Từ nền kinh tế kém phát triển đến mắt xích quan trọng toàn cầu

Kinh tế Việt Nam là điển hình hiếm hoi về chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang kinh tế thị trường Việt Nam định hướng xã hội chủ nghĩa với độ mở lớn. Xuất phát từ mức GDP Việt Nam chỉ 26,3 tỷ USD những năm đầu đổi mới, nền kinh tế từng đối diện khủng hoảng lương thực và sản xuất trì trệ. Sau gần 40 năm, GDP đã tăng gần 60 lần, đạt 476,3 tỷ USD năm 2024, đưa Việt Nam vào nhóm 20 nền kinh tế thương mại lớn nhất toàn cầu, minh chứng cho sức bật nhờ hội nhập quốc tế.

Từ một quốc gia thiếu lương thực, Việt Nam đã trở thành cường quốc xuất khẩu gạo, với sản phẩm có mặt tại hơn 180 quốc gia và đạt kim ngạch 4,78 tỷ USD năm 2023. Thương hiệu gạo ST25 được vinh danh “gạo ngon nhất thế giới”, góp phần nâng cao vị thế nông sản Việt Nam. Không chỉ gạo, nhiều sản phẩm chủ lực như cà phê Việt Nam, hồ tiêu, điều, cao su, chè cũng vươn ra thị trường quốc tế. Năm 2024, tổng kim ngạch xuất khẩu nông sản – lâm – thủy sản đạt 62,5 tỷ USD, xuất siêu gần 18 tỷ USD, đánh dấu bước tiến vượt bậc của ngành nông nghiệp.

Đóng góp lớn nhất cho thành công này là chiến lược hội nhập sâu rộng. Việc gia nhập WTO năm 2007 được xem là bước ngoặt, giúp Việt Nam mở cửa thị trường, cải cách thể chế và thu hút đầu tư nước ngoài. Song hành cùng đó, Việt Nam ký kết và thực thi 19 hiệp định thương mại tự do (FTA Việt Nam), trong đó có các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA. Những hiệp định này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại quốc tế, mà còn thúc đẩy cải cách trong nước, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc vào một vài đối tác.

Chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy phân tích, các FTA đã giúp Việt Nam “gắn kết lợi ích, giữ hòa bình để phát triển”, đồng thời tận dụng ưu đãi thuế quan, tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Lấy dẫn chứng từ câu chuyện nông nghiệp, chuyên gia Hoàng Trọng Thủy cho hay, sau giải phóng, nông nghiệp gặp muôn vàn khó khăn: thiên tai, thiếu phân bón, cơ giới hóa yếu, quản lý quan liêu, mỗi năm phải nhập trên 1 triệu tấn lương thực, cảnh “tem phiếu” kéo dài đến năm 1985. Thế nhưng, năm 1989 Việt Nam đã xuất khẩu gạo Việt Nam lô đầu tiên, đến 1992 đạt 1,5 triệu tấn. Từ 1998 đến nay, Việt Nam trở thành cường quốc xuất khẩu gạo, hạt gạo gắn liền với tên tuổi quốc gia. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu nông sản – lâm – thủy sản đạt 62,5 tỷ USD, xuất siêu 17,9 tỷ USD, khẳng định bước tiến vượt bậc của ngành nông nghiệp.

Việt Nam vẫn đối mặt nhiều thách thức

Việt Nam đang nổi lên như một trung tâm thương mại Việt Nam 2024 năng động với độ mở kinh tế hàng đầu, đồng thời ngày càng tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, các chuyên gia cho rằng Việt Nam phải chuyển từ tăng trưởng dựa trên chi phí thấp sang nâng cao giá trị gia tăng. Điều này đòi hỏi sự đổi mới sáng tạo mạnh mẽ, cải thiện năng lực sản xuất trong nước, giảm phụ thuộc vào nhập khẩu nguyên liệu và tập trung phát triển các ngành công nghệ cao.

Song song với đó, Việt Nam cần đẩy mạnh cải cách hành chính, tái cấu trúc doanh nghiệp, đầu tư hạ tầng hiện đại, khoa học công nghệ và logistics xanh. Nếu tận dụng được cơ hội từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và xu hướng xanh hóa toàn cầu, Việt Nam có thể bứt phá, khẳng định vị thế quốc tế cao hơn trong thập niên tới.

Ông Andrea Coppola, chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới, nhận định Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu quan trọng: GDP Việt Nam tăng nhanh, tỷ lệ nghèo giảm mạnh, tuổi thọ và trình độ học vấn được cải thiện đáng kể. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh xuất khẩu cần tập trung vào chất lượng thay vì chỉ số lượng. Trong 20 năm, khối lượng hàng xuất khẩu tăng gấp 10 lần nhưng giá trị trung bình mới chỉ tăng gấp đôi. Vì vậy, để trở thành quốc gia thu nhập cao, Việt Nam phải nâng cao giá trị sản phẩm, đặc biệt ở các lĩnh vực tiềm năng như chip bán dẫn, điện tử, da giày và sản xuất chế tạo quy mô lớn.

Dù đã vươn lên thành một trong những nền kinh tế thương mại lớn, bức tranh xuất nhập khẩu vẫn còn hạn chế. Xuất khẩu Việt Nam phụ thuộc nhiều vào khu vực FDI, trong khi khu vực doanh nghiệp trong nước nhập siêu. Các mặt hàng chủ lực vẫn thiên về gia công, dễ bị tổn thương trước biến động bên ngoài. Ngoài ra, hàng hóa Việt Nam phần lớn xuất qua trung gian, khiến giá trị gia tăng thấp và khả năng xây dựng thương hiệu quốc gia còn hạn chế.

Chuyên gia Hoàng Trọng Thủy cho rằng, sự tập trung quá lớn vào một số thị trường có thể làm suy giảm khả năng mở rộng thị trường mới và khó phát triển bền vững. Hàng xuất khẩu Việt Nam chủ yếu vẫn qua trung gian phân phối, tỷ lệ tiêu thụ qua hệ thống trực tiếp của doanh nghiệp Việt còn thấp.

Chuyên gia Hoàng Trọng Thủy cảnh báo, sự tập trung quá lớn vào một số thị trường và nhập khẩu chủ yếu từ châu Á, đặc biệt là Trung Quốc, khiến Việt Nam bị “neo chặt” ở khâu có giá trị thấp trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Có thể nói, Việt Nam đã trải qua một hành trình đầy cảm hứng từ một nền kinh tế khiêm tốn sang cường quốc thương mại với độ mở kinh tế hàng đầu thế giới. Những thành tựu vượt bậc trong thương mại quốc tế và hội nhập đã nâng tầm vị thế quốc tế, đồng thời tạo ra cơ hội phát triển kinh tế – xã hội bền vững.

Kinh tế Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ với chính sách điều hành đúng đắn

VOV.VN - Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều bất ổn, Việt Nam đang cho thấy một hướng đi đầy bản lĩnh và hiệu quả, với những tín hiệu tích cực được cộng đồng quốc tế ghi nhận. Sự chuyển mình mạnh mẽ của Việt Nam đã và đang được các tổ chức tài chính, chuyên gia kinh tế và đại diện ngoại giao đánh giá cao.

Dư luận quốc tế đánh giá tích cực triển vọng kinh tế Việt Nam

VOV.VN - Trong bối cảnh triển vọng tăng trưởng khu vực và toàn cầu chịu ảnh hưởng từ những biến động địa chính trị và kinh tế, triển vọng tăng trưởng của Việt Nam năm 2025 tiếp tục nhận được đánh giá tích cực của dư luận quốc tế.