Dày hơn 900 trang, cuốn sách “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng do Ban Tuyên giáo Trung ương chủ trì, phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Tạp chí Cộng sản, Thông tấn xã Việt Nam và các cơ quan liên quan tổ chức biên tập, xuất bản.

Cuốn sách là tuyển chọn 92 bài viết, bài phát biểu, bài nói, lược ghi, trả lời phỏng vấn, thư... của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam. Trong đó bài viết sớm nhất là vào năm 1968.

Ông Lại Xuân Môn, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Tuyên giáo Trung ương nhận định: Cuốn sách có giá trị lý luận và thực tiễn quan trọng đối với sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam nói riêng, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa nói chung. Nội dung cuốn sách đồng thời khắc họa sâu sắc, sinh động một nhân cách văn hóa cao đẹp, giản dị, gần gũi; một tầm văn hóa cao rộng của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Đây là cuốn “cẩm nang” quý về văn hóa của đội ngũ cán bộ, đảng viên và Nhân dân ta trong sự nghiệp xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Cuốn sách được chia thành 3 phần. Phần thứ nhất mang tựa đề “Văn hóa là hồn cốt của dân tộc", gồm 19 bài phát biểu, bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương, Hội nghị công tác tư tưởng - văn hóa toàn quốc, Hội nghị Tuyên giáo toàn quốc... Với những lập luận đầy sức thuyết phục, những dẫn chứng rất phong phú và sinh động, đồng chí đã lý giải cụ thể nội hàm của khái niệm xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; phân tích vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng của văn hóa trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; mục tiêu, nhiệm vụ và định hướng giải pháp để phát huy đầy đủ, toàn diện giá trị văn hoá.

Phần thứ hai “Phát triển toàn diện, đồng bộ để văn hóa thật sự là sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước bền vững” tuyển chọn 73 bài phát biểu, bài viết, thư của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đối với các lĩnh vực văn hóa cũng như quá trình xây dựng, phát triển của các cơ quan văn hóa. Với thực tiễn phong phú và tư duy lý luận sắc bén, sự am hiểu sâu sắc về đặc trưng của từng loại hình văn hóa, đồng chí Tổng Bí thư đã có những chỉ đạo toàn diện, đối với lĩnh vực văn học, nghệ thuật; giáo dục, đào tạo; khoa học, công nghệ; báo chí, xuất bản…

Phần thứ ba “Từ luận điểm văn hóa của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đến thực tiễn cuộc sống” tuyển chọn 32 bài viết, trả lời phỏng vấn của các cán bộ, đảng viên và nhân dân trong nghiên cứu, học tập và triển khai, cụ thể hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc, gắn với xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam.

Thông qua nội dung cuốn sách thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Tổng Bí thư đối với việc xây dựng, giữ gìn và phát triển nền văn hóa Việt Nam với các yếu tố truyền thống và hiện đại, bản sắc và hội nhập, tạo nguồn lực nội sinh và huy động sức mạnh của văn hóa, con người Việt Nam trong công cuộc xây dựng, phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Bộ Trưởng Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng cho rằng, cuốn sách là “cẩm nang” quý về văn hóa của đội ngũ cán bộ, đảng viên làm công tác văn hóa cũng như của nhân dân ta trong sự nghiệp xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. “Cuốn sách có giá trị vô cùng to lớn, bởi đây không chỉ là một sản phẩm trí tuệ tâm huyết riêng của đồng chí Tổng Bí thư, mà quan trọng hơn đó được hiểu như một công trình khoa học có tính chất hệ thống cao. Đó là tập hợp những tư tưởng quan điểm chỉ đạo những bài phát biểu, những bài viết của người đứng đầu Đảng ta về bản chất và đặc trưng của nền văn hóa Việt Nam về vai trò sứ mệnh của văn hóa như nguồn lực nội sinh cho sự phát triển bền vững sự gắn kết của văn hóa với kinh tế và chính trị về giữ gìn giá trị văn hóa truyền thống cách mạng về phát triển văn hóa trong thời kỳ mới”.

Một trong những điểm nhấn nữa của cuốn sách là hơn 90 bức ảnh tư liệu quý, ghi lại những hình ảnh của Tổng Bí thư trong các hoạt động văn hóa, hội nghị văn hóa; các chuyến đi thăm, làm việc với các địa phương, các cuộc làm việc với các cơ quan, đơn vị trong ngành văn hóa; các buổi gặp gỡ văn nghệ sĩ, trí thức trên mọi miền Tổ quốc.

PGS.TS Nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Chủ tịch Liên hiệp các hội văn học nghệ thuật Việt Nam cho rằng, cuốn sách của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã thể hiện tri thức sâu rộng, sự am hiểu tinh tế về tính chất, đặc điểm, đặc trưng của từng loại hình văn hóa, văn học, nghệ thuật. "Trải qua nhiều thời kỳ, trên nhiều cương vị công tác, đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng luôn quan tâm sâu sắc đến sự nghiệp xây dựng, giữ gìn và phát triển nền văn hoá Việt Nam, đặc biệt quan tâm đến văn học nghệ thuật và đội ngũ văn nghệ sĩ - trí thức. Qua cuốn sách, một lần nữa chúng tôi nhận thức sâu hơn về vai trò của giới văn nghệ sĩ về những vấn đề lý luận và thực tiễn đã và đang đặt ra đối với sự nghiệp văn hóa, văn học, nghệ thuật nước nhà”.

Tinh thần, tư tưởng và những nội dung của cuốn sách “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” sẽ là kim chỉ nam, là định hướng quan trọng để xây dựng và phát huy bản sắc văn hóa Việt Nam. Do vậy, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa đề nghị, thời gian tới các cơ quan tuyên giáo các cấp và các cơ quan báo chí, xuất bản cần tập trung tuyên truyền, giới thiệu về nội dung cuốn sách đến đông đảo cán bộ, đảng viên, các tầng lớp nhân dân bằng nhiều hình thức phong phú, thiết thực, phù hợp.

Sau gần 40 năm đổi mới, sự phát triển xã hội, văn hóa, con người đã đạt nhiều kết quả quan trọng. Văn hóa ngày càng phát triển đa dạng về lĩnh vực, loại hình, sản phẩm, đáp ứng nhu cầu mới và mọi mặt của đời sống xã hội. Tuy nhiên, việc thực hiện nhiệm vụ xây dựng, gìn giữ, phát huy văn hóa Việt Nam cũng còn tồn tại không ít bất cập, hạn chế. Bằng tư duy lý luận sắc bén, thực tiễn phong phú, sự am hiểu tường tận, thông qua cuốn sách “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã gửi gắm những thông điệp sâu sắc đối với đội ngũ trí thức, nhà khoa học, văn nghệ sĩ và những người làm công tác văn hóa, là món quà ý nghĩa cho hôm nay và mai sau.