Sau 27 năm tái lập tỉnh, Bắc Ninh đã có những bước phát triển vượt bậc, chuyển mình mạnh mẽ từ một tỉnh nông nghiệp thuần túy sang công nghiệp theo hướng hiện đại. Tỷ lệ đô thị hóa tăng trưởng vượt bậc từ 9% (năm 1997) lên 60,3% (năm 2023). Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, công tác quy hoạch và thực hiện quy hoạch còn xảy ra một số tồn tại, vướng mắc, bất cập.

Vướng mắc trong việc thực hiện quy hoạch

Theo Sở Xây dựng tỉnh Bắc Ninh, hiện nay, toàn tỉnh có 1 đô thị loại I, 1 đô thị loại III, 03 đô thị loại IV và 4 đô thị loại V. Tỷ lệ đô thị hóa từ 9% năm 1997 lên 60,3% năm 2023. Dự kiến đến năm 2030, tỉnh Bắc Ninh sẽ trở thành thành phố trực thuộc Trung ương với 12 đô thị gồm: 01 đô thị loại I là thành phố Bắc Ninh; 01 đô thị loại II là thành phố Từ Sơn; 04 đô thị loại III là đô thị Yên Phong, đô thị Tiên Du, đô thị Quế Võ, đô thị Thuận Thành; 06 đô thị loại V gồm Gia Bình, Nhân Thắng, Cao Đức, Thứa, Lâm Thao, Trung Kênh.

Việc xây dựng, phê duyệt, ban hành Chương trình phát triển đô thị toàn tỉnh và chương trình phát triển cho từng đô thị trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh đảm bảo kịp thời, phù hợp với tình hình thực tiễn, nhu cầu phát triển và quy định pháp luật.

Để có được kết quả như trên, là quá trình tìm tòi mô hình phát triển, định hướng mục tiêu, xây dựng hệ thống các giải pháp đảm bảo đồng bộ, khả thi của các cấp lãnh đạo tỉnh Bắc Ninh đến các địa phương qua các thời kỳ, và sự chung tay vào cuộc của cả hệ thống chính trị; sự hưởng ứng, đồng thuận của nhân dân trong tỉnh. Đặc biệt là công tác quy hoạch xây dựng, một trong những nội dung đi trước nhằm hoạch định, cụ thể hóa ý tưởng, tạo tiền đề, là cơ sở thực hiện mô hình phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, phát triển con người Bắc Ninh văn hóa và tri thức.

Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, công tác quy hoạch và thực hiện quy hoạch vẫn còn xảy ra một số tồn tại, khó khăn, vướng mắc, bất cập. Các vướng mắc, tồn tại trong công tác quy hoạch đã được Thanh tra Bộ Xây dựng chỉ ra tại Kết luận số 17/KL-TTr ngày 15/3/2022 về thanh tra đối với UBND tỉnh Bắc Ninh trong công tác quản lý nhà nước ngành xây dựng các lĩnh vực: Quy hoạch xây dựng, thực hiện quy hoạch; hoạt động đầu tư xây dựng; hoạt động kinh doanh bất động sản giai đoạn năm 2016-2020.

Tiếp đó được Thanh tra tỉnh Bắc Ninh chỉ ra tại Kết luận số 08/KL-TTr.NV1 ngày 10/6/2024 về việc thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật về quy hoạch và thực hiện quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị (Giai đoạn 2015-2022); trong đó, các vướng mắc, sai sót chủ yếu ở giai đoạn trước đây, khi hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn, pháp luật về quy hoạch và hệ thống quy hoạch các cấp còn chưa đồng bộ.

Giải pháp mang tính đột phá về công tác quy hoạch

Để có cơ sở khắc phục các tồn tại, khó khăn, vướng mắc trong công tác quy hoạch xây dựng, ngay từ năm 2020 trên cơ sở các quy định của pháp luật về quy hoạch, ngành xây dựng cùng với các Sở ngành và địa phương của tỉnh Bắc Ninh đã tích cực tham mưu, báo cáo Tỉnh ủy, UBND tỉnh phối hợp với Bộ Xây dựng tổ chức lập, thẩm định trình thủ Tướng Chính phủ phê duyệt Đồ án Quy hoạch tỉnh và đồ án điều chỉnh quy hoạch chung đô thị Bắc Ninh với một số định hướng và giảỉ pháp lớn, mang tính đột phá về công tác quy hoạch, nhằm tạo tiền đề và cơ sở pháp lý vững chắc hoàn thiện hệ thống quy hoạch các cấp, từng bước khắc phục những thiếu sót, tồn tại đã được các kết luận nêu ra.

Đến nay, Quy hoạch tỉnh Bắc Ninh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Đồ án điều chỉnh quy hoạch chung đô thị Bắc Ninh đến năm 2045 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại các Quyết định 1589/QĐ-TTg ngày 08/12/2023, Quyết định số 728/QĐ-TTg ngày 20/6/2023

Ngay sau khi quy hoạch tỉnh được phê duyệt, tỉnh Bắc Ninh đã ban hành Chỉ thị số 01/CT-UBND ngày 09/01/2024 về những nhiệm vụ trọng tâm và giải pháp chủ yếu chỉ đạo điều hành thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024, với chủ đề: “Xây dựng Đảng và hệ thống chính trị vững mạnh; tăng cường kỷ cương, kỷ luật, triển khai các quy hoạch, đẩy mạnh xây dựng kết cấu hạ tầng, khơi thông nguồn lực, phục hồi tăng trưởng kinh tế; xây dựng văn hóa, con người Bắc Ninh – Kinh Bắc, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững”

Để thực hiện tốt chương trình công tác, ngay từ những ngày đầu năm 2024, ngành xây dựng đã chủ động quán triệt, chỉ đạo các địa phương, các chủ đầu tư, đơn vị tư vấn tập trung đẩy nhanh tiến độ, nâng cao chất lượng công tác lập, trình thẩm định, phê duyệt các quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng, tập trung phối hợp hoàn thiện hồ sơ quy hoạch tỉnh; triển khai đồ án điều chỉnh quy hoạch chung đô thị Bắc Ninh đến năm 2045; chỉ đạo các chủ đầu tư đẩy nhanh tiến độ tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt 26 đồ án quy hoạch phân khu (QHPK) thuộc khu vực đô thị lõi, triển khai 2 đồ án quy hoạch đô thị còn lại thuộc khu vực nội thị, thị xã Thuận Thành; báo cáo UBND tỉnh cho chủ trương điều chỉnh quy hoạch chung (QHC) đô thị Hồ và phụ cận, quy hoạch vùng huyện Gia Bình, Lương Tài trên cơ sở chỉ tiêu quy hoạch tỉnh đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1589/QĐ-TTg ngày 08/12/2023.

Để đảm bảo chất lượng các đồ án quy hoạch phân khu nói riêng và quy hoạch xây dựng trên địa bàn tỉnh nói chung, góp phần đưa Bắc Ninh phát triển ổn định, bền vững theo định hướng quy hoạch tỉnh, quy hoạch chung đô thị, Sở Xây dựng thường xuyên đôn đốc, chỉ đạo các chủ đầu tư, đơn vị tư vấn ngoài việc tuân thủ đầy đủ các quy hoạch cấp trên, các quy chuẩn, tiêu chuẩn về quy hoạch xây dựng, cần lưu ý một số đặc điểm như: Khi đánh giá thực trạng công tác quản lý, phát triển đô thị - nông thôn cần làm rõ các khó khăn, bất cập tồn tại, đồng thời phát huy tối đa các lợi thế, tiềm năng sẵn có, trong đó, “lấy con người làm trung tâm, lấy không gian di sản văn hóa đặc trưng vùng Bắc Ninh - Kinh Bắc làm nền tảng cho sự phát triển”.

Đối với các khu vực dân cư, khu đô thị cũ trong quy hoạch phân khu, cần phải ưu tiên rà soát, cải tạo, bổ sung tối đa về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, cấp đơn vị ở như: Hệ thống văn hóa, y tế, giáo dục, thương mại cây xanh, bãi đỗ xe, đường giao thông… nhằm cải thiện môi trường sống, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa "làng", phát huy giá trị nghề “truyền thống” cho cư dân hiện hữu. Đồng thời, cần rà soát các đồ án, dự án đang thực hiện, các đồ án, dự án nếu chưa thực hiện hoặc chưa đủ cơ sở pháp lý, không phù hợp quy hoạch cấp trên có thể xem xét, điều chỉnh, thu hồi, để tập trung cho các giải pháp, định hướng lớn, nhằm kiến tạo không gian cho việc hình thành các dự án lớn đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội cấp đơn vị ở, cấp vùng… Ngoài ra, cần tiếp tục rà soát các tiêu chí đô thị loại I còn thiếu, còn yếu, chưa đảm bảo quy định theo các Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để bổ sung và hoàn thiện phục vụ công tác nâng cấp đô thị trong thời gian tới.

Đến nay, tỉnh Bắc Ninh đã tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt đồng bộ 25/26 đồ án quy hoạch phân khu đô thị, đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật về quy hoạch và cơ bản phủ kín toàn bộ khu vực đô thị phía Bắc tỉnh Bắc Ninh.

Đây là công cụ pháp lý quan trọng, vừa định hướng cho công tác phát triển đô thị mới, cải tạo, chỉnh trang các khu dân cư cũ theo hướng bền vững; là tiền đề trở thành thành phố trực thuộc trung ương; đồng thời cũng là công cụ quan trọng nhằm hạn chế tối đa các sai sót, vi phạm ở bước triển khai quy hoạch chi tiết, dự án đầu tư trong thời gian tới. Tạo dư địa cho công tác thu hút đầu tư, phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội của tỉnh, phấn đấu xây dựng tỉnh Bắc Ninh đảm bảo tiêu chí đô thị loại I vào năm 2030.