Mặc dù đã trao cho Greenland quyền tự trị nhưng Đan Mạch nắm giữ quyền quyết định về hiến pháp, quốc phòng và đối ngoại đối với hòn đảo lớn nhất thế giới với 57.000 dân cùng nguồn tài nguyên phong phú. Trước những thách thức mới hiện nay, Copenhagen ngày càng nỗ lực khẳng định vai trò quản lý của mình đối với hòn đảo chiến lược này.

Đan Mạch ngày 16/9 thông báo sẽ tăng chi tiêu đầu tư tại Greenland, cam kết 253 triệu USD cho y tế và cơ sở hạ tầng giai đoạn 2026–2029. Kinh phí này bổ sung cho khoản trợ cấp hàng năm khoảng 680 triệu USD, bao gồm xây dựng đường băng mới ở Ittoqqortoormiit phía đông Greenland và cảng nước sâu tại Qaqortoq phía nam.

Ngoài ra, Đan Mạch sẽ chi trả chi phí điều trị bệnh nhân Greenland tại các bệnh viện ở Đan Mạch, trước đây do chính quyền Greenland đảm nhiệm. Quyết định này nhằm cải thiện mối quan hệ với cư dân địa phương, đồng thời hỗ trợ một Greenland tự chủ và phát triển bền vững, trong bối cảnh hòn đảo đang đối mặt với khó khăn kinh tế và dân số già hóa.

Đan Mạch cũng đang triển khai tàu hộ vệ phòng không HDMS Niels Juel tới Greenland trong khuôn khổ cuộc tập trận Arctic Light. Đây là hoạt động phối hợp trên bộ, trên biển và trên không, khởi động từ tháng 6, thể hiện sự tăng cường hiện diện quân sự của Copenhagen tại Bắc Cực.

Lo ngại an ninh ở Bắc Cực

Về mặt công khai, giới chức Đan Mạch chia sẻ những lo ngại chung của NATO về việc Nga đã củng cố năng lực ở Bắc Cực trong hơn hai thập niên qua. Greenland cùng với Iceland và Anh nằm trên trục chiến lược GIUK gap – vị trí then chốt kiểm soát lối ra vào Bắc Đại Tây Dương.

Dù Nga đang phải tập trung nhiều nguồn lực cho xung đột tại Ukraine, các quan chức quân sự Đan Mạch nhận định sau khi xung đột chấm dứt, Moscow có thể tận dụng kinh nghiệm chiến đấu để mở rộng ảnh hưởng tại Bắc Cực.

Trong khi đó, Trung Quốc cũng gia tăng hiện diện, tham gia tập trận và tuần tra cùng tàu Nga, đầu tư vào cơ sở hạ tầng Bắc Cực và thúc đẩy sáng kiến “Con đường tơ lụa vùng cực”. Bắc Kinh thậm chí tự nhận là một “quốc gia gần Bắc Cực”, dù thành phố cực bắc Cáp Nhĩ Tân (Harbin) có vĩ độ tương đương với Venice của Italy.

Tuy vậy, tướng Soren Andersen – Tư lệnh Bộ chỉ huy Bắc Cực của Đan Mạch – khẳng định: “Hiện chúng tôi chưa thấy mối đe dọa trực tiếp nào với Greenland. Nga có hoạt động ở Bắc Băng Dương, tại eo biển Bering giữa Alaska và Nga, nhưng không phải ở đây”.

Ông cũng nhấn mạnh địa hình hiểm trở, khí hậu khắc nghiệt và cơ sở hạ tầng hạn chế khiến bờ Đông Greenland “gần như bất khả xâm phạm”.

Lý do Đan Mạch tăng cường phòng thủ ở Greenland

Câu hỏi đặt ra là tại sao một đồng minh lâu năm của Mỹ như Đan Mạch lại đẩy mạnh ngân sách quốc phòng tại Greenland – từ việc chi thêm hơn 2 tỷ USD, thành lập lực lượng đặc nhiệm Bắc Cực, mua sắm tàu hải quân và UAV tầm xa – trong khi Nga và Trung Quốc không được coi là mối đe dọa trực tiếp?

Câu trả lời, theo CNN, nhiều khả năng nằm ở Washington hơn là Moscow hay Bắc Kinh.

Đầu năm nay, ngay sau khi Tổng thống Donald Trump tái khẳng định “quyền sở hữu và kiểm soát Greenland là hoàn toàn cần thiết” đối với nước Mỹ, Đan Mạch đã công bố kế hoạch chi tiêu quốc phòng quy mô lớn. Những phát biểu trước đó của ông Trump, thậm chí không loại trừ khả năng sử dụng vũ lực, đã khiến dư luận Đan Mạch lo ngại.

Đáp lại, Copenhagen tuyên bố gói mua sắm quốc phòng lớn nhất lịch sử: hơn 9 tỷ USD để mua hệ thống phòng không của châu Âu, thay vì lựa chọn Patriot của Mỹ.

“Chỉ một năm trước, nhà thầu Mỹ gần như chắc chắn giành được hợp đồng này. Nhưng những phát ngôn của ông Trump đã khiến tình hình thay đổi”, một nhà ngoại giao phương Tây cho hay.

Giới chức Đan Mạch khẳng định nước này vẫn coi Mỹ là đối tác quan trọng trong NATO, tiếp tục mua sắm các khí tài Mỹ, có thể bao gồm tiêm kích F-35. Tuy nhiên, thương vụ phòng không vừa qua cũng cho thấy các quyết định mua sắm vũ khí luôn mang hàm ý chính trị.

Tại vịnh Nuuk, trên tàu hộ vệ, tiếng pháo hải quân vang vọng cùng âm thanh tiêm kích trên bầu trời trong cuộc tập trận Arctic Light thể hiện quyết tâm củng cố phòng thủ của Đan Mạch tại khu vực Bắc Cực.

“Thông điệp gửi tới các đồng minh là: chúng tôi đang bảo vệ Vương quốc Đan Mạch,” Tướng Andersen nhấn mạnh. Theo CNN, đây không hẳn là lời cảnh báo với Nga hay Trung Quốc, mà dường như là mong muốn Mỹ công nhận Đan Mạch như một đồng minh Bắc Cực đáng tin cậy.

Đan Mạch triệu tập đại biện Mỹ về vấn đề Greenland

VOV.VN - Bộ Ngoại giao Đan Mạch ngày 27/8 đã triệu tập Đại biện lâm thời Mỹ tại Copenhagen, ông Mark Stroh, để bày tỏ phản đối trước các cáo buộc liên quan đến hoạt động gây ảnh hưởng ngầm tại vùng lãnh thổ tự trị Greenland.