Doanh nghiệp tự nhìn lại mình để vượt khó

Trong “Chương trình bảo tồn và phát triển làng nghề Việt Nam giai đoạn 2021-2030” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 801/QĐ-TTg ngày 07/07/2022 đặt mục tiêu: Đến năm 2025 có ít nhất 30% số làng nghề có sản phẩm được bảo hộ sở hữu thương hiệu; Nâng kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của các làng nghề đạt khoảng 4 tỷ USD; 100% cơ sở, hộ gia đình sản xuất trong làng nghề đáp ứng các quy định về bảo vệ môi trường. Đến năm 2030, có ít nhất 50% số làng nghề có sản phẩm được bảo hộ sở hữu thương hiệu; Nâng kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ của các làng nghề đạt khoảng 6 tỷ USD.

Thực hiện Chương trình này, nhiều địa phương đã và đang xây dựng kế hoạch bảo tồn và phát triển làng nghề; bước đầu đã phát triển theo hướng du lịch, xây dựng các mô hình, tour, tuyến du lịch nông thôn, du lịch trải nghiệm. Mẫu mã sản phẩm và vùng nguyên liệu được quan tâm. Sản phẩm từ làng nghề đã được truyền thông xây dựng câu chuyện để quảng bá trong và ngoài nước.

Trong khó khăn, thách thức cũng là dịp để nhiều doanh nghiệp “nhìn lại mình” tìm cách vươn lên. Trao đổi với phóng viên VOV, ông Nguyễn Phong Phú - CEO Công ty TNHH Thảo Điền Phú Mỹ cho hay, thời gian này, công ty liên tục đẩy mạnh phát triển sản phẩm theo hướng thân thiện với môi trường, đa dạng nguồn thu, không phụ thuộc vào một mặt hàng hay thị trường. Công ty cũng đang từng bước khắc phục khó khăn bằng cách đẩy mạnh đào tạo đội ngũ nhân sự vừa biết làm hàng thủ công mỹ nghệ vừa biết bán sản phẩm, kết hợp với các trường đại học và sẽ tuyển dụng cộng tác viên, cho các bạn khởi nghiệp cùng công ty trên nền tảng thương mại điện tử:

"Công ty đã chuẩn bị nguyên liệu, nhà xưởng để theo yêu cầu của đối tác, phát triển sản xuất mặt hàng thân thiện môi trường như cây cỏ bàng, lục bình. Chúng tôi hướng đến chế biến sâu các sản phẩm. Công ty cũng sẽ đa dạng sản phẩm để khi một chuỗi cung ứng bị đứt gãy thì có chuỗi cung ứng khác bù vào" - CEO Nguyễn Phong Phú cho hay.

Kết tinh giá trị văn hóa trong từng sản phẩm          

Theo các chuyên gia, hiện nay người tiêu dùng đã quan tâm nhiều hơn đến việc sản phẩm minh bạch thông tin quy trình sản xuất, chứng nhận bền vững, thân thiện với môi trường, hay có khả năng truy xuất nguồn gốc. Do đó, việc xây dựng vùng nguyên liệu chuẩn có công nhận, xuất xứ rõ ràng cần được ưu tiên.         

Để tạo điều kiện cho các làng nghề hoạt động xuyên suốt, các chương trình đào tạo phát triển nguồn lực, đào tạo kỹ năng phải theo xu hướng thị trường. Đào tạo nghề cho lao động trẻ về các kiến thức khởi nghiệp, ứng dụng chuyển đổi số, đồng thời tạo các sân chơi, hội thi để các nghệ nhân cùng tham gia học hỏi lẫn nhau nhằm lan tỏa các giá trị văn hóa trong mỗi sản phẩm.         

Ông Nguyễn Minh Tiến, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại nông nghiệp - Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho rằng, hàng thủ công mỹ nghệ gắn với truyền thống văn hóa nên các chương trình xúc tiến thương mại luôn tạo cho được ấn tượng đối với người tiêu dùng trên cơ sở trưng bày, tổ chức sự kiện và đặc biệt là kể những câu chuyện về các sản phẩm đó gắn với vùng nguyên liệu, văn hóa truyền thống các vùng miền. Việc quảng bá, xúc tiến trên nền tảng giá trị văn hóa chứ không thuần túy chỉ là giá trị sử dụng.           

"Gần đây chúng tôi thấy rất nhiều Việt kiều ở các quốc gia châu Âu, Mỹ, Nhật Bản bắt đầu nghe đến những sản phẩm OCOP, sản phẩm thủ công mỹ nghệ thông qua những người nổi tiếng, người bán hàng trên nền tảng mạng xã hội, tổ chức những phiên livestream. Chúng tôi coi đây là sự kết hợp thương mại điện tử xuyên biên giới" - Ông Nguyễn Minh Tiến cho biết.

Thời gian qua, Trung tâm Xúc tiến thương mại nông nghiệp luôn hỗ trợ cho chủ thể từ thiết kế mẫu mã bao bì, thiết kế nội dung, kể câu chuyện để tạo ra cảm xúc với người tiêu dùng. Sắp tới Trung tâm sẽ tăng cường tổ chức các hội chợ, triển lãm sản phẩm thủ công mỹ nghệ gắn với chương trình bảo tồn di sản. Đồng thời kết hợp giữa trực tiếp những hội chợ, triển lãm với trực tuyến trên nền tảng mạng xã hội để tăng độ lan tỏa thu hút người quan tâm từ thị trường trong nước và quốc tế.

Thổi hồn vào tư duy, tay nghề của các nghệ nhân

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - Trần Thanh Nam, ba vấn đề trong chuỗi giá trị ngành hàng thủ công mỹ nghệ phải kết nối, hỗ trợ nhau, đó là “vùng nguyên liệu - nghệ nhân - doanh nghiệp”. Các tác nhân này có thể hỗ trợ nhau cùng với cùng sự hỗ trợ của Nhà nước với những cơ chế, chính sách sẽ đem lại hiệu quả cho sự phát triển của ngành.                 

Ông Trần Thanh Nam nhận định, bản chất cuối cùng của các sản phẩm thủ công mỹ nghệ là kết tinh giá trị văn hóa của dân tộc. Những giá trị này sẽ tồn tại mãi mãi và thổi hồn vào tư duy, tay nghề của các nghệ nhân nếu chúng ta biết trân trọng và tạo được môi trường cho các sản phẩm này phát triển. Hiện nay, vấn đề chính của sản phẩm thủ công mỹ nghệ là kết nối thị trường và tạo ra sức sống vào từng sản phẩm mới đem lại giá trị cao trong bối cảnh nhu cầu người tiêu dùng thay đổi.   

"Chúng ta tạo được cho các sản phẩm này phát triển như thế nào? Vấn đề kết nối thị trường là 1. Vấn đề thứ 2, chúng ta làm nghệ thuật, chúng ta mới chỉ phục vụ nghệ thuật là chưa được. Nghệ thuật phải phục vụ nhân sinh thì nó mới có giá trị. Mà các sản phẩm phải phục vụ cho cuộc sống thì nó mới nâng được giá trị. Và chúng tôi cũng rất mong muốn trong thời gian tới, chúng tôi đồng hành cùng các đơn vị để chúng ta tiếp tục xây dựng chuỗi giá trị ra thị trường quốc tế" - Ông Trần Thanh Nam nói.    

Thứ trưởng Trần Thanh Nam đề nghị các doanh nghiệp tập hợp lại, thông qua các hiệp hội ngành hàng để có tiếng nói chung, cùng nhau đồng hành để đưa các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, sản phẩm OCOP vươn ra thị trường quốc tế. Lãnh đạo Bộ sẵn sàng có văn bản gửi đến các Tham tán, Đại sứ quán Việt Nam ở tất cả các nước để quảng bá sản phẩm thủ công mỹ nghệ của Việt Nam.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đang phối hợp xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn quốc tế, đồng thời tổ chức chương trình tập huấn, truyền đạt cho nghệ nhân công nghệ mới, kỹ thuật mới, tạo ra sức sáng tạo phù hợp với nhu cầu mới của thị trường thế giới nhằm thúc đẩy sản xuất, giá trị gia tăng cho các sản phẩm thủ công mỹ nghệ để khắc phục khó khăn, phấn đấu đạt được kim ngạch xuất khẩu như mục tiêu đã đề ra.