Mỗi đảng viên dù trên cương vị nào cũng đều sinh hoạt trong một tổ chức cơ sở Đảng, đều chịu sự quản lý và giáo dục của chi bộ nơi đảng viên công tác. Vì vậy, nếu chi bộ quản lý, giáo dục, rèn luyện đảng viên tốt sẽ ngăn chặn kịp thời những biểu hiện vi phạm của đảng viên.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, nhiều đảng viên là cán bộ cấp cao thuộc diện Trung ương quản lý đã vi phạm nguyên tắc, điều lệ đảng, lợi dụng chức vụ, quyền hạn để vun vén cho lợi ích cá nhân. Điều đó phần nào cho thấy sức chiến đấu của một số tổ chức cơ sở đảng còn yếu kém, dẫn đến cán bộ, đảng viên suy thoái, biến chất, tự diễn biến, tự chuyển hóa.

Từ thực tế ấy, PGS-TS Lê Văn Cường, Phó Viện trưởng Viện Xây dựng Đảng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, cho rằng cần nhìn thẳng vào sự thật là năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của không ít tổ chức đảng còn yếu kém, có biểu hiện dĩ hòa vi quý.

Thậm chí, theo Phó Viện trưởng Viện Xây dựng Đảng, “trong sinh hoạt chi bộ, còn có hiện tượng anh tố tôi thì tôi tố anh, anh không tố tôi, tôi sẽ không tố anh. Rốt cuộc là không ai tố ai, “nước chảy lá khoai” làm cho qua chuyện”.

Cùng quan điểm, PGS-TS Vũ Văn Phúc, Phó Chủ tịch Hội đồng Khoa học các cơ quan Đảng Trung ương, cho rằng, việc nhiều cán bộ bị truy tố trước pháp luật có thể khẳng định là sức chiến đấu của một số tổ chức cơ sở Đảng còn thấp, tinh thần đấu tranh, tinh thần tự phê bình, phê bình ở mức độ kém cũng có khi chỉ mang hình thức. “Thậm chí có những tổ chức Đảng biến diễn đàn tự phê bình và phê bình trở thành diễn đàn để cấp dưới nịnh cấp trên. Nó làm cho nhiều người đứng đầu, nhiều người có chức, có quyền không nhận rõ được khuyết điểm, hạn chế của mình khi đã bị bao phủ bởi một lớp hào quang”, PGS-TS Vũ Văn Phúc nêu thêm.

“Việc đấu tranh tự phê bình và phê bình giống như rửa mặt hằng ngày. Nếu hàng ngày không rửa mặt, anh không thể phát hiện và xóa được vết nhọ trên trán. Nếu đồng chí mình không chỉ cho mình vết nhọ trên mặt, và lại không tự mình soi gương để tự sửa, tự rèn, người ta sẽ không nhìn thấy vết bẩn của mình”.

Dẫn lời Bác Hồ căn dặn, PGS,TS Vũ Văn Phúc nhấn mạnh, một trong những nguyên tắc và cũng là công cụ trong công tác xây dựng Đảng đó là tự phê bình và phê bình, nhưng phải làm thực chất, làm hình thức, qua loa sẽ không đạt yêu cầu.

Khẳng định, đảng viên lợi dụng chức vụ vi phạm kỷ luật tổ chức đảng đều biết, nhưng theo PGS,TS Lê Văn Cường, tình trạng dĩ hòa vi quý, cộng với yếu tố năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu giảm sút nên nhiều sai phạm mới manh nha nhưng không được dập kịp thời khiến sai phạm ngày càng nghiêm trọng.

“Ở nhiều tổ chức Đảng hiện nay, người ta biết có sai phạm nhưng không nói. Cho nên, khi tổng kết về tự phê bình và phê bình, chúng tôi thấy có biểu hiện mới, đó là khen cho chết. Nghĩa là biết người ta làm sai nhưng không nhắc nhở, có khi lại a dua đồng tình, rồi cái sai nhỏ thành sai lớn. Đến lúc vi phạm xảy ra rồi, gây hậu quả rất lớn, dẫn tới mất người, thậm chí mất cả tổ chức”, Phó Viện trưởng Viện Xây dựng Đảng phân tích.

Tại Hội nghị Trung ương 5 khóa XIII vừa qua, Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành Nghị quyết số 21 về tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới. Nghị quyết cũng đã chỉ rõ những hạn chế năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của một số tổ chức cơ sở Đảng còn hạn chế; thực hiện chưa nghiêm nguyên tắc tập trung, dân chủ; chất lượng sinh hoạt chi bộ, đảng bộ cơ sở, sinh hoạt cấp ủy, tinh thần tự phê bình và phê bình, công tác đánh giá, xếp loại còn nhiều hạn chế. Một số cấp ủy chưa chủ động, kịp thời kiểm tra tổ chức đảng, đảng viên khi có dấu hiệu vi phạm. Có những tổ chức đảng làm mất sức chiến đấu, để xảy ra tiêu cực, tham nhũng, vi phạm kỷ luật Đảng, vi phạm pháp luật, làm giảm niềm tin của nhân dân đối với Đảng.

Đấu tranh tự phê bình và phê bình trong một số tổ chức đảng vẫn còn rất hình thức. Nhưng để tự phê bình và phê bình được thực chất lại rất khó, bởi lẽ, tâm lý chung, không ai muốn nói điều không hay về mình và người khác.

Vì vậy, theo PGS,TS Lê Văn Cường, phải phát huy tính Đảng, nghĩa là bất luận làm việc gì cũng phải đặt lợi ích của Đảng, của Dân tộc, của Nhân dân lên trên lợi ích cá nhân. Phát huy được tính Đảng, thì tự phê bình và phê bình mới thực chất.

Cụ thể, theo phân tích của Phó Viện trưởng Viện Xây dựng Đảng, nếu trước kia là phê bình và tự phê bình, thì nay phải là tự phê bình và phê bình. Nghĩa là phải phê bình mình trước, phê bình người sau, phê bình mình là chính, phê bình người là phụ. Theo lời dạy của Bác Hồ, phê bình việc, chứ không phê bình người. Anh A vi phạm các nguyên tắc về quản lý kinh tế, gây hậu quả nghiêm trọng, đó là việc làm sai, anh A được Đảng, được Nhà nước giao quyền lực vào tay nhưng sử dụng quyền lực ấy không đúng, thì chúng ta phê phán việc làm sai đấy, chứ không phải phê phán hay vùi dập con người anh A. Bởi bên ngoài cơ quan, anh ta cũng là người chồng, người cha, là một công dân, cũng có nhiều mặt tốt.

Nếu tự phê bình và phê bình không nghiêm túc, không thực chất sẽ dẫn đến những hệ lụy hết sức khó lường mà nguy hại nhất là dẫn đến suy thoái, tự diễn biến, tự chuyển hóa. Và để có thế nhận diện được đâu là những biểu hiện suy thoái, tự diễn biến, tự chuyển hóa để có biện pháp ngăn chặn kịp thời, Ban Tổ chức Trung ương đã ban hành Hướng dẫn số 16-HD/BTCTW trong đó chỉ ra cụ thể 82 biểu hiện suy thoái của đảng viên.

Tuy nhiên, theo PGS-TS Lê Văn Cường, việc chỉ ra những biểu hiện cụ thể như thế là tốt rồi nhưng quan trọng là phải áp dụng vào thực tế. Khi đã áp dụng rồi thì phải có kiểm tra, giám sát việc thực hiện để biểu dương, khuyến khích, khen thưởng hoặc xử lý kịp thời./.