Vào ngày 22/12/1944, Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân - tổ chức tiền thân của quân đội nhân dân Việt Nam chính thức được thành lập, đánh dấu sự kiện trọng đại của cách mạng nước nhà.

Lần đầu tiên trong lịch sử, giai cấp công nhân và nhân dân Việt Nam có một Quân đội kiểu mới, do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh tổ chức, giáo dục, rèn luyện. Một Quân đội của dân, do dân, vì dân, mang bản chất giai cấp công nhân; chiến đấu vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, vì tự do, hạnh phúc của nhân dân.

Hướng tới kỷ niệm 80 năm ngày thành lập đội quân anh hùng, VOV có cuộc trao đổi với Phó Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Mạnh Hà – nguyên Phó Viện trưởng Viện Lịch sử quân sự Việt Nam, nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) về sự trưởng thành, lớn mạnh vượt bậc của lực lượng vũ trang nhân dân và những dấu mốc, chiến công hiển hách của đội quân bách chiến bách thắng.

PV: Thưa PGS, TS Nguyễn Mạnh Hà, từ 34 cán bộ, chiến sĩ của Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân, sau gần 80 năm đã phát triển lực lượng lên khoảng 1 triệu quân nhân và hơn 5 triệu quân dự bị - dẫn đầu thế giới theo đánh giá của trang tin nổi tiếng Business Insider. Ông bình luận gì về sự trưởng thành và lớn mạnh vượt bậc của quân đội nhân dân Việt Nam sau chặng đường 8 thập kỷ qua?

PGS, TS Nguyễn Mạnh Hà: 80 năm qua Quân đội nhân dân Việt Nam, ban đầu có 34 cán bộ, chiến sỹ được thành lập theo Chỉ thị của lãnh tụ Hồ Chí Minh đã phát triển thành một đội quân đã đánh thắng 2 đế quốc to là Pháp và Mỹ. Và bây giờ là một quân đội đang phấn đấu tiến lên chính quy, hiện đại.

Quân đội của chúng ta đã có một quá trình phát triển, trưởng thành với rất nhiều kinh nghiệm trong kháng chiến chống ngoại xâm và trong xây dựng và bảo vệ tổ quốc ngày hôm nay. Cho nên chúng ta rất tự hào, đây là quân đội của nhân dân nhưng mà là một quân đội xứng đáng bảo vệ vững chắc tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa chúng ta hiện nay.

PV: Gần 80 năm qua, dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, được sự thương yêu, đùm bọc, giúp đỡ của nhân dân và kế thừa, phát huy tinh thần yêu nước cùng nghệ thuật quân sự của dân tộc, Quân đội nhân dân Việt Nam đã làm nên những thắng lợi vĩ đại trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa và làm tròn nghĩa vụ quốc tế vẻ vang. Dưới con mắt của nhà nghiên cứu lịch sử, ông nhìn nhận thế nào về tầm vóc, ý nghĩa của những dấu mốc và chiến công hiển hách của quân đội nhân dân VN?

PGS, TS Nguyễn Mạnh Hà: Quân đội của chúng ta có một truyền thống mở đầu rất xứng đáng, đó là đánh thắng trận đầu, trận Phay- khắt, mở đầu chỉ 3 ngày sau khi thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân.

Ngay ngày hôm sau đánh thắng trận Nà Ngần. Cho nên mở đầu truyền thống “đánh thắng trận đầu” và cũng mở đầu truyền thống “bách chiến bách thắng” của Quân đội nhân dân Việt Nam chúng ta.

Một quân đội nhỏ bé, nếu như so với thực dân Pháp vào thời điểm ngay sau cuộc tổng khởi nghĩa tháng 8 thì chúng ta chỉ có 5000 người thôi. Nhưng lại đối đầu với lực lượng quân sự nước ngoài vào thời điểm có 4 lực lượng là Pháp, Nhật, Trung Hoa dân quốc, Anh, lúc đó khoảng 300.000 người.

Tuy vậy, chúng ta vẫn đứng vững, vẫn bảo vệ chính quyền và sau này bước vào cuộc kháng chiến chống Pháp.

Sang cuộc kháng chiến chống Mỹ, quân đội của chúng ta đã trưởng thành, lúc đó có khoảng 30 vạn. Phải đối đầu với đế quốc có tiềm lực quân sự mạnh nhất thế giới nhưng chúng ta vẫn tiếp tục theo đường lối quân sự của Đảng, với sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đánh thắng cả đế quốc Mỹ. Sau này, chúng ta còn làm cả nghĩa vụ quốc tế cao cả với nhân dân Campuchia anh em.

Chính vì thế, đây là một quân đội có 3 chức năng, đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân sản xuất.

PV: Tô thắm trang sử vẻ vang của dân tộc, không thể không nhắc đến Đại tướng, Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp – người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhà lãnh đạo quân sự kiệt xuất và cũng được coi là người Anh Cả của Quân đội nhân dân Việt Nam. Theo ông, vị Đại tướng đầu tiên của quân đội ta đã có đóng góp lớn lao ra sao trong việc luyện rèn Quân đội Nhân dân Việt Nam trở thành một đội quân cách mạng Anh hùng?

PGS, TS Nguyễn Mạnh Hà: Đại tướng Võ Nguyên Giáp, chính là người phụ trách công tác quân sự của Đảng và đã được lãnh tụ Hồ Chí Minh giao nhiệm vụ thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân.

Xác định quân đội của chúng ta ban đầu là đội quân tuyên truyền chính trị trọng hơn quân sự, tuyên truyền trọng hơn tác chiến.

Quân đội này là quân đội của nhân dân mà ra, và lãnh tụ Hồ Chí Minh xác định nó là đội quân đàn anh, mong cho chóng có đội quân đàn em khác và nó có thể đi từ Bắc chí Nam, khắp đất nước Việt Nam chúng ta.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp chính là người khởi đầu, đứng ra thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam. Và sau đó, Đai tướng Võ Nguyên Giáp lại được chính Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh giao trọng trách, lãnh đạo chỉ huy quân đội từ cuối năm 1946 đến 1978. Hơn 30 năm Đại tướng Võ Nguyên Giáp là Tổng tư lệnh Quân đội, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng. Chính vì thế, Đại tướng đã được cán bộ, chiến sỹ quân đội nhân dân Việt Nam tôn vinh là người anh cả của quân đội.

Bởi vì, Đại tướng theo sát cán bộ, chiến sỹ qua từng trận chiến đấu, từng chiến dịch và luôn luôn lo lắng, lắng nghe, tâm tư, nguyện vọng của cán bộ, chiến sỹ và truyền đạt được tư tưởng, sự chỉ đạo của Đảng, của Chủ tịch Hồ Chí Minh xây dựng quân đội của chúng ta như hôm nay.

 PV: Từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu và phục vụ - Đó là bản chất và quy luật phát triển của quân đội ta - quân đội kiểu mới, mang trong mình truyền thống, đặc điểm con người, đất nước, văn hóa Việt Nam... Trong giai đoạn khu vực và thế giới đứng trước nhiều biến động hiện nay, cần tiếp tục phát huy tinh thần ấy như thế nào để xây dựng thành công lực lượng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại và mãi xứng danh “bộ đội cụ Hồ”, thưa ông?

PGS, TS Nguyễn Mạnh Hà: Năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh có đến thăm trường Lục quân Trần Quốc Tuấn, buổi khai giảng đầu tiên, Chủ tịch Hồ Chí Minh có trao cho trường một lá cờ thêu 6 chữ Quân đội ta “Trung với nước, hiếu với dân”.

Sau này chúng ta phát triển thêm “Trung với Đảng, sẵn sàng hy sinh vì độc lập, tự do Tổ quốc…”

Nhưng ban đầu chỉ là “Trung với nước, hiếu với dân”, bởi vì Quân đội từ nhân dân mà ra, các chiến sỹ, cán bộ quân đội đều là con, em của nhân dân, chiến đấu phục vụ nhân dân, vì sự nghiệp cách mạng này. Và quân đội đã trưởng thành do nhân dân nuôi dưỡng, đùm bọc. Chính vì thế, quân đội của chúng ta như Bác Hồ dạy rất rõ ràng là phải hiếu với dân, trọng dân, lắng nghe, bảo vệ dân.

Trong giai đoạn hiện nay quân đội của chúng ta đang tiến lên chính quy, hiện đại, hùng mạnh. Rõ ràng quân đội không thể đứng ngoài, không thể tách rời nhân dân. Bởi vì quân với dân được ví như “cá với nước”. Mối quan hệ gắn bó, đoàn kết như vậy, cho nên trong quá trình xây dựng quân đội, quân đội luôn luôn dựa vào nhân dân, sống trong lòng nhân dân và được nhân dân đùm bọc, nuôi dưỡng và trưởng thành.

Trong bối cảnh hiện nay, khu vực và trên thế giới đang có diễn biến phức tạp, khó lường, nhưng quân đội của chúng ta đã trải qua 8 thập kỷ xây dựng và trưởng thành thì rõ ràng quân đội của chúng ta đã có kinh nghiệm sức mạnh, thế trận, sẵn sàng đối diện với những thử thách để bảo vệ vững chắc quốc phòng, an ninh của chúng ta hiện nay. Rõ ràng người dân rất tin tưởng vào quân đội của chúng ta và quân đội sẵn sàng đánh thắng mọi kẻ thù xâm lược, bảo vệ vững chắc tổ quốc Việt Nam XHCN mà chúng ta đang xây dựng

 PV: Cảm ơn ông!