Anh trước đây là khách hàng lớn nhất mua F-35 sau Mỹ với 138 chiếc theo đơn đặt hàng, và đáng chú ý là Anh đã đặt hàng độc quyền cho biến thể cất cánh và hạ cánh ngắn F-35B (Short Take-Off and Landing - STOVL) của loại máy bay chiến đấu đắt nhất cả về giá thành và chi phí vận hành, duy tu-bảo dưỡng này. F-35B được đánh giá cao nhờ khả năng cất cánh ngắn và hạ cánh thẳng đứng cho phép nó triển khai từ đường băng tạm thời và từ tàu sân bay, mặc dù hiệu suất chiến đấu của nó kém hơn đáng kể với trọng tải nhỏ hơn, tầm bay ngắn hơn và khả năng cơ động thấp hơn, so với các biến thể F-35 khác.

Việc cắt giảm mạnh ngân sách quốc phòng của Anh trong những năm 2010 đã giáng một đòn mạnh vào khả năng quân sự của xứ sở sương mù và cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng từ năm 2020 có thể khiến chi tiêu quốc phòng của Anh sẽ không tăng đáng kể trong thập kỷ tới. 

Tờ Sunday Times (Anh) đưa tin, quy mô dự kiến ​​của phi đội F-35 của Anh có thể bị cắt giảm 90 chiếc - tương đương 65% (Anh sẽ chỉ mua 48 chiếc thay vì 138 chiếc), trong khi báo cáo của Tạp chí Quốc phòng Anh cuối năm 2020 dự báo số lượng có thể bị cắt giảm 50%. Có một số lời kêu gọi từ bên trong Lực lượng vũ trang Anh sửa đổi kế hoạch mua sắm và đầu tư vào biến thể F-35A rẻ hơn nhiều.

Khả năng cho Hải quân Mỹ thuê một trong hai tàu sân bay do thiếu F-35 cũng sẽ được nhắc đến, mặc dù Thủy quân Lục chiến Mỹ đã vận hành các máy bay chiến đấu F-35B của riêng mình từ các tàu sân bay của Anh để bù đắp sự thiếu hụt về số lượng. Việc cắt giảm đối với phi đội máy bay chiến đấu của Anh, cũng bao gồm việc một phần các máy bay phản lực Eurofighter thế hệ thứ tư có thể nghỉ hưu, dự kiến ​​sẽ được làm rõ trong đánh giá quốc phòng tiếp theo của chính phủ Thủ tướng Boris Johnson, sẽ được công bố vào cuối tháng này.

Đâu là căn nguyên của vấn đề?

Máy bay chiến đấu F-35 Lightning II được coi là máy bay chiến đấu tiên tiến nhất trên thế giới do được trang bị hệ thống điện tử hàng không, vũ khí trang bị, công nghệ tàng hình và các tính năng hiện đại. Tuy nhiên, việc toàn bộ chương trình F-35 Joint Strike Fighter gặp nhiều vấn đề được coi là một nhược điểm lớn của dòng máy bay chiến đấu tiên tiến này.

Theo các nhà phân tích quốc phòng, giới chức quốc phòng Anh đã nói rằng 24 chiếc F-35B cần phải được đưa lên tàu để có một “sự bổ sung đáng tin cậy” trong vai trò nòng cốt của tàu sân bay tấn công. Tuy nhiên, lực lượng 48 chiếc sẽ không cho phép cả hai tàu sân bay [lớp Queen Elizabeth] đi cùng các máy bay phản lực, sau khi huấn luyện và bảo dưỡng, cũng như không tính đến tất cả các cam kết tiền tuyến khác của lực lượng này. Trong thực tế, nó thậm chí có thể không đủ cho một tàu sân bay.

Hiện vẫn chưa có thông tin cụ thể và chi tiết chính thức về lý do chính phủ Boris Johnson muốn cắt giảm mạnh phi đội F-35. Thủ tướng Johnson gần đây đã nói về máy bay không người lái mới và chỉ đạo vũ khí năng lượng như một phần của chiến lược mới. Đồng thời, số tiền đó có thể được sử dụng hiệu quả cho chương trình máy bay chiến đấu thế hệ tiếp theo “Tempest” của Vương quốc Anh, do Không quân Hoàng gia Anh và Không quân Ý cùng phát triển với các hệ thống của công ty quốc phòng châu Âu BAE.

Kế hoạch giảm quy mô trang thiết bị cũng đi kèm với một chương trình hiện đại hóa sâu rộng, trong đó, bộ binh sẽ tập trung nhiều hơn vào việc tạo ra các đơn vị hoạt động đặc biệt hơn và tập trung vào các công nghệ tiên tiến. Theo thông tin của The Times, số tiền của 90 chiếc F-35B sẽ được sử dụng để tạo ra một lực lượng chiến tranh mạng và chiến tranh không gian mới, Bộ chỉ huy Không gian của Không quân Hoàng gia Anh và các cơ sở nghiên cứu trí tuệ nhân tạo mới…./.