Hôm nay (26/9), tại Quảng Trị sẽ diễn ra Lễ kỷ niệm 50 năm chuyến thăm tới Vùng giải phóng miền Nam Việt Nam đầu tiên của Lãnh tụ Cuba Fidel Castro Ruz (9/1973 - 9/2023). Chủ tịch Quốc hội Chính quyền nhân dân Cuba Esteban Lazo Hernandez sẽ đại diện lãnh đạo Đảng, Nhà nước Cuba dự lễ kỷ niệm theo lời mời của lãnh đạo Đảng, Nhà nước Việt Nam.

Lễ kỷ niệm 50 năm Lãnh tụ Cuba Fidel Castro Ruz thăm Vùng giải phóng miền Nam Việt Nam không chỉ là dịp Đảng, Nhà nước, nhân dân Việt Nam tri ân Lãnh tụ Cuba Fidel Castro, mà còn khẳng định thông điệp Việt Nam luôn trân trọng, biết ơn sự ủng hộ của Cuba, các nước bạn bè và các lực lượng tiến bộ trên thế giới trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước trước đây cũng như công cuộc phát triển đất nước hiện nay.

Lễ kỷ niệm còn là cơ hội giúp tăng cường hiểu biết giữa nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ hai nước về lịch sử và ý nghĩa mối quan hệ đặc biệt Việt Nam-Cuba do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Lãnh tụ Fidel Castro đã dày công vun đắp. Đặc biệt thể hiện quyết tâm của hai bên trong việc tiếp tục kế thừa và phát huy sức mạnh truyền thống tốt đẹp, góp phần thắt chặt thêm quan hệ đoàn kết anh em thủy chung, hợp tác toàn diện giữa Đảng, Nhà nước, Chính phủ và nhân dân Việt Nam-Cuba.

Tháng 9/1973, sau khi Hiệp định Paris về Việt Nam được ký kết, Fidel Castro là vị nguyên thủ quốc gia đầu tiên và duy nhất trên thế giới tới thăm tỉnh Quảng Trị - vùng giải phóng miền Nam Việt Nam. Chuyến thăm lịch sử của Lãnh tụ Cuba Fidel Castro lúc đó không chỉ thể hiện sự ủng hộ, động viên rất lớn về chính trị đối với cách mạng Việt Nam, là một dấu mốc lịch sử đặc biệt trong quan hệ hai nước, đồng thời là một biểu tượng của phong trào quốc tế đoàn kết và ủng hộ cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc của Việt Nam.

Sinh thời, Chủ tịch Cuba Fidel Castro luôn dành tình cảm đặc biệt cho Việt Nam. Ông coi ủng hộ Việt Nam như ủng hộ chính sự nghiệp của Cuba. Câu nói “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình!”, ông từng tuyên bố trong cuộc mít tinh tại quảng trường cách mạng Jose Marti ở La Habana ngày 2/1/1966, nhân kỷ niệm ngày Cách mạng Cuba thành công và chào mừng Hội nghị Đoàn kết Á-Phi-Mỹ Latin. Quan điểm ấy tiếp tục được ông khẳng định lại một lần nữa tại Cao điểm 241 Tân Lâm (căn cứ lớn của Mỹ mới được ta giải phóng) khi tới thăm vùng “đất lửa” Quảng Trị vào ngày 16/9/1973.

Sau chuyến thăm này, Fidel Castro và nhân dân Cuba đã tặng Việt Nam nhiều công trình kinh tế - xã hội với tổng trị giá khoảng 80 triệu USD, gồm: Khách sạn Thắng Lợi (tại Hồ Tây, Hà Nội), Bệnh viện Việt Nam - Cuba (tại Đồng Hới, Quảng Bình), Đường cao tốc Xuân Mai, Trại bò giống Ba Vì, Xí nghiệp gà Lương Mỹ. Đặc biệt, Cuba còn cử chuyên gia về cầu đường sang Việt Nam cùng với bộ đội Trường Sơn mở rộng đường Hồ Chí Minh…; tặng bò giống, gà giống, chi hơn 6 triệu USD để Việt Nam mua thiết bị hiện đại… 

Tình cảm sâu sắc của Chủ tịch Cuba Fidel Castro đối với Việt Nam và sự giúp đỡ hết lòng của Cuba đã trở thành nguồn động viên to lớn tiếp thêm ý chí sức mạnh cho quân, dân Việt Nam, đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đến thắng lợi hoàn toàn.

Sau chuyến thăm lịch sử vào tháng 9/1973, lãnh tụ Fidel Castro còn có thêm hai chuyến thăm Việt Nam vào các năm 1995 và 2003.

Trong chuyến thăm chính thức Việt Nam lần thứ hai vào tháng 12/1995, Chủ tịch Fidel Castro khẳng định, nhân dân Việt Nam mãi là những người bạn, người anh em gần gũi, thân thiết của nhân dân Cuba và tin tưởng chắc chắn rằng tình đoàn kết, hữu nghị và sự hợp tác toàn diện giữa Cuba và Việt Nam sẽ không ngừng được củng cố và phát triển.

Tại buổi chiêu đãi trọng thể chào mừng Đoàn đại biểu Đảng và Chính phủ Cuba do lãnh tụ Fidel Castro dẫn đầu, ngày 8/12/1995 tại Hà Nội, Tổng Bí thư Đỗ Mười nhấn mạnh: “Tuy cách xa nhau về địa lý nhưng hai dân tộc chúng ta đã gặp nhau và gắn bó với nhau trong cuộc đấu tranh nhằm biến những tư tưởng cao cả của Hồ Chí Minh và José Martí thành hiện thực. Trải qua thử thách của thời gian và cuộc sống, tình đoàn kết, hữu nghị, hợp tác của Việt Nam - Cuba không ngừng được củng cố và phát triển, trên cơ sở hoàn toàn tin cậy và hết lòng ủng hộ lẫn nhau. Chúng ta cùng bảo vệ di sản quý báu đó vì lợi ích của nhân dân hai nước, vì hòa bình, phát triển, hợp tác Đông Nam Á, Mỹ Latinh và trên thế giới”.

Trong chuyến thăm lần thứ ba (tháng 2/2003) cũng là chuyến thăm cuối cùng tới Việt Nam, Chủ tịch Fidel Castro đã nói: "Các đồng chí Việt Nam luôn nói lời cảm ơn tình đoàn kết của nhân dân Cuba đối với cuộc đấu tranh anh hùng của dân tộc Việt Nam. Nhưng tôi xin nói rằng, chính chúng tôi là những người phải cảm ơn Việt Nam bởi chiến công đã đánh thắng một kẻ thù hùng mạnh, bởi những gì mà chiến thắng đó đã đem lại cho các dân tộc bị áp bức và bóc lột trên thế giới...".

Ngày 29/11/2016, tại Lễ tưởng niệm lãnh tụ Fidel Castro ở Quảng trường Cách mạng ở thủ đô La Habana (Cuba), Chủ tịch Quốc hội Việt Nam Nguyễn Thị Kim Ngân đã khẳng định: “Người Việt Nam luôn khắc sâu trong trái tim mình câu nói bất hủ của Chủ tịch Fidel: “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình” và tại thời khắc thiêng liêng này, chúng tôi một lần nữa xin khẳng định lại tình đoàn kết chiến đấu kiên định trước sau như một với những người cộng sản và nhân dân Cuba anh em”.

Đối với Việt Nam, lãnh tụ Cuba Fidel Castro mãi là người bạn lớn, người đồng chí và người anh em vô cùng thân thiết. Ông đã được Đảng và Nhà nước Việt Nam trao tặng Huân chương sao vàng vào năm 1982 và Huân chương Hồ Chí Minh vào năm 1989.

Trước thềm Lễ kỷ niệm 50 năm Lãnh tụ Cuba Fidel Castro Ruz thăm Vùng giải phóng miền Nam Việt Nam, tiếp Chủ tịch Quốc hội chính quyền nhân dân Cuba Esteban Lazo Hernandez ngày 25/9, Chủ tịch nước Việt Nam Võ Văn Thưởng một lần nữa khẳng định, Việt Nam trước sau như một, ủng hộ sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước của Cuba. Việt Nam chia sẻ với Cuba về những khó khăn do các lệnh cấm vận, thiên tai, hỏa hoạn, đại dịch Covid-19. Trong nhiều diễn đàn khu vực và quốc tế, Việt Nam luôn có thông điệp rõ ràng kêu gọi chấm dứt cấm vận Cuba.