nEUROn - sản phẩm hội tụ của các công nghệ đỉnh cao

Chương trình phát triển máy bay chiến đấu không người lái (unmanned combat aerial vehicle - UCAV) nEUROn của châu Âu do Pháp khởi động vào năm 2003 với sự hợp tác của nhiều nước châu Âu nhằm tối ưu hóa thế mạnh công nghệ của các công ty tham gia dưới sự lãnh đạo của một nhà thầu chính trong việc chế tạo một mẫu trình diễn công nghệ UCAV, kiểm nghiệm các công nghệ thiết yếu của máy bay chiến đấu tương lai, mô hình hợp tác công nghệ mới….

Ngoài nhà thầu chính Dassault Aviation, dự án còn có sự tham gia của Saab (Thụy Điển), Alenia Aermacchi (Italia), RUAG (Thụy Sĩ), EADS-CASA (Tây Ban Nha) và Hellenic Aerospace Industry S.A. (Hy Lạp). Dassault Aviation là cơ quan chịu trách nhiệm về thiết kế chung, kiến trúc hệ thống, hệ thống điều khiển bay, lắp ráp cuối cùng, thử nghiệm mặt đất và thử nghiệm bay. Saab Aerystems chịu trách nhiệm thiết kế tổng thể, thân máy bay, hệ thống điện tử, hệ thống nhiên liệu, điều khiển bay, khả năng vận chuyển hàng không và đa tải, thiết kế và sản xuất các kết cấu, thử nghiệm mặt đất và bay.

Chiếc nEUROn - sản phẩm hợp tác của nhiều quốc gia châu Âu; Nguồn: dassault-aviation.com

Saab Thụy Điển sẽ thể hiện thế mạnh trong công nghệ máy bay không người lái (unmanned/uncrewed aerial vehicle - UAV) và UCAV với nghiên cứu cấu hình tiên tiến cũng như công nghệ tàng hình mới (SHARC, FILUR) ... Công nghệ được chương trình nEUROn phát triển sẽ áp dụng để nâng cấp máy bay chiến đấu Saab Gripen, dự kiến sẽ duy trì hoạt động cho đến khoảng năm 2035. Hellenic Aerospace Industry S.A. nhận trách nhiệm về vấn đề khí thải động cơ, phần thân máy bay phía sau và giàn thử. EADS CASA của Tây Ban Nha chịu trách nhiệm về cánh, trạm điều khiển mặt đất và tích hợp liên kết dữ liệu.

Ruag Thụy Sĩ chịu trách nhiệm về giao diện vũ khí và thử nghiệm hầm gió. Alenia Aeronautica Italy có nhiệm vụ phát triển hệ thống năng lượng điện, hệ thống dữ liệu không khí, phát triển sàn vũ khí thông minh và thử nghiệm bay. Năm 2005, Thổ Nhĩ Kỳ chính thức đăng ký tham gia chương trình nEUROn mà Dassault Aviation là nhà thầu chính này. LCR-100 Gyrocompass AHRS là một hệ thống tham chiếu độ cao và định hướng phía bắc dựa trên bộ gia tốc hồi chuyển sợi quang và cơ điện tử (MEMS) - được cung cấp bởi LITEF - một công ty con của Northrop Grumman.

Thales đã được chọn để phát triển hệ thống datalink cho nEUROn. Hệ thống kết nối trạm điều khiển mặt đất với UCAV bằng một bảng dữ liệu STANAG 7085 tiêu chuẩn NATO tốc độ cao và một bảng dữ liệu tốc độ thấp. Bảng dữ liệu tốc độ cao cho phép truyền dữ liệu ứng dụng bảo mật (video, hình ảnh và radar) và dữ liệu chỉ huy phương tiện trên không và kiểm soát. Bảng dữ liệu tốc độ thấp sử dụng các công nghệ bảo mật và dải tần số khác nhau để đảm bảo tính toàn vẹn dữ liệu.

Là một UCAV, nEUROn sẽ lớn hơn và tiên tiến hơn đáng kể so với các hệ thống UAV nổi tiếng khác như MQ-1 Predator về phạm vi hoạt động, tải trọng và khả năng tiếp cận với các máy bay chiến đấu có người lái. Mặc dù mục tiêu cụ thể dự án chưa được chốt chính thức, nhưng các minh họa và tuyên bố của các đối tác cho thấy, nEUROn là một hệ thống tương tự và nhằm để cạnh tranh với Boeing X-45C hoặc Northrop-Grumman X-47B của Mỹ, BAE Systems Taranis của Anh, EADS Barracuda của Đức-Tây Ban Nha, DRDO AURA của Ấn Độ, và Mikoyan Skat, Sukhoi Okhotnik của Nga.

Chiếc nEUROn được hộ tống bởi tiêm kích cơ Rafale; Nguồn: dassault-aviation.com

Trong quá trình thực hiện dự án, sẽ đánh giá các công nghệ điều khiển bay, tính năng tàng hình, khả năng phóng vũ khí không đối đất từ khoang bên trong của UCAV và tích hợp nó với hệ thống C4I ("Chỉ huy, Kiểm soát, Liên lạc, Máy tính và Tình báo"), nhằm sử dụng trong các loại UCAV tương lai hoặc “hậu duệ” của các chiến đấu cơ hiện hữu như Eurofighter hoặc Rafale của Pháp. Việc thiết kế mẫu nEUROn đã bắt đầu vào tháng 2/2006 - khi khoản kinh phí 406 triệu euro, trong đó Pháp đóng góp tới gần 50% - được phân bổ. Mẫu đầu tiên được xuất xưởng ngày 19/1/2012 và chuyến bay trình diễn công nghệ đầu tiên được thực hiện ngày 1/12/2012.

Thiết kế và tính năng

Chiếc nEUROn có ngoại hình tương tự như chiếc Ave-C - nguyên mẫu thứ hai của Dassault Petit Duc, không có cánh đuôi và thiết kế cánh hình chữ W, được tích hợp các công nghệ điện tử hàng không, tàng hình, điều khiển và hệ thống vũ khí tiên tiến, có khả năng hoạt động trong không gian có kiểm soát và trong môi trường tác chiến hiện đại. Chiếc máy bay này có ba bánh để cất cánh và hạ cánh.

UCAV nEUROn được trang bị động cơ Rolls-Royce/Turbomeca Adour Mk.951 (loại đang được sử dụng trên máy bay BAE Systems Hawk 128). Cửa hút khí ở vị trí mặt lưng phía trên mũi. Động cơ có quạt và buồng đốt mới và cũng được trang bị hệ điều khiển động cơ kỹ thuật số hoàn toàn (FADEC) giúp giảm khối lượng công việc của phi công bằng cách thực hiện các hoạt động tự động.

nEUROn có chiều dài 9,2m, sải cánh 12,5m trọng lượng riêng 5 tấn, trọng lượng cất cánh tối đa gần 7 tấn, tốc độ tối đa 0,8М, có thể bay trên không đến 3 giờ. Vũ khí dự kiến tích hợp cho nEUROn sẽ gồm bom Mk-82, CBU-12 và JDAM (nó có khả năng mang theo hai quả bom 250kg dẫn đường bằng laser trong hai khoang vũ khí). Với số bom đạn mang theo, nó tỏ ra lấn lướt chiếc X-47B mà Hải quân Mỹ cũng đang tiến hành thử nghiệm. nEUROn được điều khiển từ các trạm trên mặt đất và từ các trạm điều khiển trong các máy bay chiến đấu như Rafale của Pháp hoặc Gripen của Thụy Điển.

Mới đây, Bộ Quốc phòng Pháp công bố kết quả thử nghiệm thành công nEUROn trên tàu sân bay Charles de Gaulle - cất cánh từ boong tàu sân bay và thực hiện chuyến bay kéo dài trong 1 giờ ở độ cao 304m với sự giám sát của các máy bay chiến đấu Rafale-M, nhằm đánh giá khả năng hoạt động của chiếc UACV này với nhiệm vụ do thám và tấn công, đặc biệt là khả năng tàng hình.

Chiếc nEUROn trong một buổi thử nghiệm; Nguồn: dassault-aviation.com

UAV nEUROncũng được thử nghiệm bay trong đội hình với 5 tiêm kích Dassault Rafale và một máy bay chỉ huy-cảnh báo sớm trên không (AWACS) Boeing E-3F trong các điều kiện chiến thuật khác nhau tại căn cứ không quân Istres-Le Tubé ở miền nam nước Pháp. Một trong những mục đích của việc thử nghiệm là nhằm đánh giá khả năng hiệp đồng của UAV tấn công này trong không gian hạn chế có tính đến các đặc tính khí động học của các loại máy bay khác nhau.

Kết quả thu được từ cuộc thử nghiệm này sẽ được dùng cho chương trình máy bay chiến đấu tương lai SCAF (Franco-German-Spanish Future Combat Air System) do Pháp, Đức và Tây Ban Nha hợp tác. Dự án SCAF sẽ bao gồm một dòng tiêm kích thế hệ mới (NGF) có người lái nhưng đồng thời có thể hiệp đồng cùng các UAV có tính năng đặc thù, như trinh sát hay tấn công, trong môi trường tác chiến tương lai.

Có một số ý kiến lo ngại, nếu phi công chiến đấu ngồi trước màn hình máy tính thay vì buồng lái, họ sẽ không thể phán đoán tình hình chiến sự nhanh nhạy, từ đó có thể dẫn tới những sự cố đáng tiếc… Tuy nhiên các cường quốc vẫn đang đổ tiền phát triển các UCAV. Nhiều chuyên gia tin rằng, các UCAV sẽ giữ vai trò ngày càng quan trọng trong chiến tranh hiện đại, đặc biệt khi nó được sử dụng dưới dạng bầy đàn với các chiến đấu cơ thế hệ 5+. Pháp đặt hy vọng rất nhiều vào nEUROn bởi nó được trang bị các công nghệ hiện đại mà nước này áp dụng cho các dự án chiến đấu cơ trong tương lai. Đây sẽ là một trong những vũ khí sát thủ đầy hứa hẹn của NATO trong cuộc đối đầu trực tiếp với Nga nếu xung đột xảy ra./.