Vai trò của robot trong xung đột Nga-Ukraine

Trong bối cảnh nhân lực suy giảm sau hơn ba năm rưỡi chiến sự, quân đội Ukraine đặc biệt kỳ vọng vào những “robot trên bánh xe” – trông như những chiếc xe tăng thu nhỏ – có thể thay binh lính gánh vác nhiều công việc nặng nhọc: từ vận chuyển nhu yếu phẩm, rà phá bom mìn, cho đến sơ tán người bị thương hoặc dọn dẹp các thi thể.

“Chúng không thể hoàn toàn thay thế con người. Nhưng có những tình huống mà để con người tham chiến là quá nguy hiểm”, một chỉ huy trung đội thuộc Lữ đoàn Lyubart số 20, có biệt danh Miami cho biết.

Các phương tiện robot này chủ yếu do doanh nghiệp Ukraine sản xuất, với giá thành dao động từ khoảng 1.000 đến 64.000 USD tùy theo kích cỡ và tính năng. Trên dọc tuyến tiền phương dài hơn 1.000 km, chúng đã trở thành công cụ thiết yếu.

Khái niệm xe chiến đấu điều khiển từ xa không phải mới mẻ. Trong Thế chiến II, quân Đức từng sử dụng Goliath – một loại xe tăng siêu nhỏ gắn dây điều khiển. Nhiều thập niên sau, Mỹ, Israel, Anh và Trung Quốc đều phát triển các phiên bản hiện đại, chủ yếu phục vụ công tác công binh và hỗ trợ tác chiến. Tuy vậy, theo chuyên gia Ben Barry thuộc Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), việc Ukraine triển khai rộng rãi và sáng tạo loại phương tiện này có thể mở ra những bước tiến mới.

Miami cho biết, anh đã nhập ngũ ngay ngày đầu xung đột Nga-Ukraine bùng nổ hồi đầu năm 2022. Từ một lính bộ binh, anh trở thành người điều khiển máy bay không người lái, rồi nay đảm nhận vai trò thử nghiệm và triển khai các phương tiện robot bọc thép trên chiến trường. Có thể nói, anh đã trực tiếp chứng kiến sự mình chuyển mình của chiến tranh hiện đại, từ những trận đánh giáp lá cà, sang thời đại của UAV và robot chiến trường.

“Tôi chưa bao giờ nghĩ mình sẽ trở thành một phi công điều khiển máy bay không người lái. Nhưng cuộc xung đột hiện nay buộc chúng ta phải thích ứng”, Miami nói.

Những cỗ máy mà trung đội của anh vận hành, được bọc thép, sơn màu ngụy trang, gắn bánh hoặc xích, có di chuyển qua những đống đổ nát và địa hình hiểm trở trên chiến trường -  nơi con người khó lòng đặt chân tới.

“Chúng được chuyển giao cho chúng tôi trong tình trạng nguyên bản và chúng tôi cải tiến chúng để phù hợp hơn với môi trường chiến đấu”, Miami nói. “Chúng tôi điều chỉnh hệ thống điều khiển để chống lại tác chiến điện tử của Nga, đảm bảo tín hiệu không bị ngắt khi di chuyển”.

Hiện nhóm 10 người của anh mới bắt đầu sử dụng robot để làm nhiệm vụ, chủ yếu dùng để vận chuyển lương thực và đạn dược.

“Khi FPV (UAV góc nhìn thứ nhất) mới xuất hiện, chúng cũng liên tục bị hoài nghi về khả năng chiến đấu. Thế nhưng chính những người tiên phong đã chứng minh hiệu quả vượt trội của chúng. Rồi robot cũng sẽ làm được điều đó”, một binh sĩ có biệt danh Akim cho biết.

Trước mỗi nhiệm vụ, Akim thường cho UAV cất cánh trinh sát, rà soát chướng ngại vật hay bãi mìn ẩn nấp trên chiến trường. Từ một hầm ngầm chật hẹp gần Kostiantynivka – thành phố chỉ cách tiền tuyến chưa đầy 10 km và đang trong tình trạng bị vây hãm, anh điều khiển thiết bị trong tiếng pháo dồn dập và âm thanh vo ve dai dẳng của những chiếc UAV đang ken đặc trên không.

Kostiantynivka, từng là nơi sinh sống của 67.000 người, nay gần như hoang vắng, chỉ còn tồn tại trên một dải đất ngày càng thu hẹp do Ukraine kiểm soát, ngay phía tây Bakhmut. Thành phố gần như bị bao vây ba phía bởi lực lượng Nga. Những dãy chung cư in hằn vết bom đạn, khói vẫn bốc lên từ các đợt oanh kích mới đây, còn các con đường dẫn về Pokrovsk ngổn ngang xác những chiếc xe cháy rụi.

Chiếc UAV trên không cho phép Akim quan sát thành phố và các tuyến đường từ xa. Anh cho biết: “Mỗi khi một chiếc UAV hay robot làm được điều gì đó, nghĩa là một người lính của chúng tôi không phải liều mình. Máy móc thì không biết mệt. Và chúng có thể mang vác bao nhiêu cũng được cả”.

Trong hoạt động thường ngày, Akim điều khiển UAV làm nhiệm vụ trinh sát, cung cấp hình ảnh trực tiếp để hỗ trợ đồng đội đang điều khiển robot từ xa – những cỗ máy vốn không được trang bị camera. Trong một lần gần đây, họ chất 200 kg hàng tiếp tế gồm đạn dược, nhiên liệu, nước uống và lương thực lên xe, để nó di chuyển chậm rãi vài cây số, vượt địa hình hiểm trở, tới một điểm tập kết ẩn trong rừng, rồi lặng lẽ quay về căn cứ.

Hạn chế của xe robot

Tuy nhiên, xe robot vẫn tồn tại nhiều hạn chế. Với tốc độ chỉ khoảng 6 km/giờ, lại thường phải di chuyển trên địa hình trống trải, robot dễ dàng trở thành mồi ngon cho hỏa lực đối phương.

“Đó là lý do chúng tôi chưa sử dụng nhiều cho việc sơ tán thương binh. Một số người thậm chí từ chối rời đi trên xe vì nguy hiểm”, Miami giải thích

Gánh nặng tài chính cũng không nhỏ. Một chiếc xe mà trung đội của Miami đang vận hành có giá trung bình 400.000 hryvnia (khoảng 9.700 USD).

“Đó không phải con số quá đắt, nhưng khi ba hoặc bốn chiếc bị phá hủy chỉ trong một tuần, tổng chi phí trở sẽ là rất lớn”, anh nói.

Trước áp lực đó, lính Ukraine liên tục tìm cách cải tiến xe robot. Họ hàn thêm khung lồng sắt bao quanh để chống UAV cảm tử, gắn con lăn kim loại phía trước nhằm dò mìn.

Trải qua hơn 3 năm giao tranh, chiến trường Ukraine nay đã biến thành phòng thí nghiệm thực chiến. Ở đó, mỗi thất bại đều được xem là bài học để những người lính cải tiến thiết bị quân sự, giúp những cỗ máy tác chiến hiệu quả hơn.

Ukraine biến robot thành "vũ khí vạn năng" đối phó Nga

VOV.VN - Ukraine đang sử dụng robot mặt đất "giống như Lego", lắp ráp chúng theo những cách khác nhau để sử dụng cho nhiều nhiệm vụ từ sơ tán đến tấn công, một chỉ huy của Ukraine cho biết.