Thời gian qua, tình hình tội phạm sử dụng công nghệ cao tổ chức đánh bạc và đánh bạc trên mạng diễn biến phức tạp, tạo ra sự bất ổn về trật tự xã hội. Có những đường dây quy mô lớn với số tiền giao dịch lên đến hàng chục nghìn tỷ đồng, hoạt động kín kẽ, rất khó khăn cho cơ quan chức năng điều tra, khám phá. Cụ thế, mới đây, Công an TP Hà Nội đã bắt giữ Trương Ngọc Tú (SN 1983, HKTT tại phường Việt Hưng, quận Long Biên) cùng 15 đối tượng trong đường dây tổ chức đánh bạc và đánh bạc trên mạng. Tổng số tiền các đối tượng đánh bạc nướng vào đường dây này “cực khủng”, lên tới 64.000 tỷ đồng. Gần đây nhất, những ngày đầu tháng 7 Công an tỉnh Hưng Yên vừa triệt phá đường dây đánh bạc liên tỉnh trên mạng Internet với số tiền lên đến trên 20.000 tỷ đồng.

Mặc dù triệt phá nhiều nhưng các đường dây đánh bạc này vẫn tồn tại và có xu hướng gia tăng với số tiền cực khủng. Để làm rõ hơn nguyên nhân thực trạng này, phóng viên VOV.VN trao đổi Luật sư Nguyễn Thanh Hà – Chủ tịch Công ty Luật TNHH SB LAW.

Luật sư Nguyễn Thanh Hà – Chủ tịch Công ty Luật TNHH SB LAW

Các văn bản pháp luật vẫn còn tồn tại những quy định chồng chéo

PV: Thưa luật sư, các vụ án liên quan đến tội phạm mạng có con số nghìn tỷ đến hàng chục nghìn tỷ đồng quá được triệt phá thời gian qua ngày càng phổ biến. Luật sư nhận định gì về tình trạng này?

Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Hiện nay, tình trạng đánh bạc qua hình thức sử dụng internet đang diễn ra vô cùng phức tạp, chủ yếu theo hình thức tạo ra ứng dụng hay trang web nhằm mục đích tổ chức cho các con bạc, đưa ra các điều khoản, luật lệ cho trò chơi, yêu cầu thanh toán chi phí để chơi, ... có thu tiền. Tùy theo mức độ hành vi mà đối tượng vi phạm sẽ bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.

PV: Thực tế có thể thấy, trong các vụ án liên quan đến tội phạm đánh bạc trên mạng, việc các con bạc sử dụng chiêu thức thuê người đứng tên mở tài khoản, hoặc cùng một cá nhân mở hàng chục tài khoản ngân hàng để phục vụ cho việc đánh bạc trong thời gian dài nhưng tại sao cơ quan chức năng lại không phát hiện sự bất thường này?

Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Đến nay, nhà nước đã ban hành các văn bản pháp luật quy định về tội phạm mạng. Tuy nhiên, các văn bản pháp luật vẫn còn tồn tại những quy định chồng chéo, chưa thể lường hết những hành vi mà các đối tượng này có thể sử dụng. Vì vậy, các đối tượng này đã lợi dụng, lách luật nhằm tổ chức đánh bạc trực tuyến, thu lợi bất chính đến hàng tỷ đồng, kéo theo nhiều hệ lụy nguy hại cho xã hội.

Nguyên nhân một phần do chưa có quy định cụ thể về cơ chế kiểm tra, phối hợp giữa các cơ quan, ban ngành cũng như các tổ chức khiến cho các con bạc dễ dàng thực hiện hành vi trên. Bởi, các hành vi trên là vô cùng tinh vi, nó dễ dàng qua mắt những tổ chức tín dụng. Họ chỉ có trách nhiệm làm theo yêu cầu của khách hàng khi việc này là đúng quy trình và pháp luật. Vì vậy, việc phối hợp với các cơ quan điều tra cũng như các cơ quan thực thi pháp luật là vô cùng quan trọng. Chỉ các cơ quan điều tra mới có đủ nghiệp vụ để phát hiện, tìm ra những điềm bất thường từ những việc này.

Trường hợp làm tốt trong việc kết hợp thực hiện, tổ chức tín dụng có thể báo cáo cho các cơ quan có thẩm quyền nếu phát hiện ra hành vi đáng ngờ dựa vào đối tượng thực hiện để cơ quan đó có thể điều tra, xác minh, từ đó sẽ hạn chế được những tội phạm trên.

Ngoài ra, hiện nước ta còn thiếu các chuyên gia trong lĩnh vực thông tin để có thể kiểm soát được hết tất cả các hành vi của tội phạm mạng cũng như bảo đảm được an ninh mạng.

Khung hình phạt cao nhất của tội đánh bạc chỉ 7 năm tù

PV: Tội phạm mạng đang đi trước công cụ quản lý nhà nước. Theo luật sư hệ thống luật pháp của chúng ta đã đủ sức răn đe chưa?

Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Tình hình tội phạm sử dụng công nghệ cao đang có chiều hướng ngày càng phức tạp, với diễn biến tăng cả về số vụ và tính chất, mức độ, hậu quả. Thực tế số vụ vi phạm pháp luật hình sự phát hiện tương đối nhiều, nhưng số vụ khởi tố và truy tố rất thấp, bởi chủ thể tội phạm thực hiện trên không gian mạng, có thể ở một nơi nhưng lại gây ra hậu quả toàn cầu, do đó rất khó xác định chủ thể để truy nguyên và bắt giữ, do rào cản về không gian mạng và lãnh thổ. Các đường dây đánh bạc trên mạng hầu hết đều có máy chủ đặt ở nước ngoài. Các đối tượng trong đường dây giao dịch theo từng cấp đại lý. Do đó, khi xử lý các đối tượng trong đường dây, chủ yếu là xử lý các đối tượng mua tài khoản để mở tổng đại lý và các đối tượng đại lý cấp một, cấp hai, ...

Về mức xử phạt, hệ lụy của tội phạm đánh bạc nói chung rõ ràng để lại hậu quả rất lớn nhưng theo quy định tại Điều 321 Bộ luật Hình sự 2015, khung hình phạt cao nhất của tội đánh bạc chỉ 7 năm tù. Nếu thiếu công cụ kiểm tra, giám sát, cũng như chế tài đủ mạnh, đủ sức răn đe sẽ làm cho tội phạm mạng ngày càng hoạt động mạnh, tinh vi.

Bên cạnh đó, với tốc độ phát triển Internet nhanh như hiện nay, không thể phủ nhận việc tội phạm mạng xuất hiện dưới nhiều hình thức nên các công cụ pháp luật vẫn chưa thể kiểm soát kịp thời.

PV: Hệ lụy của tội phạm đánh bạc nói chung, của tội phạm đánh bạc nói riêng rõ ràng để lại hậu quả rất lớn. Các cơ quan chức năng liên tục phát hiện, xét xử công khai nhưng tại sao tội phạm đánh bạc qua mạng vẫn có chiều hướng gia tăng cả về quy mô, tính chất?

Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Thứ nhất, việc phát hiện hành vi vi phạm pháp luật của tội phạm đánh bạc qua mạng còn gặp nhiều khó khăn

Tội phạm đánh bạc qua mạng có phạm vi hoạt động rộng, có thể vi phạm ở nhiều nơi trong một quốc gia hoặc xuyên quốc gia, dễ câu kết với nhau. Đặc biệt hiện nay hành lang pháp luật liên quan đến vấn đề này vẫn còn thiếu cũng là nguyên nhân chính khiến nhiều cơ quan tố tụng lúng túng khi xử lý những vụ việc này.

Thực tiễn thời gian qua cho thấy, mặc dù có rất nhiều vi phạm nhưng số lượng các vụ việc đưa ra xét xử rất ít. Một trong các nguyên nhân cơ bản là sự chậm trễ trong việc ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành liên quan đến những loại tội phạm này. Ngoài ra, vấn đề thu thập, bảo quản và đánh giá chứng cứ cũng gặp rất nhiều khó khăn vì chứng cứ của vụ án là chứng cứ điện tử; việc thu thập, bảo quản và xử lý các chứng cứ này để chứng minh tội phạm đòi hỏi phải tuân theo chu trình nghiêm ngặt, nếu không rất dễ làm mất dấu vết và không khôi phục được.

Thứ hai, việc xử lý tội phạm đánh bạc qua mạng còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe phục vụ công tác đấu tranh chống và phòng ngừa tội phạm.

Như đã trình bày ở trên, theo quy định tại Điều 321 Bộ luật hình sự năm 2015, khung hình phạt cao nhất của tội đánh bạc chỉ 7 năm tù. Đối với hành vi tổ chức đánh bạc và gá bạc, khung hình phạt cao nhất chỉ là 10 năm tù. Khung hình phạt quy định như trên chưa đủ sức răn đe vì nguồn lợi bất chính và hệ quả mà nó để lại là rất lớn và khó có thể khắc phục trong thời gian dài.

Thứ ba, năng lực của đội ngũ cán bộ còn nhiều hạn chế. Trình độ của cán bộ tố tụng và trang thiết bị của các cơ quan pháp luật còn chưa được trang bị đầy đủ và phù hợp để xử lý các loại án này. Trong khi đây là loại tội phạm mới xuất hiện ở Việt Nam, rất phức tạp, các hoạt động phạm tội trong lĩnh vực này thường rất khó phát hiện, đòi hỏi điều tra viên, kiểm sát viên và thẩm phán phải chuyên nghiệp, có kiến thức chuyên ngành về công nghệ thông tin. Bên cạnh đó, kinh nghiệm phòng chống tội phạm công nghệ cao của Cảnh sát Việt Nam còn ít trong khi tình hình tội phạm công nghệ cao thì lại đang phát triển rất nhanh.

Công an TP Hà Nội phá đường dây đánh bạc "cực khủng” lên tới 64.000 tỷ đồng.

Cần siết chặt quản lý hoạt động cung cấp dịch vụ cho thuê máy chủ

PV: Nhìn từ thực tế đấu tranh các vụ án đánh bạc trên mạng gần đây cho thấy, hầu hết các đường dây đánh bạc trên mạng đều có máy chủ đặt ở nước ngoài. Vậy theo luật sư, việc xử lý các đối tượng này sẽ tiến hành như thế nào?

Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Ngày càng có nhiều đường dây đánh bạc trực tuyến với giá trị lên tới hàng tỷ đồng và nhiều thủ đoạn tinh vi mặc dù các băng nhóm công nghệ cao này liên tiếp bị triệt phá. Hầu hết các tổ chức này đặt máy chủ ở nước ngoài còn tại Việt Nam, các đối tượng chỉ giao dịch theo cấp đại lý.

Bên cạnh đó, với công nghệ điện toán đám mây, không gian mạng “không có biên giới” vậy nên hành vi tổ chức đánh bạc trực tuyến càng trở nên dễ dàng, thu hút cực nhiều người tham gia và có thể ở bất kỳ đâu dẫn tới việc xác minh, xử lý, điều tra từng cá nhân cũng không khả thi.

Ngoài ra, việc đặt máy chủ ở nước ngoài còn khiến cho những kẻ cầm đầu đường dây tổ chức dễ dàng hơn trong việc rửa tiền. Ước tính hàng triệu USD đã chảy ra nước ngoài thông qua việc đánh bạc hay cá cược qua mạng.

Để ngăn chặn tình trạng trên, thiết nghĩ, cần có cơ chế hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm để yêu cầu các nhà cung cấp dịch vụ máy chủ, tên miền ở nước ngoài cung cấp dữ liệu phục vụ công tác điều tra tội phạm.

PV: Để hạn chế đến mức thấp nhất vấn nạn đánh bạc trên mạng, theo luật sư, cơ quan chức năng phải làm gì?

Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Điều 321 và 322 Bộ luật hình sự 2015 đã có nhiều tiến bộ, minh bạch và dễ hiểu, dễ áp dụng hơn so với các quy định trong Bộ luật hình sự năm 1999 và sửa đổi năm 2009. Tuy nhiên, thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật đểxử lý các hành vi đánh bạc, tổ chức đánh bạc và gá bạc hiện nay cũng còn rất nhiều vướng mắc và nhiều quan điểm khác nhau, không thống nhất trong việc áp dụng. Theo đó, trước tiên, cơ quan nhà nước có thẩm quyền cần tiếp tục nghiên cứu, đưa ra những hướng dẫn cụ thể hơn, đồng thời, phải tăng mức phạt nhằm đạt được hiệu quả răn đe đối với người phạm tội.

Thứ hai, cơ quan chức năng cần siết chặt quản lý hoạt động cung cấp dịch vụ cho thuê máy chủ, cho thuê chỗ đặt máy chủ, tên miền. Đặc biệt, các ban, ngành, đoàn thể cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật trong nhân dân về tác hại, hậu quả, hệ lụy của việc đánh bạc đối với mỗi cá nhân, gia đình và xã hội; góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa, đấu tranh đối với loại tội phạm lợi dụng mạng internet hoạt động phạm tội.

Bên cạnh đó, cần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức trực tiếp làm công tác đấu tranh chống và phòng ngừa tội phạm sử dụng công nghệ cao. Đồng thời, tiếp tục thực hiện hiệu quả hợp tác quốc tế trong phòng chống tội phạm bằng việc đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong đấu tranh phòng chống tội phạm sử dụng internet và đảm bảo an toàn thông tin, an ninh mạng. Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn nhằm nâng cao năng lực phòng ngừa, điều tra khám phá tội phạm.

PV: Xin cảm ơn luật sư./.