Hàng chục nghìn binh sỹ Mỹ và Nhật Bản đã tiến hành một cuộc tập trận đổ bộ quy mô lớn trên đảo mang tên Keen Sword 21 (“Thanh gươm sắc” ) tại khu vực Thái Bình Dương trong tuần này.

Cuộc tập trận được xem là lời cảnh báo với Trung Quốc rằng Nhật Bản sẽ có lập trường kiên quyết hơn về các tranh chấp trên biển với sự hậu thuẫn của Mỹ.

Phát biểu ngày 26/10, Chỉ huy lực lượng Mỹ ở Nhật Bản, Trung tướng Kevin Schneider cho biết, cuộc tập trận sẽ chứng tỏ khả năng của liên minh Mỹ-Nhật “trong việc điều động binh sỹ để bảo vệ quần đảo Senkakus (mà Trung Quốc gọi là Điếu Ngư – ND), hoặc ứng phó với các cuộc khủng hoảng hay tình huống bất thường trong khu vực”. Keen Sword là cuộc tập trận thường niên giữa Mỹ và Nhật Bản, được tiến hành hơn 30 năm. Cuộc tập trận năm nay kéo dài đến ngày 5/11.

Cả Trung Quốc và Nhật Bản đều tuyên bố chủ quyền đối với quần đảo Senkaku/Điếu Ngư. Đây là nhóm đảo nhỏ nằm ở biển Hoa Đông, cách thủ đô Tokyo, Nhật Bản 1.900km về phía tây nam. Những tranh chấp về chủ quyền đã đẩy quan hệ Trung - Nhật vào tình trạng căng thẳng trong nhiều năm qua. Cả Bắc Kinh và Tokyo dường như đều không muốn lùi bước trong vấn đề này.

Trong năm nay, các tàu Trung Quốc đã hiện diện ở vùng biển xung quanh quần đảo này với tần suất kỷ lục, một động thái khiến Tokyo hết sức lên án.

Cam kết của Mỹ

Theo CNN, đã có nhiều lo ngại về nguy cơ xảy ra một cuộc xung đột giữa Nhật Bản và Trung Quốc liên quan đến quần đảo tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư và xa hơn là một cuộc đối đầu quân sự Mỹ-Trung bởi Washington và Tokyo đã ký kết Hiệp ước phòng thủ chung. Theo đó, nếu lãnh thổ Nhật Bản bị tấn công bởi một quốc gia nước ngoài, Mỹ phải có nghĩa vụ bảo vệ đồng minh. Mỹ luôn kiên định với cam kết này, như những gì Tướng Kevin Schneider tuyên bố hôm 26/10 vừa qua.

Trước đó vào tháng 7/2020, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã nêu bật vấn đề quần đảo tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư, cáo buộc Trung Quốc “kích động tranh chấp lãnh thổ” như một phần của chiến lược “bắt nạt” các nước láng giềng châu Á.

Theo CNN, sự hiện diện quân sự quy mô lớn của Mỹ và Nhật Bản tại Thái Bình Dương trong tuần này nhằm hiện thực hóa những cam kết về việc Tokyo và Washington luôn sát cánh trong vấn đề tranh chấp lãnh thổ và nhiều vấn đề khác.

Trong cuộc tập trận Keen Sword 21, Mỹ điều động 9.000 binh sỹ, một nhóm tấn công tàu sân bay, hơn 100 máy bay quân sự. Về phía Nhật Bản có hơn 37.000 binh sỹ, một hạm đội gồm 20 tàu chiến của Lực lượng Phòng vệ Biển, 100 máy bay quân sự, ngoài ra còn có thêm một tàu khu trục nhỏ của Canada. Tất cả tập trung thực hiện nhiệm vụ đổ bộ quy mô lớn trên các đảo xung quanh Okinawa, cách quần đảo Senkaku 400km về phía đông.

Kể từ khi lên nắm quyền vào tháng 9/2020, tân Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga luôn thúc đẩy tầm nhìn xây dựng một “khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và rộng mở”. Ông theo dõi sát sao các hoạt động triển khai của hải quân Nhật Bản tại Biển Đông – nơi Bắc Kinh đang đưa ra những yêu sách chủ quyền  phi pháp. Ông Suga cũng tái khẳng định quan hệ hợp tác quốc phòng với Ấn Độ và Australia. Hai quốc gia này cùng với Mỹ và Nhật Bản nằm trong nhóm “Bộ tứ”.

Mặc dù không phải là một liên minh quân sự chính thức như NATO, “Bộ Tứ” được xem như một lực lượng tiềm năng để đối trọng với Trung Quốc – quốc gia ngày càng gia tăng ảnh hưởng và các hành vi gây hấn tại châu Á-Thái Bình Dương. Sự liên kết này đã bị Bắc Kinh tố cáo là “một khối chống Trung Quốc”.

Theo kế hoạch, lực lượng hải quân của 4 quốc gia thuộc nhóm “Bộ Tứ” sẽ tham gia cuộc tập trận Malabar quy mô lớn tại Ấn Độ Dương vào tháng 11 tới. Nhưng trước mắt, Trung Quốc có thể sẽ tập trung vào những gì đang diễn ra trong cuộc tập trận Keen Sword 21.

Thông báo từ Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ ở Hawaii cho biết, các lực lượng của Mỹ và Nhật Bản sẽ “huấn luyện theo một kịch bản toàn diện nhằm tăng cường các khả năng cần thiết để hỗ trợ phòng thủ cho Nhật Bản và ứng phó với một cuộc khủng hoảng hoặc diễn biến bất thường tại khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương”.

“Các binh sỹ sẽ được nâng cao năng lực tác chiến, thể hiện sự linh hoạt và khả năng vốn có của quân đội Mỹ, Nhật Bản”, thông báo cho biết thêm. Những hình ảnh do Hải quân Mỹ công bố ngày 26/10 cho thấy 16 tàu chiến của Mỹ, Nhật Bản và Canada đã triển khai theo đội hình tại Biển Philippine khi cuộc tập trận bắt đầu.

“Giá trị răn đe”

Ông Carl Schuster, cựu Giám đốc bộ phận điều hành của Trung tâm tình báo hỗn hợp - Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương của Hải quân Mỹ đánh giá, các cuộc tập trận quy mô lớn giữa Mỹ và Nhật Bản có “giá trị răn đe mạnh mẽ” đối với Trung Quốc. “Chúng cho thấy việc chiếm giữ các hòn đảo không hề dễ dàng và cái giá phải trả sẽ rất đắt”.

Corey Wallace, chuyên gia về chính sách đối ngoại của Nhật Bản tại Đại học Kanagawa nhận xét rằng, cuộc tập trận đang cho thấy khả năng phối hợp hành động giữa quân đội hai nước đang đạt đến những cấp độ mới. Mỹ sẽ triển khai bay vận tải MV-22 Osprey trên tàu chiến lớn nhất của Nhật Bản JS Kaga. Đây có thể chỉ là bước mở đầu cho những gì quân đội hai nước có thể làm trong tương lai với máy bay chiến đấu tàng hình của họ, chuyên gia Wallace nhấn mạnh.

“Điều này cho thấy tính chất phức tạp và cường độ ngày càng cao của các cuộc tập trận đổ bộ, cũng như năng lực phối hợp tác chiến trong tương lai, chẳng hạn như việc triển khai tiêm kích F-35B của Mỹ trên tàu chiến Nhật Bản hay tiêm kích của Nhật Bản trên tàu đổ bộ của Mỹ. Chứng tỏ khả năng phối hợp giữa quân đội hai nước trong những tình huống thực tế, thậm chí còn quan trọng hơn việc phô diễn bất cứ khí tài quân sự mới nào”.

Trong khi đó, Trung Quốc cũng đang thực hiện hai cuộc tập trận ở Biển Bột Hải và Biển Hoàng Hải, quân đội Trung Quốc cho biết trong thông báo đăng tải trên trang web tiếng Anh. Nội dung của các cuộc tập trận vẫn chưa được tiết lộ. Các cuộc tập trận này dự kiến kết thúc lần lượt vào ngày 10/11 và 30/11./.