Tham dự Lễ còn có các Ủy viên Trung ương Đảng: Nguyễn Hồng Diên, Bộ trưởng Bộ Công thương; Nguyễn Hải Ninh, Bộ trưởng Bộ Tư pháp; Đoàn Hồng Phong, Tổng Thanh tra Chính phủ; Trung tướng Thái Đại Ngọc, Tư lệnh Quân khu 5; Bí thư Thành ủy Đà Nẵng Nguyễn Văn Quảng, Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai Hồ Văn Niên và lãnh đạo các Bộ, Ban, ngành, Quân khu 5, các tỉnh Nam Trung bộ- Tây Nguyên, cựu chiến binh, thân nhân cựu chiến binh Tiểu đoàn 59 qua các thời kỳ. 

Nhân dịp này, Tổng Bí thư, Chủ tịch Nước Tô Lâm; Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính; Đại tướng Phan Văn Giang, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng; Thượng tướng Trịnh Văn Quyết, Chủ nhiệm Tổng Cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam đã gửi lẵng hoa chúc mừng tập thể, cá nhân Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân của Tiểu đoàn 59.

Trước buổi lễ,  Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, là con trai của Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 59 Nguyễn Lựu cùng các đại biểu dâng hương tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ tại Khu tưởng niệm Vườn Gòn - Đá Bàn, xã Ninh Sơn, thị xã Ninh Hòa.

Tiểu đoàn 59, Trung đoàn 803 là đơn vị chủ lực, cơ động được Bộ Tư lệnh Liên khu 5 thành lập tháng 6/1950, tại  xã Tam Chánh, huyện Tam Kỳ, nay là thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam. Trải qua 9 năm chiến đấu và xây dựng, từ khi còn là các đơn vị chiến đấu biệt động tác chiến độc lập ở địch hậu cũng như đến lúc trưởng thành, chiến đấu trong đội hình trung đoàn chủ lực 803 của Liên khu, Tiểu đoàn 59 đã tham gia nhiều đợt hoạt động và 6 chiến dịch lớn trên địa bàn.

Tiểu đoàn đã tiêu diệt hàng chục tháp canh, lô cốt, 11 đồn kiên cố, loại khỏi vòng chiến đấu hơn 2.000 tên địch, thu hàng nghìn súng lớn nhỏ trên các chiến trường Quảng Nam - Đà Nẵng, Khánh Hòa, Gia Lai, Kon Tum.

Đơn vị đã có những trận đánh nổi tiếng như: Trận tiêu diệt Đồn Nhất trên đỉnh đèo Hải Vân, thành phố Đà Nẵng; Trận Kon Rẫy, tỉnh Kon Tum; trận Vườn Gòn- Đá Bàn, tỉnh Khánh Hòa...

Đặc biệt, trận Vườn Gòn - Đá Bàn, thị xã Ninh Hòa là trận đánh lẫy lừng, đi vào sử sách của tỉnh Khánh Hòa như một huyền thoại. Chiến thắng Vườn Gòn - Đá Bàn là biểu tượng về tinh thần khắc phục mọi khó khăn, anh dũng chiến đấu, giành chiến thắng của quân và dân Khánh Hòa nói riêng, quân và dân Liên khu 5 nói chung.

Ông Lê Ngọc Du, Cựu chiến binh Tiểu đoàn 59 cho biết, những cống hiến, hy sinh đã được Đảng, Nhà nước và các thế hệ hôm nay trân trọng ghi công:"Nếu trận Vườn Gòn là tiêu biểu cho chống càn quét thì trận Kon Rẫy, Kon Tum là trận đánh cao của Bộ đội Tiểu đoàn 59 ở tình thế bị động, bị lộ bí mật. Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Lựu đã mưu trí, tận dụng đêm tối dẫn chúng tôi vượt sông, đánh tập hậu, lấy yếu tố bất ngờ để mở cửa đầu cầu".

3 cán bộ, chiến sĩ gồm: Nguyễn Lựu, Nguyễn Bá Dương và Trần Xưng là những cán bộ của Tiểu đoàn 59 tiêu biểu sáng ngời về tinh thần yêu nước, ý chí chiến đấu và sự hy sinh cao cả. Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Lựu, sinh năm 1913, quê ở xã Hành Đức, huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi tham gia cách mạng từ năm 1945. Ông là Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 59 từ năm 1950 đến 1954, là người chỉ huy tài năng, giỏi về quân sự, nhạy bén về chính trị, hết lòng vì dân, vì nước, được đồng đội kính trọng.

Liệt sĩ Nguyễn Bá Dương, sinh năm 1923, quê ở xã Bình An, huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam; hy sinh năm 1952, tại trận đánh Đồn Nhất, thành phố Đà Nẵng, là tiểu đội trưởng dũng cảm, mưu trí, luôn sẵn sàng hy sinh vì nhiệm vụ của đơn vị.

Liệt sĩ Trần Xưng, sinh năm 1924, quê ở xã Hòa Hiệp, quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng; hy sinh năm 1953, tại trận Kon Rẫy, tỉnh Kon Tum là một cán bộ mẫu mực đã tham gia nhiều trận đánh và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Tại buổi Lễ, ông Nguyễn Vinh, con trai Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Lựu bày tỏ lòng biết ơn toàn thể cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 59 đã không tiếc xương máu, ngoan cường chiến đấu, lập nên những chiến công oanh liệt.

"Gia đình chúng tôi có 2 Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân là Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Lựu, anh hùng thời kỳ chống Pháp và liệt sĩ Nguyễn Kim Vang trong thời kỳ chống Mỹ. Chúng tôi rất vinh dự, tự hào về truyền thống yêu nước, cách mạng của gia đình. Thế hệ con cháu xin hứa sẽ luôn giữ gìn truyền thống vẻ vang, giáo dục các thế hệ con cháu tiếp nối, phấn đấu học tập, công tác góp phần xây dựng quê hương".

Để ghi nhận những công lao và thành tích của Tiểu đoàn 59 và các cá nhân, ngày 30/9/2024, Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho Tiểu đoàn 59 và truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho 3 cá nhân: Đồng chí Nguyễn Lựu, nguyên Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 59; liệt sĩ Nguyễn Bá Dương, nguyên Tiểu đội trưởng, Tiểu đoàn 59; liệt sĩ Trần Xưng, nguyên Trung đội trưởng, Tiểu đoàn 59.

Trên mảnh đất thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa, nơi ghi dấu những chiến công xuất sắc của Tiểu đoàn 59, thừa ủy quyền của Chủ tịch nước, Trung tướng Thái Đại Ngọc, Tư lệnh Quân khu 5 đã trao Bằng phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho Tiểu đoàn 59; Trung tướng Trịnh Đình Thạch, Chính ủy Quân khu 5 trao Bằng truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho thân nhân các đồng chí: Nguyễn Lựu, liệt sĩ Nguyễn Bá Dương, liệt sĩ Trần Xưng.

Đại tá Phan Văn Tuấn, Sư đoàn trưởng Sư đoàn 305, Quân khu 5 cho biết, những thành tích tiêu biểu, kinh nghiệm chiến đấu, những trận đánh hay, những tấm gương dũng cảm của cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 59 trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp đã và đang được các đơn vị Sư đoàn 305 vận dụng linh hoạt sáng tạo vào công tác, huấn luyện và xây dựng nền quốc phòng toàn dân trong điều kiện mới. Qua đó, góp phần rất quan trọng vào xây dựng lực lượng vũ trang Quân khu 5 vững mạnh toàn diện và củng cố "thế trận lòng dân vững chắc".