Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng Nhân dân Cách mạng Lào có cùng cội nguồn là Đảng Cộng sản Đông Dương. Nhân dân hai nước đã cùng kề vai sát cánh, “chia ngọt sẻ bùi” đấu tranh chống kẻ thù chung giành độc lập dân tộc trước đây cũng như trong công cuộc bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước ngày nay. Mối quan hệ Việt Nam - Lào do Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, Chủ tịch Kaysone Phomvihane và Chủ tịch Souphanouvong kính yêu đặt nền móng được các thế hệ Lãnh đạo hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước dày công vun đắp đã trở thành biểu tượng của tình đoàn kết quốc tế, là tài sản chung vô giá của hai dân tộc, tất yếu khách quan, quy luật lịch sử và là nguồn sức mạnh to lớn nhất của hai nước, là nền tảng để hai nước cùng phát huy, truyền tiếp cho thế hệ mai sau.

Nhân chuyến thăm cấp Nhà nước đến Việt Nam của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào Thongloun Sisoulith từ ngày 10 đến ngày 13/9/2024, ông Nguyễn Minh Tâm, Phó Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương đã có bài viết về những thành tựu nổi bật trong quan hệ Việt Nam - Lào thời gian gần đây. 

Chuyến thăm Việt Nam của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào Thongloun Sisoulith là chuyến thăm thứ 2 kể từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XI của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào (tháng 01/2021) đến nay và tiếp ngay sau chuyến thăm cấp Nhà nước của đồng chí Tô Lâm trên cương vị Chủ tịch nước (tháng 7/2024) là một minh chứng sống động, thể hiện tình cảm tốt đẹp, sâu đậm mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, tình đoàn kết đặc biệt, gắn bó, thủy chung, trong sáng giữa hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước Việt Nam, Lào. 

Chuyến thăm thực hiện trong bối cảnh hai Đảng, hai nước đang triển khai mạnh mẽ Nghị quyết của mỗi Đảng và tích cực chuẩn bị Đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội toàn quốc của mỗi Đảng. Quan hệ Việt Nam - Lào đang đà phát triển hết sức tốt đẹp và đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Chuyến thăm là một trong những dấu mốc quan trọng trong lịch sử quan hệ hai nước, góp phần thúc đẩy quan hệ hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào phát triển lên tầm cao mới, ngày càng đi vào chiều sâu, hiệu quả và thiết thực, mang lại sự phồn vinh cho nhân dân mỗi nước.

Có thể thấy rằng, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của hai Đảng, trực tiếp là Bộ Chính trị và Ban Bí thư, Chính phủ và Quốc hội, trong thời gian qua, các ban của Đảng, bộ, ngành của Chính phủ, các cơ quan của Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc, đoàn thể chính trị, địa phương, doanh nghiệp hai nước đã chủ động phối hợp và tích cực triển khai thực hiện Thỏa thuận giữa Lãnh đạo cấp cao hai Đảng, các Hiệp định hợp tác Việt Nam - Lào; Thỏa thuận về Kế hoạch hợp tác giữa hai Chính phủ, Thỏa thuận hợp tác giữa các bộ, ngành, địa phương và đã đạt được nhiều kết quảnổi bật trên các lĩnh vực, góp phần quan trọng vào việc giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh ở mỗi nước; tiếp tục củng cố và tăng cường quan hệ hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt, hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào đi vào chiều sâu, thiết thực và hiệu quả, đồng thời góp phần nâng cao vị thế của hai Đảng, hai nước, đóng góp tích cực cho hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển của khu vực và trên thế giới. Theo đó: 

Quan hệ chính trị tiếp tục được tăng cường và ngày càng đi vào chiều sâu, gắn bó, tin cậy, giữ vai trò nòng cốt, định hướng tổng thể trong quan hệ hai nước. Hai bên luôn khẳng định quan hệ hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào là tài sản chung vô giá của hai Đảng, hai dân tộc, là tất yếu khách quan, quy luật lịch sử và là nguồn sức mạnh to lớn nhất của hai nước, cần giữ gìn, phát huy và truyền tiếp cho các thế hệ mai sau.

Hai bên đã phát huy những cơ chế hợp tác sẵn có, đồng thời rà soát, điều chỉnh các cơ chế hợp tác và triển khai những cơ chế hợp tác mới; tập trung trao đổi về hợp tác trong các vấn đề chiến lược, chủ trương, chính sách liên quan đến an ninh, phát triển của mỗi nước. Hai bên đã tổ chức tốt các hoạt động đối ngoại giữa lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai Nhà nước, ký nhiều văn kiện hợp tác trên nhiều lĩnh vực quan trọng giữa hai Đảng, hai nước, trong đó có: Nghị định thư hợp tác Biên phòng giữa 02 Bộ Quốc phòng Việt Nam - Lào; Bản ghi nhớ về Kế hoạch hợp tác giữa 02 Văn phòng Chính phủ Việt Nam - Lào; Bản ghi nhớ về phát triển và kết nối hạ tầng thương mại biên giới giữa hai Chính phủ Việt Nam - Lào; Kế hoạch hợp tác năm 2024 giữa Bộ Giáo dục - Đào tạo Việt Nam và Bộ Giáo dục - Thể thao. Các văn bản này đã góp phần làm sâu sắc mối quan hệ hợp tác toàn diện giữa Việt Nam - Lào trong giai đoạn mới. 

Trong các chuyến thăm, làm việc, hai bên đã trao đổi thực chất, thẳng thắn, định hướng trong quan hệ giữa hai Đảng, hai nước phát triển ổn định, vững chắc và hiệu quả hơn trong thời gian tới. Bên cạnh đó, Lãnh đạo chủ chốt của hai nước cũng thường xuyên gặp gỡ, tiếp xúc nhân dịp tham dự các diễn đàn đa phương.

Như chúng ta đã biết, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, các đồng chí Lãnh đạo chủ chốt thường xuyên quan tâm chỉ đạo, tăng cường quan hệ tin cậy chính trị, nâng cao hiệu quả hợp tác trên các lĩnh vực. Thời gian qua, các ban của Đảng, bộ, ngành, đoàn thể, địa phương đã tích cực triển khai các Thỏa thuận cấp cao, Hiệp định giữa hai Chính phủ; các nội dung đã thỏa thuận tại Kỳ họp lần thứ 46 Ủy ban liên Chính phủ về hợp tác Việt Nam - Lào; các chương trình hợp tác giữa các bộ, ngành, địa phương; tiếp tục ký kết các thỏa thuận hợp tác song phương. 

Hai bên tiếp tục tăng cường trao đổi lý luận, thông tin tình hình, chia sẻ kinh nghiệm về công tác xây dựng Đảng, hệ thống chính trị, phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, quốc phòng an ninh được giữ vững, mở rộng quan hệ đối ngoại và hội nhập quốc tế. Hai bên đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục về lịch sử, truyền thống quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào và những thành tựu nổi bật của mỗi nước; phối hợp triển khai xây dựng và tôn tạo các di tích lịch sử về quan hệ Việt Nam - Lào ở mỗi nước. 

Nhân dịp ngày thành lập của mỗi Đảng, các ngày lễ lớn, các sự kiện quan trọng của hai nước, Lãnh đạo cấp cao và Lãnh đạo các ban, bộ, ngành đã gửi Điện, Thư chúc mừng lẫn nhau, thể hiện tình cảm thân thiết và quan hệ gắn bó giữa Lãnh đạo hai Đảng, hai nước. Hai bên phối hợp tặng thưởng huân, huy chương cho các tập thể và cá nhân có thành tích xuất sắc, góp phần củng cố và tăng cường quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào. 

Hợp tác quốc phòng - an ninh tiếp tục được duy trì, là một trong những trụ cột quan trọng trong quan hệ Việt Nam - Lào, góp phần giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội ở mỗi nước. Hai bên tích cực phối hợp thực hiện tốt Nghị định thư về hợp tác giai đoạn 2020 - 2024 và Kế hoạch hợp tác năm 2024 về quốc phòng và an ninh.Tiếp tục triển khai hiệu quả các cơ chế hợp tác như: Đối thoại Chính sách Quốc phòng Việt Nam - Lào; Hội nghị Hợp tác An ninh Việt Nam - Lào. Đáng chú ý, đã phối hợp triển khai cơ chế hợp tác mới là Cuộc gặp lần thứ nhất giữa ba Bộ trưởng: Bộ Công an Việt Nam với Bộ Công an Lào và Bộ Nội vụCampuchia.

Hai bên tiếp tục bảo đảm an ninh, duy trì biên giới hòa bình trật tự an toàn xã hội ở mỗi nước. Tiếp tục hợp tác chặt chẽ trong phòng, chống “diễn biến hòa bình”, “bạo loạn lật đổ”, tội phạm xuyên quốc gia, nhất là tội phạm về ma túy. Phối hợp tìm kiếm cất bốc và hồi hương hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện, chuyên gia Việt Nam tại Lào hy sinh trong thời kỳ chiến tranh. 

Quan hệ đối ngoại tiếp tục được duy trì và tăng cường, phối hợp với Campuchia thực hiện kết quả Cuộc gặp giữa ba đồng chí đứng đầu ba Đảng; Thỏa thuận giữa ba Thủ tướng về khu vực Tam giác phát triển; Tuyên bố chung giữa ba Chủ tịch Quốc hội Campuchia – Lào - Việt Nam; triển khai tích cực kế hoạch kết nối ba nền kinh tế CLV đến năm 2030.

Phối hợp triển khai có hiệu quả cơ chế tham vấn, trao đổi thông tin giữa hai Ban Đối ngoại Trung ương của hai Đảng, hai Bộ Ngoại giao và các cơ quan làm công tác đối ngoại khác; tăng cường trao đổi thông tin kịp thời, tham vấn, phối hợp chặt chẽ, ủng hộ lẫn nhau hiệu quả tại các diễn đàn quốc tế và khu vực, nhất là trong khuôn khổ hợp tác ASEAN, các cơ chế do ASEAN dẫn dắt, các cơ chế hợp tác Tiểu vùng Mê Công, Liên hợp quốc,ASEM, CLV, CLMV, ACMES góp phần giữ vững hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới.

Việt Nam đã và đang phối hợp chặt chẽ, hỗ trợ Lào về vật chất, trang thiết bị cũng như kinh nghiệm để Lào đảm nhiệm thành công vai trò Chủ tịch ASEAN, Chủ tịch AIPA trong năm 2024. Tại Liên hợp quốc, hai nước duy trì phối hợp chặt chẽ, ủng hộ lẫn nhau trên nhiều vấn đề cùng quan tâm. 

Ngoài ra, hai bên tiếp tục phối hợp triển khai thực hiện tốt Nghị định thư về đường biên giới và mốc quốc giới và Hiệp định về Quy chế quản lý biên giới và cửa khẩu biên giới trên đất liền Việt Nam - Lào. Thực hiện hiệu quả việc bảo hộ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, pháp nhân tại mỗi nước, Hiệp định về kiều dân và Lãnh sự giữa hai nước, tạo điều kiện thuận lợi cho người Việt Nam tại Lào và người Lào tại Việt Nam sinh sống, làm việc và học tập trên lãnh thổ của nhau phù hợp với quy định pháp luật của mỗi nước và thông lệ quốc tế. Hoàn thành việc cấp hộ tịch cho số người di cư tự do và kết hôn ngoài gia thú trong khu vực biên giới hai nước và đã cơ bản hoàn thành theo thỏa thuận. 

Hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư được thúc đẩy và đạt được một số kết quả đáng ghi nhận. Hai bên tích cực triển khai Thỏa thuận về Chiến lược hợp tác Việt Nam - Lào giai đoạn 2021 - 2030 và Hiệp định hợp tác Việt Nam - Lào giai đoạn 2021 - 2025; các Hiệp định giữa hai Chính phủ và Thoả thuận hợp tác tại Kỳ họp lần thứ 46 Uỷ ban Liên Chính phủ; tăng cường công tác hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc, kịp thời trao đổi tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để tìm hướng đi mới thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực kinh tế; tiếp tục ký các văn kiện hợp tác, tạo hành lang pháp lý đồng bộ để thúc đẩy hợp tác. Hai bên đã phối hợp trao đổi kinh nghiệm về công tác quản lý điều hành kinh tế vĩ mô.

- Về đầu tư của Việt Nam tại Lào, đến nay Việt Nam có 256dự án đầu tư sang Lào với tổng vốn đầu tư hơn 5,5 tỷ USD, vốn thực hiện lũy kế đến nay đạt 2,8 tỷ USD. Trong 07 tháng đầu năm 2024, có 06 dự án được cấp phép mới với vốn đầu tư đạt 36,7 triệu USD, tăng 39% so với cùng kỳ năm 2023. Nhiều dự án đầu tư của Việt Nam hoạt động hiệu quả, đóng góp tích cực trong phát triển kinh tế-xã hội, tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho hàng nghìn lao động, bổ sung nguồn thu cho ngân sách của Lào, nhất là trong lĩnh vực viễn thông, ngân hàng, trồng và chế biến cao su, sản xuất và chế biến lương thực, thực phẩm, sữa. Hai bên đã hoàn thành và bàn giao cho phía Lào 04 dự án đưa vào khai thác và sử dụng.

Về thương mại, tiếp tục được hai bên quan tâm thúc đẩy, nhiều văn kiện đã được ký kết góp phần hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về thương mại như Hiệp định thương mại song phương mới, Hiệp định thương mại biên giới và Nghị định thư sửa đổi Hiệp định quá cảnh hàng hóa Việt Nam - Lào; chủ động, tích cực triển khai các văn kiện đã ký kết, tăng cường các biện pháp xúc tiến thương mại, tạo điều kiện cho thương mại song phương phát triển bền vững. Kim ngạch thương mại Việt Nam - Lào năm 2023 đạt 1,6 tỉ USD, 08 tháng đầu năm 2024, kim ngạch thương mại hai nước đạt khoảng 1,3 tỉ USD.

Về giao thông, vận tải, hai bên tiếp tục tập trung thực hiện Bản ghi nhớ giữa hai Chính phủ về Chiến lược hợp tác trong lĩnh vực giao thông vận tải giai đoạn 2016-2025, tầm nhìn đến năm 2030; tiếp tục thúc đẩy tìm kiếm các nguồn vốn để triển khai các dự án trọng điểm. 

Về lĩnh vực năng lượng điện, hai bên tiếp tục tích cực triển khai Biên bản ghi nhớ giữa hai Chính phủ về việc phát triển các dự án thủy điện tại Lào và mua bán giữa hai nước, theo đó Việt Nam sẽ nhập khẩu khoảng 3.000MW điện từ Lào đến năm 2025 và 5.000 MW đến năm 2030. 

Về nông lâm và phát triển nông thôn, hai bên đã thống nhất coi hợp tác trong lĩnh vực này là rất quan trọng, theo đó đã tăng cường trao đổi chuyển giao công nghệ, kỹ thuật và xây dựng mô hình phát triển nông nghiệp, nông thôn giảm nghèo, nâng cao năng lực thể chế, chính sách trong quản lý sản xuất nông lâm nghiệp, thủy sản và thủy lợi. Hai bên tiếp tục hỗ trợ có hiệu quả cho phát triển nông thôn tại các vùng trọng điểm của Lào. Hoàn thành xây dựng các trung tâm dịch vụ kỹ thuật nông nghiệp; phối hợp thực hiện tốt việc quản lý, bảo vệ rừng và tài nguyên thiên nhiên, ngăn chặn việc buôn bán-vận chuyển gỗ trái phép và lâm sản-thú rừng xuyên biên giới. 

Hợp tác về văn hóa, giáo dục - đào tạo và phát triển nguồn nhân lực được quan tâm, bảo đảm chất lượng, hiệu quả hơn. Hai bên tích cực triển khai Đề án nâng cao chất lượng và hiệu quả hợp tác Việt Nam - Lào giai đoạn 2021-2030 và Nghị định thư về hợp tác đào tạo Việt Nam - Lào giai đoạn 2022-2027.Hiện nay, Việt Nam dành cho Lào khoảng hơn 1000 học bổng mỗi năm và đến nay có khoảng hơn 14.000 lưu học sinh Lào đang học tập tại hơn 170 cơ sở giáo dục của Việt Nam. Hai bên tổ chức tốt các chương trình văn hóa nghệ thuật tại mỗi nước. 

Quan hệ hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau giữa các ban, bộ, ngành, cơ quan của Quốc hội, Mặt trận, các đoàn thể, địa phương tiếp tục được đẩy mạnh và đi vào thực chất hơn. Hai bên đã trao đổi các đoàn, trao đổi kinh nghiệm về công tác xây dựng Đảng, phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm an ninh-quốc phòng, giúp đỡ lẫn nhau giữa các địa phương, nhất là các địa phương có chung biên giới tiếp tục được mở rộng. 

Hoạt động đối ngoại nhân dân được hai nước quan tâm thường xuyên; tổ chức nhiều hoạt động giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, góp phần tăng cường sự hiểu biết giữa nhân dân hai nước, góp phần đưa mối quan hệ ngày càng đi vào chiều sâu. 

Trong những năm tới, chủ trương nhất quán của Việt Nam là danh ưu tiên hàng đầu cho việc phát triển quan hệ hợp tác với Lào đi vào chiều sâu, hiệu quả, bền vững, coi đây là nhiệm vụ chiến lược, mối quan tâm hàng đầu trong chính sách đối ngoại, xác định rõ giúp Bạn là giúp mình. Hai bên tiếp tục tăng cường phối hợp chặt chẽ về đường lối, chủ trương chiến lược, tạo sự tin cậy ngày càng cao và giúp nhau tăng cường xây dựng thực lực cách mạng vững mạnh về mọi mặt, trước hết là xây dựng Đảng và đội ngũ cán bộ là nhân tố hàng đầu quyết định vai trò lãnh đạo của mỗi Đảng, là cơ sở chính trị vững chắc để thúc đẩy hiệu quả quan hệ hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào.

Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo thống nhất và phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa các cấp, các ngành trong triển khai thực hiện các mối quan hệ hợp tác với Lào trên tất cả các lĩnh vực; khẳng định: (i) Quan hệ chính trị giữ vai trò nòng cốt, định hướng trong tổng thể quan hệ với Lào; (ii) Quan hệ hữu nghị nhân dân là nền tảng xã hội vững chắc; (iii) Quan hệ hợp tác về quốc phòng, an ninh và đối ngoại giữ vai trò trụ cột; (iv) Quan hệ hợp tác về kinh tế, thương mại, đầu tư là nền tảng lâu dài; (v) Quan hệ hợp tác về văn hóa, giáo dục, đào tạo là vấn đề chiến lược. 

Bước vào giai đoạn mới, dự báo tình hình thế giới và khu vực tiếp tục diễn biến nhanh chóng và phức tạp, để bảo đảm thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới ở mỗi nước, Nghị quyết Đại hội toàn quốc của mỗi Đảng, hai bên tiếp tục khẳng định tầm quan trọng và ý nghĩa chiến lược của mối quan hệ đoàn kết đặc biệt trong tình hình mới, trên cơ sở nhất quán các nguyên tắc mà hai Đảng đã thống nhất, hai bên nhất trí đẩy mạnh hơn nữa quan hệ hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào trên cơ sở phát huy tinh thần độc lập, tự chủ và ý chí tự lực, tự cường, hợp tác bình đẳng cùng có lợi, kết hợp thỏa đáng tính chất đặc biệt của quan hệ Việt Nam - Lào với thông lệ quốc tế. 

Có thể thấy, với những kết quả quan trọng đạt được trong thời gian qua, phát huy truyền thống lịch sử gắn bó lâu đời của hai dân tộc, thấm nhuần tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và ý nguyện của Chủ tịch Cay-xỏn Phôm-vi-hản, cùng với nỗ lực của hai Đảng, hai nước và nhân dân hai nước, chúng ta tin tưởng chắc chắn rằng, chuyến thăm của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào Thoong-lun Xỉ-xu-lít sẽ tiếp tục đưa quan hệ Việt Nam - Lào phát triển lên tầm cao mới, vì lợi ích thiết thực của nhân dân mỗi nước, vì hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực và trên thế giới.