Khi xung đột nổ ra năm 2022, Ukraine hy vọng có thể gia nhập NATO - điều sẽ mang lại cho nước này sự bảo đảm của Điều 5, theo đó một cuộc tấn công vào bất kỳ thành viên NATO nào được coi là cuộc tấn công vào toàn liên minh.

Hiện việc gia nhập NATO của Ukraine đã bị tạm gác lại nhưng Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff cho biết Mỹ có thể tham gia vào các biện pháp bảo vệ "giống Điều 5" cho Ukraine. Ngày 18/8, Tổng thống Trump gọi việc Nga đồng ý để Mỹ và các nước châu Âu cung cấp đảm bảo an ninh cho Ukraine là một bước đi quan trọng nhưng ông có vẻ giữ cho những cam kết này ở mức mơ hồ và hạ thấp khả năng chúng sẽ ngang hàng với NATO.

“Tôi không biết có thể định nghĩa như thế, kiểu như giống NATO hay không”, ông Trump nói sau cuộc gặp tại Nhà Trắng hôm 18/8 với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và các nhà lãnh đạo châu Âu. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga cho biết Moscow bác bỏ ý tưởng đưa binh lính từ các quốc gia thành viên NATO vào lãnh thổ Ukraine.

Tổng thống Zelensky muốn có càng nhiều đảm bảo càng tốt sau khi Ukraine liên tục đối mặt với các cuộc tấn công từ Nga.

“Mọi thứ", ông Zelensky nói, đưa ra quan điểm của mình về những gì nên được đưa vào các đảm bảo. Theo đó, "mọi thứ” có thể bao gồm quân đội phương Tây hiện diện trên thực địa, chia sẻ tình báo và cam kết cung cấp thiết bị quân sự.

Hiện tồn tại nhiều trường phái quan điểm khác nhau về việc các đảm bảo an ninh của Mỹ dành cho Ukraine có thể diễn ra dưới các hình thức như thế nào.

“Điều 5 không phải là tất cả. Nó vốn dĩ đã mơ hồ", ông Michael O’Hanlon - chuyên gia cao cấp tại Viện Brookings cho biết.

Vũ trang tối đa cho Ukraine

Tổng thống Trump đã dựa vào Đặc phái viên về Ukraine – ông Keith Kellogg để xây dựng chiến lược cho chính quyền của ông về cuộc xung đột. Ông Kellogg là cựu thành viên của Viện Chính sách Nước Mỹ trước tiên (AFPI), một tổ chức nghiên cứu được thành lập nhằm thúc đẩy chương trình nghị sự “Nước Mỹ trước tiên" của Tổng thống. Cùng với Frederick Fleitz – một học giả của AFPI, từng là Chánh văn phòng Hội đồng An ninh Quốc gia trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, ông Kellogg được cho là đã trình bày với Tổng thống vào tháng 6 một kế hoạch nhằm đưa ông Zelensky và Tổng thống Nga Vladimir Putin tới bàn đàm phán.

Chuyên gia Fleitz nói với Reuters rằng việc “vũ trang tối đa cho Ukraine” là một phần trong các đảm bảo an ninh dành cho Kiev. Điều này có thể đạt được thông qua thỏa thuận của ông Trump nhằm bán vũ khí Mỹ cho NATO và để NATO chuyển giao số vũ khí đó cho Ukraine.

“Chúng ta không cho không bất kỳ thứ gì. Chúng ta bán vũ khí", ông Trump nói tại Phòng Bầu dục hôm 18/8. Nhà lãnh đạo Mỹ cho biết châu Âu sẽ đóng vai trò dẫn dắt trong việc cung cấp phòng tuyến đầu tiên và Washington sẽ tham gia hỗ trợ.

Cơ chế đảm bảo an ninh 5 tầng

Luke Coffey, học giả nghiên cứu cấp cao tại Viện Hudson, đã công bố một báo cáo hồi tháng 4 về cơ chế bảo đảm an ninh 5 tầng cho Ukraine. Ông cho rằng đây là một cách tiếp cận mang tính trung dung, có thể nhận được sự ủng hộ của giới hoạch định chính sách chủ lưu ở Washington, đồng thời cung cấp sự hỗ trợ đáng kể của Mỹ cho Ukraine mà không làm cạn kiệt nguồn lực của Washington.

“Phản ứng ban đầu của bất kỳ người ủng hộ Ukraine nào sẽ là: "Hãy đưa họ vào NATO". Tôi cũng muốn họ gia nhập NATO nhưng hãy thực tế: với ông Trump, điều đó sẽ không xảy ra. Vì vậy tôi đang cố gắng đưa ra khả năng thực tế nhất", chuyên gia Coffey nói.

Theo cách tiếp cận này, quân đội Mỹ có thể được huy động để hỗ trợ các quốc gia châu Âu trong việc bảo vệ Ukraine. Điều này có thể bao gồm: tiếp nhiên liệu trên không, chia sẻ tình báo, tuần tra Biển Đen và bố trí sẵn lực lượng Mỹ bên ngoài Ukraine để có thể triển khai trong trường hợp khủng hoảng, báo cáo công bố hồi tháng 4 tiết lộ.

Ông Coffey cũng kêu gọi nối lại "Chương trình Đối tác Vệ binh Quốc gia" với Ukraine. Đây là chương trình thúc đẩy hợp tác quân sự với các đồng minh của Mỹ ở nước ngoài. Từ năm 1993, Vệ binh Quốc gia bang California đã hợp tác với Ukraine, nhưng chương trình này bị đình trệ kể từ khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt vào tháng 2/2022.

“Đây có thể là cách đưa lính Mỹ trở lại thực địa một cách từ từ", chuyên gia Coffey nói, đồng thời lưu ý rằng họ thường tham gia các đợt huấn luyện luân phiên kéo dài 2 tuần. Ông Coffey phản đối một hiệp định an ninh song phương Mỹ – Ukraine, cho rằng nếu đã muốn cam kết triển khai quân Mỹ để bảo vệ Ukraine thì tốt hơn hết là cho Ukraine gia nhập NATO.

Ông Coffey nhấn mạnh, rủi ro đối với Mỹ sẽ phụ thuộc vào từng kịch bản.

“Điều này không phải là không có rủi ro. Mỹ có thể bị lôi kéo vào cuộc xung đột, tùy theo tình huống. Nhưng khi đó, Nga sẽ phải đối đầu với Pháp, Đức, Anh và có thể cả Italy” chuyên gia này đánh giá.

Điểm nhấn trong cuộc gặp giữa ông Trump với các lãnh đạo châu Âu và ông Zelensky

VOV.VN - Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có cuộc hội đàm với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và nhiều nhà lãnh đạo châu Âu vào ngày 18/8 trong bối cảnh ông đang tìm cách đàm phán chấm dứt cuộc xung đột Nga-Ukraine.

Mơ hồ chiến lược

Học giả nghiên cứu Mark Episkopos trong chương trình Á - Âu của Viện Quincy cho rằng các bảo đảm an ninh tương tự Điều 5 cho Ukraine có thể khá giống với sự hỗ trợ hiện nay nhưng “có thêm một số bước bổ sung”.

“Những điều này có thể bao gồm thiết lập vùng cấm bay, cung cấp vũ khí hiện đại hơn và triển khai với quy mô hạn chế lực lượng châu Âu ở hậu phương. Sự đóng góp của Mỹ có thể tập trung vào hậu cần, hỗ trợ trên không, viện trợ quân sự và cung cấp dữ liệu mục tiêu - tất cả những vai trò then chốt nhưng không đòi hỏi binh lính Mỹ phải đặt chân tới Ukraine", học giả Episkopos nói, đồng thời nhấn mạnh một số ý tưởng của ông Coffey.

Theo ông: “Dù đề xuất này không cam kết đưa quân đội phương Tây bảo vệ Ukraine nhưng nó cũng không đóng cánh cửa cho khả năng can thiệp, tạo ra một dạng "mơ hồ chiến lược" có thể tự thân đóng vai trò răn đe một cuộc tấn công mới từ Nga".

Đảm bảo Mỹ không bị kéo vào xung đột

Những người theo chủ nghĩa biệt lập trong phong trào MAGA (Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại) của ông Trump muốn bảo đảm rằng Mỹ sẽ không bị lôi kéo vào một cuộc chiến lớn khác để bảo vệ một quốc gia khác.

“Tôi chưa bao giờ bỏ phiếu để gửi một xu nào cho Ukraine. Tôi chỉ kêu gọi hòa bình", Hạ nghị sĩ đảng Cộng hòa bang Georgia Marjorie Taylor Greene - một nhân vật “diều hâu” trong phe MAGA, viết trên mạng xã hội X hồi tháng 7.

Lập trường phản đối mạnh mẽ của nghị sĩ Greene đối với viện trợ cho Ukraine là khá ngoại lệ trong Quốc hội, nơi đa số nghị sĩ của cả hai đảng đều coi việc Mỹ hỗ trợ Ukraine là vì lợi ích an ninh quốc gia.

Charlie Kirk, một nhân vật có ảnh hưởng khác trong phong trào MAGA đã thúc giục Đại sứ Mỹ tại NATO - ông Matthew Whitaker, phản đối các bảo đảm an ninh tương tự Điều 5 trong một cuộc phỏng vấn hôm 18/8.

“Quan điểm của tôi là chúng tôi không muốn bất kỳ sự can dự nào của Mỹ”, ông Kirk nói.

Trong một cuộc trả lời phỏng vấn, ông Whitaker đã bảo vệ lập trường của Tổng thống Trump, cho rằng châu Âu đang tự gánh vác an ninh bằng cách tăng chi tiêu quốc phòng và mua vũ khí từ Mỹ, đồng thời phản bác quan điểm của ông Kirk cho rằng châu Âu chỉ muốn kéo dài cuộc xung đột.

“Với tư cách là Đại sứ Mỹ tại NATO, tôi không thấy châu Âu có mong muốn tiếp tục cuộc xung đột này", ông Whitaker nói và cho biết: “Tôi nghĩ Tổng thống Trump chỉ đang tìm xem liệu có tồn tại một cơ hội nào đó để ông ấy có thể đưa cuộc xung đột đến hồi kết hay không".

Nga củng cố vị thế, Mỹ loay hoay tìm lối thoát cho Ukraine sau thượng đỉnh Alaska

VOV.VN - Cuộc gặp thượng đỉnh ở Alaska giúp Tổng thống Nga Putin đạt được nhiều nhượng bộ, trong khi người đồng cấp Donald Trump lại phải đối mặt với những câu hỏi chiến lược chưa có lời giải.