Tổng thống Nga Vladimir Putin đưa ra điều kiện chấm dứt xung đột bao gồm việc Ukraine từ bỏ toàn bộ vùng Donbas, từ bỏ ý định gia nhập NATO, giữ thế trung lập và cam kết không cho phép lực lượng phương Tây hiện diện trên lãnh thổ, theo các nguồn thạo tin thân với Điện Kremlin tiết lộ với Reuters.

Thông tin này xuất hiện sau cuộc gặp trực tiếp giữa ông Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Alaska, đánh dấu hội nghị thượng đỉnh Nga - Mỹ đầu tiên trong hơn bốn năm. Gần như toàn bộ ba giờ thảo luận kín giữa hai nhà lãnh đạo đều xoay quanh khả năng đạt được một thỏa thuận hòa bình cho Ukraine.

Phát biểu sau hội nghị, ông Putin nói rằng cuộc gặp có thể mở ra “con đường dẫn tới hòa bình” cho Ukraine, song cả hai nhà lãnh đạo đều không công bố chi tiết. Tuy nhiên, các nguồn tin Nga đã phác thảo những đường nét chính trong đề xuất mà Moscow muốn đưa lên bàn đàm phán.

Những điều kiện của Điện Kremlin

Theo các nguồn tin, so với những đòi hỏi cứng rắn hồi giữa năm 2024, các điều kiện mới được Moscow đưa ra có sự điều chỉnh mang tính chiến thuật, dù cốt lõi vẫn không thay đổi. Trước đó, Nga yêu cầu Kiev phải từ bỏ toàn bộ bốn tỉnh mà Moscow tuyên bố sáp nhập là Donetsk, Luhansk, Kherson và Zaporizhzhia. Ngay sau đó, Kiev đã bác bỏ điều này và coi đó chẳng khác gì đầu hàng.

Trong đề xuất mới đây, Nga vẫn yêu cầu Ukraine rút quân hoàn toàn khỏi những khu vực Donbass mà Kiev còn kiểm soát. Đổi lại, Moscow sẵn sàng ngừng tiến công tại hai tỉnh là Zaporizhzhia và Kherson. Theo ước tính của Mỹ, quân đội Nga nắm giữ khoảng 73% diện tích Zaporizhzhia và Kherson, trong khi riêng Donbass Nga đã kiểm soát 88%. Moscow cũng tỏ ý sẵn sàng trả lại những phần nhỏ thuộc các tỉnh Kharkiv, Sumy và Dnipropetrovsk.

Bên cạnh đó, ông Putin tiếp tục giữ vững các điều kiện mang tính chiến lược như Ukraine phải từ bỏ tham vọng gia nhập NATO, Washington và liên minh quân sự do Mỹ dẫn đầu phải đưa ra cam kết pháp lý không mở rộng thêm về phía đông, đồng thời lực lượng phương Tây sẽ không hiện diện dưới bất kỳ hình thức nào trên lãnh thổ Ukraine, kể cả với danh nghĩa gìn giữ hòa bình.

Khoảng cách khó san lấp

Hơn ba năm sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự toàn diện vào Ukraine, các lập trường của hai bên vẫn còn khoảng cách lớn. Về phía Kiev, ông Zelensky nhiều lần khẳng định sẽ không chấp nhận rút lui khỏi bất kỳ phần lãnh thổ nào được quốc tế công nhận. Ông nhấn mạnh Donbas là “pháo đài phòng thủ” ngăn chặn các bước tiến sâu hơn của Nga.

Ông Zelensky nêu rõ: “Nếu nói tới việc rút lui khỏi miền Đông thì đó là điều không thể. Đây là vấn đề sống còn của đất nước chúng tôi”. Kiev cũng coi con đường gia nhập NATO là mục tiêu chiến lược đã được ghi vào hiến pháp, đồng thời khẳng định “Nga không phải quốc gia có quyền quyết định vấn đề này”.

Nhà Trắng và NATO hiện vẫn chưa đưa ra bình luận về đề xuất mới của Moscow. Trong khi đó, các nhà lãnh đạo châu Âu tỏ ra hoài nghi. Thủ tướng Anh, Tổng thống Pháp và Thủ tướng Đức đều bày tỏ nghi ngờ về thiện chí thực sự của ông Putin trong việc chấm dứt xung đột.

Chuyên gia Samuel Charap, Chủ tịch Chương trình Nga - Á Âu tại RAND Corporation, nhận định rằng yêu cầu Ukraine từ bỏ Donbass là “điều không thể chấp nhận cả về chính trị lẫn chiến lược”. Ông cho rằng sự nhượng bộ của ông Putin có thể là màn trình diễn ngoại giao nhằm đáp ứng kỳ vọng của ông Trump.

Cơ hội hòa bình mong manh

Nga hiện kiểm soát khoảng một phần năm lãnh thổ Ukraine – tương đương với diện tích bang Ohio của Mỹ. Dù vậy, các nguồn tin từ Moscow cho rằng hội nghị tại Alaska đã mở ra “cơ hội tốt nhất cho hòa bình kể từ khi chiến tranh nổ ra”, bởi lần đầu tiên các điều kiện cụ thể của Nga được đưa ra thảo luận trực tiếp.

“Tổng thống Putin sẵn sàng cho hòa bình, cho sự thỏa hiệp. Đó chính là thông điệp gửi tới ông Trump”, một trong ba nguồn tin cho biết. Tuy nhiên, họ cũng thừa nhận còn nhiều ẩn số như liệu Kiev có chấp nhận từ bỏ phần lãnh thổ còn lại của Donbass hay không và liệu Washington có sẵn sàng thừa nhận thực tế vùng lãnh thổ Ukraine do Nga kiểm soát.

Về phía Mỹ, ông Trump khẳng định ông muốn được nhớ đến như “một vị tổng thống kiến tạo hòa bình” và tuyên bố đã bắt đầu sắp xếp cuộc gặp giữa ông Putin và ông Zelensky để tiến tới một hội nghị thượng đỉnh ba bên. “Tôi tin ông Vladimir Putin muốn chấm dứt xung đột. Tôi tin chúng ta sẽ giải quyết được vấn đề này”, ông nói khi tiếp ông Zelensky tại Nhà Trắng.

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cũng cho hay ông Putin sẵn sàng gặp trực tiếp nhà lãnh đạo Ukraine, song nhấn mạnh cần phải xử lý trước mọi vấn đề liên quan và đặt câu hỏi về “tính hợp pháp” của ông Zelensky, khi nhiệm kỳ của ông đã hết hạn từ tháng 5/2024 nhưng chưa có bầu cử mới do chiến sự. Thế nhưng phía Kiev vẫn khẳng định ông Zelensky vẫn là tổng thống hợp pháp của Ukraine.

Bài toán bảo đảm an ninh cho Ukraine

Theo tiết lộ từ các nguồn tin, đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Donald Trump, ông Steve Witkoff đã đóng vai trò quan trọng trong việc dọn đường cho cuộc gặp thượng đỉnh. Ngày 6/8, Tổng thống Putin trong cuộc tiếp xúc với ông Witkoff tại Điện Kremlin đã lần đầu đưa ra chi tiết những gì Moscow có thể chấp nhận.

Một phương án đang được cân nhắc là ký kết thỏa thuận ba bên giữa Nga, Ukraine và Mỹ, được Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc công nhận. Ngoài ra, cũng có thể quay lại khung thỏa thuận Istanbul năm 2022, theo đó Ukraine sẽ duy trì vị thế trung lập vĩnh viễn để đổi lấy sự bảo đảm an ninh từ năm nước thường trực Hội đồng Bảo an.

Dù dưới bất kỳ hình thức nào, một hiệp ước ba bên được ội đồng Bảo an công nhận hay sự hồi sinh của thỏa thuận Istanbul 2022, mọi kịch bản hòa bình đều xoay quanh câu hỏi: làm thế nào để bảo đảm an ninh cho Ukraine mà không chạm đến lằn ranh đỏ của Nga. Và cho đến khi câu hỏi ấy có lời đáp thì xung đột vẫn tiếp diễn và treo lơ lửng như bóng đen phủ xuống toàn châu Âu.

Nhân tố đặc biệt mang tên Phần Lan giữa bàn cờ hòa bình ở Ukraine

VOV.VN - Trong bối cảnh tiến trình hòa đàm Nga-Ukraine đang được nối lại, Phần Lan bất ngờ nổi lên như một nhân tố đặc biệt, có khả năng sẽ ảnh hưởng lớn đến tương lai hòa bình của Kiev.