Tổng thống Trump đổi giọng

Vào cuối tháng 8, giới chức Lầu Năm Góc đã có cuộc họp với một nhóm các nhà ngoại giao châu Âu và đưa ra thông điệp cứng rắn: Mỹ dự kiến cắt giảm một phần hỗ trợ an ninh cho Latvia, Litva và Estonia - những quốc gia thành viên NATO nằm sát biên giới với Nga.

Một nguồn thạo tin dẫn lời quan chức Lầu Năm Góc David Baker nói với nhóm này, châu Âu cần giảm phụ thuộc vào Mỹ. Dưới thời Tổng thống Donald Trump, quân đội Mỹ sẽ chuyển trọng tâm sang những ưu tiên khác như phòng thủ lãnh thổ.

Một số nhà ngoại giao châu Âu lo ngại động thái này có thể khiến Tổng thống Nga Vladimir Putin mạnh tay hơn. Mới đây, Estonia cáo buộc các tiêm kích MiG-31 của Nga đã xâm nhập không phận nước này khoảng 10 phút trước khi bị tiêm kích F-35 của Italy buộc phải rút lui. Nga bác bỏ cáo buộc trên, khẳng định máy bay của họ chỉ bay trên vùng biển trung lập.

Vài giờ sau, Ba Lan cho biết các chiến đấu cơ Nga áp sát một giàn khoan dầu của nước này. Trước đó, Warsaw cũng cáo buộc một số UAV của Moscow xâm nhập lãnh thổ Ba Lan.

Phản ứng từ phía Mỹ đến nay được giới quan sát đánh giá là khá dè dặt. Ông Trump không đề cập ngay tới vụ xâm nhập mới nhất mà chờ vài giờ sau mới cảnh báo vụ việc này có thể dẫn đến “rắc rối lớn”. Sau sự cố tại Ba Lan tuần trước, ông chỉ viết ngắn gọn đầy ẩn ý trên mạng xã hội Truth Social rằng: “Đến lúc rồi!”.

Cách phản ứng này phản ánh một xu hướng hành động đang dần hình thành. Sau nhiều tháng liên tục đưa ra sáng kiến giải quyết hoặc làm trung gian cho các điểm nóng quốc tế, gần đây ông Trump dường như đang rút khỏi vai trò ngoại giao. Thay vào đó, ông để cho đồng minh nắm thế chủ động, trong khi Washington chỉ đưa ra những cam kết hỗ trợ mơ hồ.

Nhà lãnh đạo Mỹ ngày càng chuyển hướng tập trung sang các vấn đề trong nước, như xử lý tội phạm, đối phó với điều ông gọi là “chủ nghĩa cực đoan bạo lực cánh tả” và cải tổ một chương trình thị thực lớn.

Mùa hè ngoại giao căng thẳng

Sau một mùa hè ngoại giao căng thẳng, trong đó có việc tiếp đón Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Alaska, ông Trump tuyên bố châu Âu phải áp lệnh trừng phạt nghiêm khắc với những khách hàng mua dầu Nga, nếu muốn Washington gia tăng sức ép tài chính lên Moscow liên quan tới cuộc xung đột ở Ukraine.

Trong khi những tháng đầu nhiệm kỳ, Tổng thống Mỹ dành nhiều nỗ lực tìm kiếm một thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và lực lượng Hamas thì gần đây ông lại tỏ ra thờ ơ trước các động thái từ phía Israel - những bước đi vốn được xem là làm suy yếu triển vọng đạt được một giải pháp chấm dứt cuộc chiến tại Gaza.

Giới chức Nhà Trắng lên tiếng phản đối khi Israel không kích một văn phòng của Hamas đặt tại lãnh thổ Qatar - đồng minh của Mỹ nhưng không có hành động cụ thể. Khi Israel tiến hành chiến dịch quân sự gây tranh cãi ở thành phố Gaza, ông Trump cũng không bày tỏ ý kiến phản đối, ngay cả khi các đồng minh châu Âu và Arab lên án động thái này, vốn được coi là đe dọa phá hỏng các cuộc đàm phán hòa bình.

Việc ông Trump tỏ ra dè dặt trước khả năng Mỹ can dự sâu vào những cuộc xung đột lớn, ở một khía cạnh nào đó, không phải điều bất ngờ. Trong suốt hai năm vận động tranh cử, ông liên tục lập luận rằng nước Mỹ đang bị căng kéo quá mức về mặt quân sự. Các đối thủ chính trị thậm chí còn gọi ông là “người theo chủ nghĩa biệt lập”.

Tuy nhiên, trong mùa hè vừa qua, một hình ảnh khác về ông Trump đã xuất hiện. Đi ngược kỳ vọng của một số đồng minh bảo thủ, ông đã ra lệnh không kích các cơ sở hạt nhân trọng yếu của Iran nhằm hỗ trợ chiến dịch không quân của Israel hồi tháng 6. Tại một hội nghị của NATO ở Hà Lan cuối tháng đó, ông cũng tuyên bố sẽ triển khai thêm các tổ hợp phòng thủ tên lửa Patriot cho Ukraine. Đến tháng 7, ông tiếp tục tăng cường đe dọa áp đặt các biện pháp trừng phạt và thuế quan nhắm vào Moscow. Giờ đây, theo các nhà phân tích, ông Trump đang quay trở lại “cách tiếp cận quen thuộc”.

Aaron David Miller – nhà ngoại giao kỳ cựu của Mỹ, hiện là học giả cao cấp tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế nhận định rằng có thể ông Trump đơn giản đã nhận ra những cuộc xung đột này phức tạp và khó giải quyết hơn nhiều so với hình dung ban đầu.

“Ông ấy sẽ không mặn mà làm bất kỳ điều gì, trừ khi thấy rằng nỗ lực và ảnh hưởng chính trị bỏ ra là xứng đáng với kết quả đạt được”, chuyên gia Miller nói. Nhà Trắng hiện chưa đưa ra bình luận về vấn đề này.

Phương Tây tiến thoái lưỡng nan nếu chạm đến "lằn ranh đỏ" của Nga ở Ukraine

VOV.VN - Ba Lan đề xuất thiết lập vùng cấm bay ở Ukraine sau khi cáo buộc các UAV Nga xâm nhập vào lãnh thổ của mình. Tuy nhiên, sự ngần ngại về mặt chính trị cũng như những hạn chế quân sự rõ ràng đang tạo ra nhiều trở ngại.

Châu Âu quay cuồng trước sự thất thường của ông Trump

Những bước ngoặt bất ngờ của Tổng thống Trump có thể nhanh chóng bị thay thế bằng một quyết định ngược lại. Tháng 4 và 5/2025, ông từng công khai gợi ý rút khỏi cuộc xung đột ở Ukraine, nhưng sau đó lại quay trở lại với mức độ can dự mạnh mẽ.

Tuy nhiên, Nhà Trắng cũng không hoàn toàn giảm dần sự can dự. Trong vài tuần qua, một số vũ khí của Mỹ đã bắt đầu được chuyển tới Ukraine như một phần của sáng kiến hỗ trợ an ninh Mỹ - NATO mang tên PURL.

Dù vậy, giới phân tích phương Tây bày tỏ lo ngại rằng phản ứng nhẹ nhàng của Washington trước các hành động gần đây của Nga sẽ khiến ông Putin đi xa hơn.

“Nếu Mỹ tiếp tục rút lui, chúng ta sẽ chứng kiến nhiều hành động mạnh mẽ hơn từ Tổng thống Putin bởi ông ấy cho rằng châu Âu đang yếu đi và có thể chia rẽ, nhất là khi không còn Mỹ đứng sau” Alex Plitsas, nghiên cứu viên cao cấp tại Hội đồng Đại Tây Dương, cảnh báo.

Một số nhà ngoại giao châu Âu tại Washington thừa nhận trong trao đổi riêng rằng họ đã kiệt sức trước thái độ thay đổi liên tục của ông Trump đối với Nga, đồng thời lo ngại rằng nếu Tổng thống Mỹ lại chuyển sang lập trường cứng rắn, động thái đó sẽ thiếu sức thuyết phục.

Các nhà ngoại giao cho rằng sự thay đổi này đã thể hiện rõ trong mùa hè vừa qua.  Tại hội nghị thượng đỉnh NATO hồi tháng 6, ông Trump liên tục ca ngợi các nhà lãnh đạo châu Âu và sau đó nhiều lần đe dọa Nga bằng các lệnh trừng phạt trực tiếp và gián tiếp, đồng thời nhất trí thiết lập chương trình PURL. Tuy nhiên, hội nghị thượng đỉnh giữa ông Trump và ông Putin lại kết thúc trong sự thất vọng của phương Tây: không có đột phá nào và Kiev đối mặt với tổn thất lớn khi nhà lãnh đạo Mỹ tuyên bố, ngừng bắn ở Ukraine không phải là điều kiện tiên quyết để đạt được hòa bình lâu dài - quan điểm trùng với ông Putin nhưng đi ngược lại lập trường của các đồng minh châu Âu.

Trong một cuộc điện đàm căng thẳng với các đối tác châu Âu hôm 4/9, ông Trump cho rằng các quốc gia châu Âu đang kỳ vọng Mỹ “giải cứu”, trong khi chính họ vẫn tiếp tục mua dầu Nga, tức là gián tiếp nuôi dưỡng cỗ máy chiến tranh của Moscow.

Tuần kế tiếp, ông Trump nói với các quan chức EU rằng họ nên áp thuế 100% với Trung Quốc và Ấn Độ để trừng phạt việc các nước này mua dầu của Nga. Một quan chức cho hay ông Trump coi động thái này là điều kiện tiên quyết cho bất kỳ hành động nào từ phía Washington.

Những người ủng hộ ông Trump lập luận rằng ông chỉ đang yêu cầu châu Âu tự đứng lên bảo vệ an ninh của chính mình. Song một số nhà ngoại giao lại cảm thấy đây là cái bẫy. Việc thông qua các biện pháp như vậy ở EU sẽ mất nhiều thời gian, nhất là khi khối này thường ưu tiên trừng phạt hơn là áp thuế. 

Hiện chưa rõ vụ xâm nhập không phận Estonia hôm 20/9 có khiến ông Trump thay đổi cách tính toán với Nga hay không. Chính quyền Mỹ dường như cũng không mấy quan tâm tới bức thư mà các nghị sĩ Estonia, Litva và Latvia gửi tuần trước, kêu gọi ông Trump xem xét lại kế hoạch cắt giảm một phần hỗ trợ an ninh.

“Một số đồng minh châu Âu của chúng ta là những quốc gia giàu có bậc nhất thế giới. Họ hoàn toàn có khả năng tự chi trả cho các chương trình này nếu muốn”, một quan chức Nhà Trắng nói.

Anh hưởng lợi gì từ chuyến thăm cấp cao của Tổng thống Mỹ Donald Trump?

VOV.VN - Những chuyến thăm của lãnh đạo cấp cao có thể củng cố tình hữu nghị giữa hai quốc gia, đồng thời mở ra những cơ hội hợp tác song phương mới và mang lại lợi ích kinh tế thiết thực. Trong trường hợp của Vương quốc Anh, lợi ích ấy càng hiển hiện rõ nét.