Theo đánh giá từ Bộ Tài chính, sau thời kỳ dịch bệnh COVID-19, nền kinh tế chưa thực sự được vận hành một cách bình thường. Để hỗ trợ phát triển kinh tế, kể từ năm 2020 đến 2023, Bộ Tài chính đã xây dựng, trình Chính phủ, trình Quốc hội ban hành nhiều chính sách giảm, giãn, hoãn nhiều loại thuế, phí và tiền thuê đất cho người dân và doanh nghiệp; trong đó riêng mức thu lệ phí trước bạ được ban hành quy định giảm phí.

Tuy nhiên, kể từ ngày 1/1/2024, theo Nghị định số 10/2022/NĐ-CP ngày 15/01/2022 của Chính phủ, mức thu lệ phí trước bạ đối với ôtô sản xuất, lắp ráp trong nước bằng mức thu lệ phí trước bạ đối với ôtô cùng loại.

Trong tháng 5/2024, doanh số của các hãng xe tại thị trường Việt chứng kiến tăng trưởng nhẹ khoảng 6% so với tháng trước nhờ các chính sách tự kích cầu của các đơn vị kinh doanh.

Đánh giá quá trình triển khai thực hiện chính sách trên trong thời gian qua, Bộ Tài chính cho biết, về cơ bản đã đạt được các mục tiêu đề ra khi ban hành, có tác động tích cực đối với người tiêu dùng, nhà sản xuất và phân phối ôtô sản xuất, lắp ráp trong nước nói riêng và đối với nền kinh tế nói chung. Cụ thể, trong 6 tháng cuối năm 2020, số lượng thực hiện giảm 50% mức thu lệ phí trước bạ cho 209.584 xe. Sang năm 2021, số lượng thực hiện từ tháng 12/2021-5/2022 là 232.192. Đến 6 tháng cuối năm 2023, số lượng thực hiện là 176.483 xe.

Trên thị trường, các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ôtô trong nước đã bước đầu khẳng định vai trò, vị trí đối với thị trường ô tô trong nước và đã có bước phát triển mạnh mẽ cả về lượng và chất, đóng góp hàng tỷ USD vào ngân sách Nhà nước.

Số liệu từ Bộ Tài chính cho thấy, đến hết năm 2022, cả nước có hơn 40 doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô với tổng công suất theo thiết kế khoảng 755.000 xe/năm; trong đó, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài chiếm khoảng 35%, doanh nghiệp trong nước chiếm khoảng 65%, đáp ứng khoảng 70% nhu cầu xe dưới 9 chỗ trong nước.

Đến năm 2025, dự kiến nhu cầu thị trường trong nước đạt khoảng 800 đến 900 nghìn xe/năm. Song, diễn biến thị trường từ các tháng cuối năm 2023 và đầu năm 2024, doanh số của ngành đã sụt giảm đáng kể. Báo cáo bán hàng của Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA), doanh số bán hàng các doanh nghiệp thuộc VAMA đạt 58.165 xe, giảm 17% so với cùng kỳ năm 2023.

Để góp phần kích thích tiêu dùng, hỗ trợ tài chính cho người dân, doanh nghiệp, tạo đà để phục hồi tăng trưởng cho ngành sản xuất, lắp ráp ôtô trong nước trước bối cảnh nền kinh tế còn nhiều khó khăn, thách thức, Bộ Tài chính cho rằng, việc tiếp tục thực hiện giảm mức thu lệ phí trước bạ đối với xe ôtô sản xuất, lắp ráp trong nước là một trong những giải pháp cần thiết.

Tác động mạnh tới việc cân đối ngân sách

Theo chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính trình Chính phủ tiếp tục giảm 50% mức thu lệ phí trước bạ kể từ ngày Nghị định này có hiệu lực thi hành đến hết ngày 31/1/2025. Theo đó, từ ngày 1/2/2025 trở đi mức thu lệ phí trước bạ tiếp tục thực hiện theo quy định tại Nghị định số 10/2022/NĐ-CP ngày 15/1/2022 của Chính phủ.

Bên cạnh những mặt đạt được cho ngành sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước, Bộ Tài chính cũng chỉ ra những tác động tiêu cực đối với ngân sách Nhà nước và về mặt cam kết quốc tế.

Về tác động đối với thu ngân sách Nhà nước, Bộ Tài chính tính toán tại thời điểm năm 2020 và năm 2022, số giảm thu ngân sách Nhà nước về lệ phí trước bạ khoảng 5.238 tỷ đồng, số tăng thu ngân sách Nhà nước về thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng khoảng 5.200 tỷ đồng.

Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, Bộ Tài chính cho biết, việc tăng thu từ thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng có thể sẽ không đủ để bù đắp cho việc giảm lệ phí trước bạ. Dự kiến, việc giảm 50% mức thu lệ phí trước bạ đối với ôtô sản xuất, lắp ráp trong nước có thể làm giảm thu ngân sách Nhà nước về lệ phí trước bạ bình quân khoảng 867 tỷ đồng/tháng.

Ngoài ra, Bộ Tài chính chia sẻ việc giảm 50% mức thu lệ phí trước bạ đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước có thể tác động đến cân đối thu ngân sách Nhà nước của các địa phương. Bởi, theo quy định của Luật ngân sách Nhà nước, khoản thu lệ phí trước bạ thuộc ngân sách địa phương.

Bên cạnh đó, việc giảm 50% mức thu lệ phí trước bạ sẽ có khả năng làm tăng số lượng xe ô tô tiêu thụ và đăng ký, nên số thu từ lệ phí trước bạ, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng có thể tăng. Tuy nhiên, Bộ Tài chính nhấn mạnh, số thu thực tế chỉ tập trung ở 8 địa phương nơi có các công ty sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước, còn các địa phương khác đều giảm thu ngân sách địa phương từ chính sách này. Do đó, địa phương đã có yêu cầu ngân sách Trung ương cấp bù khoản hụt thu này để đảm bảo cân đối ngân sách địa phương.