Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở vừa được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 6 quy định về vị trí, chức năng, nhiệm vụ, nguyên tắc tổ chức, hoạt động, quan hệ công tác, xây dựng lực lượng, bảo đảm điều kiện hoạt động và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức đối với lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở.

Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở là lực lượng quần chúng được bố trí ở thôn, tổ dân phố, làm nòng cốt trong hỗ trợ công an cấp xã, công an huyện tại nơi không có đơn vị hành chính cấp xã thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự, xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc.

Lực lượng được bố trí thành Tổ bảo vệ an ninh, trật tự

Về bố trí lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở, Điều 14 thể hiện rõ: Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở được kiện toàn từ lực lượng bảo vệ dân phố, Công an xã bán chuyên trách đang được tiếp tục sử dụng, các chức danh Đội trưởng, Đội phó đội dân phòng hoặc được tuyển chọn theo quy định của Luật này.

Lực lượng này được bố trí thành Tổ bảo vệ an ninh, trật tự trên địa bàn một hoặc một số thôn, tổ dân phố thuộc cấp xã hoặc tại huyện nơi không có đơn vị hành chính cấp xã.

Căn cứ tình hình, yêu cầu bảo đảm an ninh, trật tự, điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương, HĐND cấp tỉnh quy định tiêu chí thành lập Tổ bảo vệ an ninh, trật tự, tiêu chí về số lượng chức danh của Tổ bảo vệ an ninh, trật tự trên địa bàn quản lý.

Trong khi đó, UBND cấp tỉnh quyết định số lượng Tổ bảo vệ an ninh, trật tự cần thành lập, số lượng từng chức danh của Tổ bảo vệ an ninh, trật tự tại thôn, tổ dân phố thuộc phạm vi quản lý đối với từng đơn vị hành chính cấp xã hoặc huyện nơi không tổ chức đơn vị hành chính cấp xã.

Căn cứ nghị quyết của HĐND, Chủ tịch UBND cấp xã theo đề nghị của công an cấp xã quyết định thành lập Tổ bảo vệ an ninh, trật tự và từng chức danh của Tổ bảo vệ an ninh, trật tự tại thôn, tổ dân phố.

Chậm nhất đến 1/7/2025 phải thống nhất tổ chức

Điều 16 của luật quy định Tổ bảo vệ an ninh, trật tự có các chức danh Tổ trưởng, Tổ phó và Tổ viên Tổ bảo vệ an ninh, trật tự.

Căn cứ kết quả xét tuyển, công an cấp xã báo cáo Chủ tịch UBND cùng cấp ra quyết định thành lập Tổ bảo vệ an ninh, trật tự, quyết định công nhận chức danh của Tổ bảo vệ an ninh, trật tự và được niêm yết công khai.

Tại thôn, tổ dân phố đã bổ nhiệm chức danh Đội trưởng, Đội phó đội dân phòng theo quy định của pháp luật phòng cháy và chữa cháy, công an cấp xã căn cứ năng lực, trình độ chuyên môn của người đã được bổ nhiệm để đề xuất Chủ tịch UBND cấp xã xem xét, quyết định công nhận là chức danh Tổ trưởng, Tổ phó Tổ bảo vệ an ninh, trật tự.

Về nhiệm vụ, Tổ trưởng Tổ bảo vệ an ninh, trật tự quản lý, điều hành hoạt động của tổ; báo cáo tình hình kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao và chịu trách nhiệm trước công an cấp xã về hoạt động của tổ; phân công nhiệm vụ cho các chức danh Tổ bảo vệ an ninh, trật tự.

Tổ phó Tổ bảo vệ an ninh, trật tự thực hiện nhiệm vụ theo sự phân công của Tổ trưởng; điều hành hoạt động của tổ khi chưa có Tổ trưởng, Tổ trưởng vắng mặt hoặc được Tổ trưởng ủy quyền.

Tổ viên Tổ bảo vệ an ninh, trật tự thực hiện nhiệm vụ của lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở theo sự lãnh đạo, quản lý, phân công của Tổ trưởng, Tổ phó.

Tổ trưởng, Tổ phó Tổ bảo vệ an ninh, trật tự thực hiện nhiệm vụ của Đội trưởng, Đội phó đội dân phòng theo quy định của pháp luật về phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ.

Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2024. Điều khoản chuyển tiếp nêu rõ, chậm nhất đến ngày 1/7/2025, các địa phương phải thống nhất về tổ chức lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở theo quy định của luật này trên cơ sở kiện toàn thống nhất lực lượng bảo vệ dân phố, Công an xã bán chuyên trách đang được tiếp tục sử dụng, các chức danh Đội trưởng, Đội phó đội dân phòng đã được bổ nhiệm theo quy định của pháp luật phòng cháy và chữa cháy.