Cuốn sách gồm 3 phần, phần 1: "Hồi ký – Đã là thuyền phải ra khơi", phần 2: "Tiếng lòng" và phần 3 là "Những bài nói và viết của GS.TS Trần Hồng Quân".

Hồi ký của GS.TS Trần Hồng Quân là cuộc đời đầy thăng trầm của ông từ thời thơ ấu ở quê nhà với gia đình, rồi lớn lên đi tập kết ra Bắc, phấn đấu học tập để trở thành một giảng viên trường Đại học Bách khoa.

Sau khi đi nghiên cứu sinh ở nước ngoài, trở về nước, ông đã gắn bó gần như trọn đời với sự nghiệp giáo dục, đào tạo nước nhà ở những vị trí, trọng trách khác nhau, nhất là với vị trí “Tư lệnh” ngành trong giai đoạn đất nước bắt đầu công cuộc đổi mới đầy khó khăn thử thách.

Phần 2 là những bài thơ, bản nhạc đậm chất trữ tình do chính Giáo sư sáng tác. Và phần cuối cùng là 21 bài viết và các bài phát biểu trong quá trình hoạt động giáo dục của GS.TS Trần Hồng Quân. Đó là những quan điểm, tầm nhìn, những điều tâm huyết và cả những trăn trở, ưu tư thể hiện tầm tư duy cấp tiến, đi trước thời đại của ông.

Cuốn sách được coi là những tư liệu mang giá trị lâu dài đối với ngành giáo dục và đào tạo nói riêng cũng như với đất nước nói chung.

GS.TS Trần Hồng Quân sinh năm 1937 tại Sóc Trăng. Trải qua nhiều vị trí, môi trường công tác, ông luôn dành trọn tâm huyết, trí tuệ và có nhiều đóng góp to lớn cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo nước nhà. Ông từng đảm nhiệm các vị trí như: Ủy viên Trung ương Đảng các khóa 6, 7 và 8; đại biểu Quốc hội khóa 8, khóa 10.

GS.TS Trần Hồng Quân từng là Hiệu trưởng trường Đại học Bách Khoa TP.HCM giai đoạn 1976-1982, đảm nhận các chức vụ Thứ trưởng Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp rồi Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào từ 1982-1997.

Tiếp đó, ông đảm nhận các vị trí khác như: Chủ tịch Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng ngoài công lập Việt Nam, Chủ tịch Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam. Ông qua đời vào tháng 8/2023.