Ông Nguyễn Văn Dũng, trú tại tỉnh Nam Định hỏi: “Bác tôi có thửa đất ở gần đường quốc lộ, vừa rồi, có dự án mở rộng đường quốc lộ và đang chuẩn bị việc thu hồi đất, đền bù để giải phóng mặt bằng. Tuy nhiên, bác tôi vừa không may qua đời, người ta có nói là chủ đất đã chết thì không được hưởng tiền đền bù nữa. Vậy, gia đình tôi có được hưởng tiền đền bù không?”.

Liên quan đến vấn đề này, luật sư Nguyễn Văn Tuấn – Giám đốc Công ty Luật TNHH TGS, thuộc Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội phân tích, thực tế, việc người được bồi thường về đất chết đi không phải là một căn cứ để tước đi quyền lợi của họ. Theo Điều 82, Luật đất đai 2013, chỉ một số trường hợp theo quy định pháp luật, chẳng hạn như đất đai bị thu hồi do vi phạm pháp luật, đất đai hoặc đất không có đủ điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì mới không được đền bù.

Theo Điều 612 Bộ luật dân sự năm 2015, quy định di sản thừa kế bao gồm tài sản riêng của người chết hoặc phần tài sản nằm trong khối tài sản chung với người khác. Quyền sử dụng đất đai cũng được coi là tài sản có thể thừa kế, trong trường hợp đất đai đó bị thu hồi mà những người thừa kế hợp pháp không được hưởng phần tiền bồi thường là điều không hợp lý, trái với quy định pháp luật hiện hành.

Luật sư Tuấn cho biết, khi người được bồi thường chết đi, số tiền đền bù lúc này được xem như là di sản thừa kế. Do vậy, nghiễm nhiên trường hợp người sử dụng đất không có người thừa kế, di sản của người này sẽ bị Nhà nước thu hồi. Trường hợp này thì cơ quan có trách nhiệm đền bù cho người dân có thể phải nộp tiền vào công quỹ hoặc không phải đền bù, tuỳ thuộc vào trường hợp cơ quan thu hồi đất có phải là một chủ thể thuộc quản lí của nhà nước hay không. Trường hợp mà người sở hữu quyền sử dụng đất có người thừa kế, đương nhiên những người thừa kế này có quyền yêu cầu nhận được di sản của người đã mất.

Như vậy trường hợp người bác của bạn vẫn còn người thừa kế, việc không đền bù cho người sử dụng đất chỉ xảy ra trong hai trường hợp:

Người bác của bạn vốn dĩ không thuộc đối tượng được đền bù đối với đất bị thu hồi

Những người thừa kế từ chối nhận di sản của người đã mất.

Trong trường hợp người bác của bạn thuộc đối tượng đủ điều kiện để được bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, tuỳ thuộc vào việc người bác của gia đình có thực hiện việc lập di chúc hay không, việc chia di sản sẽ được thực hiện theo di chúc hoặc được chia theo pháp luật trong trường hợp người bác bạn không có di chúc.

Theo đó, trường hợp trong di chúc không có tên người nào trong gia đình bạn, gia đình đó sẽ không nhận được di chúc, ngoại trừ trường hợp gia đình đó bao gồm ông bà (là cha mẹ đẻ của người bác và là người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc), hay con của bác chưa thành niên hoặc đã thành niên nhưng không đủ khả năng lao động.

Ngoài ra trong trường hợp không có di chúc, di sản của người đã khuất được chia theo pháp luật. Nếu bác của bạn không có vợ con, bố mẹ cũng đã mất thì người đứng ở hàng thừa kế thứ hai là anh chị em ruột của bác bạn sẽ có quyền nhận thừa kế đối với khoản tiền đền bù đó./.