngon hay không phụ thuộc vào kỹ thuật giã có tốt hay không.
Chỉ trong vài phút, các nguyên liệu thấm đẫm gia vị, tạo nên một món ăn ngon khó cưỡng.
Đồ ăn Thái nổi tiếng là kết hợp giữa mặn, ngọt, cay, chua và đắng - somtam hội tụ tất cả những hương vị đó. Ăn một miếng thấy vị chanh chua quyện vị cay của ớt, mặn của mắm hòa cùng mùi tôm khô thơm phức và bùi bùi của các loại hạt
Là quán ăn rất nổi tiếng ở Ubon Ratchathani, Somtam Tho Bo phục vụ thực khách từ 9 giờ sáng đến 17 giờ chiều. Người Thái có thể ăn somtam vào mọi thời điểm trong ngày, dù là vào bữa sáng, trưa hay tối, thậm chí là bữa phụ. Thời điểm đông khách, quán ăn bán được cả nghìn phần somtam mỗi ngày.
Ngoài somtam, gà nướng, chả giò Ubon hay gà nướng Tho Bo, cá nướng Tho Bo, gà chiên giòn, canh cá (Tom Pla), Larb Ped (kiểu như gỏi trộn thịt vịt), súp sườn non cay cũng là những món ăn được nhiều người yêu thích.
Thịt gà được tẩm ướp gia vị rồi nướng trên than hồng. Điểm hấp dẫn của món ăn này là thịt mềm, mọng cùng lớp da giòn thấm đẫm gia vị.
Thịt heo ba chỉ chiên giòn được phục vụ kèm somtam là món ăn yêu thích của nhiều thực khách khi ghé Somtam Tho Bo.
Món thịt ba chỉ chiên kiểu Thái với lớp vỏ giòn giòn, ngậy ngậy, lớp thịt đậm đà thơm ngon cùng nước chấm chua cay kích thích vị giác.
Người Thái cũng ăn xôi kèm với somtam.
Vốn là món ăn có xuất phát điểm bình dân, nên giá của somtam không quá đắt đỏ. Giá món ăn ở đây từ 50 bath - 200 bath Thái, tức là từ khoảng 35.000 đồng – 150.000 đồng, rất phải chăng và phù hợp ngân sách của nhiều người khi đến khám phá vùng phía Đông Bắc Thái Lan.