Điện Thái Hòa được vua Gia Long cho xây dựng vào năm 1805 tại khu vực Đại Cung môn. Đến năm 1833, vua Minh Mạng cho xây dựng lại công trình ở vị trí hiện nay. Điện Thái Hòa là công trình kiến trúc quan trọng nhất trong Hoàng cung triều Nguyễn. Đây là nơi Hoàng đế ngự ngai vàng, tổ chức các buổi thiết triều, đại lễ và nghi thức quan trọng của triều đình.

Điện Thái Hòa là công trình kiến trúc tiêu biểu của di tích Cố đô Huế còn được lưu giữ nguyên vẹn cho đến nay. Đây không chỉ là công trình kiến trúc mà còn là nơi lưu giữ hệ thống văn thơ, theo hình thức trang trí “nhất thi, nhất họa” độc đáo đã được tổ chức UNESCO công nhận là Di sản Tư liệu thuộc Chương trình Ký ức Thế giới khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Với hơn 200 năm tồn tại, trải qua nhiều lần tu bổ, trùng tu nhưng Điện Thái Hòa vẫn bị xuống cấp nghiêm trọng. Vào cuối năm 2021, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã khởi công Dự án Bảo tồn, tu bổ tổng thể di tích điện Thái Hòa với tổng mức đầu tư gần 129 tỷ đồng, gồm ngân sách trung ương, ngân sách địa phương và nguồn huy động khác.

Chị Nguyễn Thị Phương Uyên, hướng dẫn viên du lịch cho biết: “Trong quá trình đẫn khách đi tham quan ở Kinh thành Huế, mỗi khi tôi dẫn khách đi ngang qua điện Thái Hòa đang trùng tu thì du khách cũng có mong muốn Điện Thái Hòa sẽ sớm đưa vào hoạt động để du khách có thể tham quaan. Đây là điểm tham quan rất là độc đáo mà du khách không thể bỏ qua khi đến với Kinh thành Huế”.

Điện Thái Hòa được tu bổ, gia cường nền móng, phục hồi nền lát gạch, bậc cấp đá Thanh Hoá, tường gạch, phục hồi màu sắc nguyên trạng; tu bổ, phục hồi hệ khung gỗ, hệ mái, hệ vách ván, cửa bằng gỗ; sơn son thếp vàng; mái lợp ngói; bờ mái và con giống khảm sành sứ; hệ thống trang trí pháp lam... Dự án cũng tiến hành tu bổ, phục hồi ngai vàng, bửu tán và các đồ nội thất; tu bổ, gia cường, cân chỉnh toàn bộ sân nền khuôn viên Điện, hệ thống tường chắn đất, phục hồi lan can; tôn tạo vườn cây, tiểu cảnh; hệ thống điện chiếu sáng… các đơn vị tranh thủ thời gian để đẩy nhanh tiến độ đảm bảo hoàn thành vào cuối tháng 11 tới.

Ông Hồ Đức Trọng, Tổ trưởng tổ sơn công trình trùng tu Điện Thái Hòa cho biết: “Công đoạn của sơn son thếp vàng đang ở giai đoạn gấp rút hoàn thiện cuối cùng. Ở tổ thi công phần sơn này chúng tôi tập trung từ 30 đến 32 người. Để công trình đạt được tiến độ  do mùa hè quá nắng nên ngoài làm 2 ca một ngày thì công ty có tăng cường làm cả ca 3”.

Mục tiêu lớn nhất của Dự án Bảo tồn, tu bổ tổng thể di tích điện Thái Hòa là phải bảo đảm yếu tố gốc của di tích. Do vậy, trước khi hạ giải công trình này, Trung tâm Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã thực hiện scan 3D, dựng lại Điện Thái Hòa theo kích thước thật, hình ảnh thật của những cấu kiện đang tồn tại nhằm lưu giữ lại yếu tố gốc làm cơ sở so sánh, đối chiếu trong quá trình trùng tu. Dự án này thuộc nhóm B, theo quy định là 4 năm từ ngày khởi công đến khi bàn giao vào sử dụng. Nhưng, đối với điện Thái Hòa là điểm đến của tất cả du khách thì đơn vị thi công dồn hết nguồn lực, kinh nghiệm vào công trình này.

Ông Hồ Hữu Hành, Giám đốc Công ty Cổ phần Tu bổ Di tích Huế nói: “Đây là một trong những công trình có quy mô lớn nhất trong Kinh thành Huế và cũng là công trình có giá trị lớn  nhất.Một ngôi điện duy nhất còn lại ở Việt Nam, với quy mô cũng như cũng như giá trị của công trình. Khi chúng tôi bắt tay vào thi công thiết kế thì chúng tôi cũng rất là tập trung vào các yếu tố gốc”.

Đến nay, Công trình trùng tu Điện Thái Hòa đã hoàn thành hơn 80%, dự kiến vào cuối tháng 11/2024 công trình hoàn thiện sẽ góp phần tạo điểm nhấn, thu hút nhiều hơn du khách trong nước và quốc tế đến tham quan Quần thể di tích Cố đô Huế.