Tự chủ tuyển sinh là một trong những quyền tự chủ của các trường đại học, nhất là khi kỳ thi TNTHPT không còn mang tính chất 2 trong 1 thì các trường ĐH hoàn toàn có quyền lựa chọn cho mình phương thức xét tuyển phù hợp miễn sao có thể tuyển được những thí sinh có năng lực phù hợp với các ngành đào tạo của trường. Tuy nhiên, đối với những thí sinh ở vùng sâu, vùng xa, chưa có điều kiện tham gia các kỳ thi lấy chứng chỉ quốc tế, hay tham gia các kỳ thi Đánh giá năng lực, kiểm tra tư duy vẫn không mất đi cơ hội để xét tuyển vào các cơ sở Đại học bằng kết quả thi Tốt nghiệp THPT và kết quả học tập 3 năm THPT.

Tuyển sinh là một hoạt động quan trọng của các cơ sở giáo dục đại học. Làm thế nào đảm bảo tốt nhất quyền lợi cho thí sinh là mục tiêu của ngành giáo dục và các trường ĐH, CĐ. Đâu là những nét mới trong mùa tuyển sinh năm 2022, và những thí sinh không có chứng chỉ quốc tế, không tham gia kỳ thi ĐGNL, Kiểm tra tư duy có cơ hội xét tuyển bằng kết quả thi tốt nghiệp THPT hay không? Để làm rõ hơn vấn đề này, phóng viên  VOV2 có cuộc trao đổi với PGS.TS Nguyễn Thu Thủy – Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo. 

PV: Thưa bà, vừa qua các trường ĐH đã đồng loạt công bố phương thức tuyển sinh ĐH năm 2022, trong đó có có dành phần lớn chỉ tiêu cho việc xét tuyển bằng các chứng chỉ quốc tế. Điều này khiến nhiều thí sinh rất lo lắng và dư luận xã hội thì cho rằng có những bất công với các thí sinh ở vùng nông thôn khó khăn, không có điều kiện ôn những chứng chỉ quốc tế. Ý kiến của bà như thế nào?

PGS.TS Nguyễn Thu Thủy: Hầu hết các trường hiện nay sử dụng rất nhiều những phương thức khác nhau để xét tuyển và một số trường top đầu (các trường có mức độ cạnh tranh cao ) thì các trường có chương trình chất lượng cao, chương trình tiên tiến học hoàn toàn bằng tiếng Anh do vậy việc họ sử dụng thêm các tiêu chí như là chứng chỉ ngoại ngữ IELTS, TOEFL hay là ACT, SAT trong xét tuyển cũng là một điều rất bình thường và hợp lý, có tính hội nhập quốc tế cao. Theo thống kê của chúng tôi, tiêu chí về IELTS hay một số các chứng chỉ ngoại ngữ khác không phải là tiêu chí duy nhất mà thường các trường còn căn cứ vào tích hợp cả kết quả học tập lẫn kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT. Đặc biệt cũng chỉ một phần chỉ tiêu là được xác định bằng tuyển sinh theo phương thức này. Các thí sinh ccũng không nên lo ngại là bất công khi mà khó cạnh tranh, khi mà các trường thêm những tiêu chí như vậy. Việc tuyển sinh luôn tuân thủ quy tắc và lấy từ trên cao xuống thấp, theo các ngành nghề lĩnh vực và phương thức tuyển sinh mà trường áp dụng. Quan trọng cũng phụ thuộc vào nguyện vọng đăng ký của thí sinh vào từng phương thức nữa, do vậy nếu các em chưa trúng tuyển bằng phương thức này thì cũng vẫn có cơ hội để trúng tuyển bằng phương thức khác, đúng năng lực của thí sinh trong bối cảnh là phải cạnh tranh với các thí sinh khác có cùng nguyện vọng như vậy. Hiện nay các trường sử dụng phương thức xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp THPT rất nhiều, hầu hết các trường đều dùng cả, không trường nào loại đi lựa chọn đó, trừ các trường tuyển sinh hoàn toàn bằng năng khiếu thôi. Vậy nếu có năng lực và đủ quyết tâm để ôn tập tốt tinh thần vững vàng vẫn hoàn toàn có thể trúng tuyển, không hề mất đi cơ hội này.

PV: Theo bà việc phân chia tỷ lệ tuyển sinh bằng các phương thức ở các cơ sở Giáo dục ĐH nên được cân đối như thế nào cho hợp lý?

PGS.TS Nguyễn Thu Thủy: Việc phân chia tỷ lệ và chỉ tiêu như thế nào thuộc quyền tự chủ của các cơ sở giáo dục Đại học  nói chung. Ở đây chúng tôi đứng trên toàn hệ thống thấy trên số liệu thống kế thì tỉ lệ tuyển sinh bằng phương thức đó không nhiều, thậm chí vẫn ở mức độ thấp. Chủ yếu đến hơn 90% các trường vẫn cân bằng kết quả thi tốt nghiệp THPT và xét tuyển bằng học bạ. Còn lại chưa đến 10% là các phương thức còn lại, từ thi đánh giá năng lực cho đến tiếng Anh, chứng chỉ quốc tế chuẩn hoá…. Tỷ trọng rất thấp trong tổng chỉ tiêu mà các trường đã xác định chỉ tiêu cũng như là nhập học trong năm 2020,2021. Chúng tôi dự báo là trong năm 2022 tuyển sinh cũng không có biến động nhiều, chúng tôi chỉ khuyến cáo các cơ sở đào tạo khi có thay đổi lớn trong đề án tuyển sinh của mình thì phải công bố trước cho toàn xã hội để các thí sinh có thời gian chuẩn bị tâm lý và tổ chức học tập như thế nào để đạt được kết quả tốt. Chứ không được gây những cản trở lớn cũng như mất công bằng cho thí sinh.

PV: Các trường ĐH và bộ GD&ĐT thì có những thống kê đánh giá như thế nào về chất lượng thí sinh qua các phương thức xét tuyển khác nhau thời gian qua chưa vì có nhiều ý kiến cho rằng thí sinh xét tuyển bằng chứng chỉ IELTS, SAT vào một số ngành học năng lực không bằng các thí sinh đạt kết quả thi tốt nghiệp THPT cao, thưa bà?

PGS.TS Nguyễn Thu Thủy: Những đánh giá như vậy theo tôi là vẫn còn hơi cảm tính, chưa có những số liệu và nghiên cứu rõ ràng khẳng định điều đó. Bởi vì tới khi các em tốt nghiệp một khoá đào tạo, các em ra trường đáp ứng những chuẩn đầu ra, đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động, người sử dụng lao động, lúc đấy chúng ta mới có những khảo sát, đánh giá về điều đó. Như tôi cũng từng là một người từ cơ sở đào tạo lên thì tôi thấy rằng với những chương trình đào tạo hoàn toàn bằng tiếng Anh, chất lượng cao, chương trình tiên tiến các em đáp ứng rất tốt và đạt được thành công lớn khi tiến vào thị trường lao động, thậm chí học lên cao hơn và cống hiến rất tốt ở lĩnh vực và ngành nghề mà các em lựa chọn. Thế nên mỗi một cái đưa ra phải có minh chứng bằng số liệu, chúng tôi cũng sẽ tiếp tục khảo sát cùng với các trường để có thể đưa ra số liệu một cách tổng thể hơn nữa.

PV: Bà nhận định như thế nào về bức tranh tuyển sinh ĐH 2022 ạ? Theo bà, đâu là giải pháp để thu hút thí sinh đăng ký vào những ngành KH cơ bản đang thiếu nhân lực vì đổ xô quá đông vào những ngành nghề mới nổi?

PGS.TS Nguyễn Thu Thủy: Việc dự báo nhu cầu về nhân lực của các địa phương, các ngành nghề theo tôi đóng vai trò vô cùng quan trọng, để định hướng cho xã hội, cho thí sinh thấy rằng lĩnh vực nào là cần thiết và quan trọng trong phát triển kinh tế tương lai, trong trung hạn và dài hạn. Và tôi rất mong việc dự báo nhu cầu này sẽ được tiến hành một cách đồng bộ ở các địa phương, lĩnh vực ngành nghề. Trong lĩnh vực Sư phạm, đào tạo giáo viên thì bộ GD&ĐT cũng đã có những đánh giá về nhu cầu để phân bổ chỉ tiêu cho các lĩnh vững đào tạo và các địa phương. Trong năm 2022 thì tôi nghĩ rằng bức tranh tuyển sinh chưa có sự biến động nhiều bởi có thể tình hình COVID chưa được kiềm chế một cách hoàn toàn do vậy mà việc tổ chức thi những kỳ thi riêng theo các trường hay đánh giá năng lực thì chưa được hoàn toàn thuận lợi, do vậy mà sự biến động sẽ không lớn, tương đối ổn định như 2 năm qua.

PV: Với xu hướng tuyển sinh như đề án mà các trường đưa ra, bà có lời khuyên nào đối với các thí sinh khi đăng ký xét tuyển cũng như là đăng ký lựa chọn ngành nghề?

PGS.TS Nguyễn Thu Thủy: Lưu ý với các thí sinh thì chúng tôi cũng muốn nhấn mạnh một số điểm như thế này, các em được lựa chọn được đăng ký không giới hạn số lượng nguyện vọng vào các ngành và các trường. Vậy nên cơ hội để thí sinh trúng tuyển vào các ngành phù hợp với nguyện vọng là rất lớn. Tuy nhiên những năm vừa rồi vẫn có những trường hợp thí sinh thi điểm cao nhưng không trúng tuyển vào trường ĐH nào, chưa nói đến trường mà mình yêu thích. Chủ yếu là do các em chỉ đăng ký một nguyện vọng duy nhất hoặc đăng ký vào nguyện vọng không phù hợp với năng lực của mình. Đối với một ngành hiện nay tuyển sinh bằng nhiều hình thức khác nhau thế nhưng trong đợt 1 các em sẽ xét tuyển bằng kết quả thi tốt nghiệp THPT, cũng có rất nhiều sự lựa chọn để đăng ký. Thế thì các em phải thực hiện đăng kí đúng theo các thủ tục, quy trình mà bộ GD&ĐT đã hướng dẫn, không để lỡ những cơ hội bởi vì khi các em đăng ký nhiều nguyện vọng và xếp thứ tự từ trên cao xuống thấp thì rất khó để bị rơi vào trường hợp thiếu may mắn như một số ít em đã gặp phải trong các kỳ thi trước. Các em cần lắng nghe chia sẻ và tư vấn từ các thầy cô giáo, các chuyên gia giáo dục rồi tư vấn của báo chí đang cập nhật, của các chuyên gia của các trường ĐH, và quan trọng là phải chuẩn bị thật tốt kiến thức để có kết quả thi tốt, đó là những thuận lợi để xét tuyển nguyện vọng trong kỳ thi này.

PV : Vâng, xin cảm ơn bà.