Với chiến thắng của ông Donald Trump trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2024, nhiều tiền lệ đã bị phá vỡ. Chưa bao giờ một người bị kết án hình sự nào được bầu vào chức vụ cao nhất của Mỹ. Trong lịch sử Mỹ cũng chưa từng có một cựu Tổng thống nào bị buộc tội hình sự như ông Trump.

Việc ông Trump đắc cử chắc chắn sẽ có tác động lớn nhất đến các vụ án hình sự của ông ở cấp tiểu bang cũng như cấp liên bang.

Hai vụ án liên bang do công tố viên đặc biệt Jack Smith khởi kiện, một ở Washington DC liên quan đến vai trò của ông Trump trong các sự kiện dẫn đến cuộc nổi loạn ngày 6/1/2021 và một ở Florida liên quan đến việc xử lý các tài liệu mật mà ông đã mang đi dù không được phép sau khi rời Nhà Trắng.

Ông Smith được cho là đang xem xét hủy 2 vụ kiện cấp liên bang đối với ông Trump bởi Bộ Tư pháp Mỹ có chính sách không truy tố tổng thống đương nhiệm.

Trong khi đó, vụ kiện cấp tiểu bang của ông Trump ở New York dự kiến sẽ tuyên án vào cuối tháng này, trước khi ông chính thức trở lại Nhà Trắng.

Trong phiên xét xử hồi cuối tháng 5, một bồi thẩm đoàn gồm 12 thành viên tại Tòa án Manhattan, New York đã tuyên ông Donald Trump phạm tất cả 34 tội danh trong vụ kiện ông làm giả hồ sơ kinh doanh để chi tiền “bịt miệng” ngôi sao phim người lớn Stormy Daniels trước thềm cuộc bầu cử năm 2016.

Phiên tòa tuyên án ông Trump đã bị trì hoãn 2 lần. Ban đầu, ngày tuyên án được lên lịch vào tháng 7, chỉ vài ngày trước Đại hội toàn quốc của Đảng Cộng hòa nhưng bị hoãn lại đến tháng 9.

Ngày tuyên án ông Trump sau đó lại bị hoãn và ấn định vào 26/11 để tránh gây ảnh hưởng đến kết quả cuộc đua vào Nhà Trắng.

Sau khi ông Trump giành chiến thắng, đã có nhiều người kêu gọi hủy bỏ bản án đối với ông.

“Tôi nghĩ Bộ trưởng Tư pháp Merrick Garland và các công tố viên tiểu bang nên tôn trọng quyết định của người dân và hủy bỏ các vụ kiện chống lại Tổng thống Trump ngay bây giờ”, cựu Bộ trưởng Tư pháp Bill Barr, người từng phục vụ trong chính quyền của ông Trump, nói với Fox News ngày 6/11.

Các lựa chọn khả thi

Theo Barbara McQuade, cựu luật sự tại Michigan và hiện là nhà phân tích pháp lý của MSNBC, có 3 lựa chọn pháp lý khả thi trong vụ án của ông Trump ở Manhattan.

“Thứ nhất, thẩm phán có thể tuyên phạt ông Trump một khoản tiền phạt”, bà McQuade nói, nhấn mạnh rằng, vì hành vi của ông Trump xảy ra khi ông chưa phải là tổng thống nên sẽ không có quyền được miễn trừ và khoản tiền phạt sẽ không ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ của ông với tư cách là tổng thống.

Lựa chọn khả thi thứ hai là Thẩm phán giám sát vụ án, Juan Merchan, có thể tuyên án tù giam đối với ông Trump, nhưng bản án này sẽ phải hoãn lại khi ông Trump tại nhiệm tổng thống Mỹ.

Lựa chọn thứ ba, Thẩm phán Merchan có thể “hoãn việc kết án cho đến khi ông Trump rời nhiệm sở vào tháng 1/2029.

Cheryl Bader, giáo sư tại Trường Luật Fordham cho rằng, các luật sư của ông Trump sẽ tìm cách để hoãn bản án.

“Không có tiền lệ trực tiếp nào về việc thi hành bản án đối với một tổng thống đắc cử”, bà Bader nói thêm.

Ông Trump có quyền tự ân xá?

Theo bà McQuade, với tư cách là tổng thống, ông Trump có quyền “ban lệnh ân xá và hoãn thi hành án” theo Điều 2, Mục 2 của Hiến pháp Mỹ. Tuy nhiên, không giống như các vụ án liên bang, ông “không có khả năng xóa bỏ hoàn toàn bản án với tư cách là tổng thống vì đây là bản án của tòa án tiểu bang”.

Ông Trump “không có quyền nào khác ngoài quyền của một người kiện tụng thông thường” trong bản án của tiểu bang.

Trong khi ông Trump với tư cách là tổng thống không thể ân xá cho mình khỏi các tội danh của tiểu bang, Thống đốc Kathy Hochul (đảng Dân chủ) của New York - nơi ra phán quyết vụ án của ông Trump, thì có thể.

Đầu năm nay, một số thành viên đảng Cộng hòa tại New York đã yêu cầu Thống đốc Hochul ân xá cho ông Trump.

Thống đốc Hochul không đưa ra dấu hiệu nào cho thấy bà sẽ ân xá cho tổng thống đắc cử.

Vào thời điểm Tòa án Manhattan ra phán quyết hồi tháng 5, bà nói rằng: “Phán quyết hôm nay khẳng định một lần nữa rằng không ai đứng trên luật pháp”.