Nếu như thị trường bán lẻ truyền thống chỉ cạnh tranh về giá và mặt bằng, thì thị trường hiện đại đang đặt ra một yêu cầu mới: Trách nhiệm và đạo đức kinh doanh. Áp lực không chỉ đến từ hàng giả, gian lận thương mại, mà còn từ chính nhận thức ngày càng khắt khe của khách hàng. Khảo sát của NielsenIQ năm 2024 cho thấy: Hơn 65% người tiêu dùng đô thị sẵn sàng chi trả cao hơn cho sản phẩm thân thiện môi trường, và hơn 70% quan tâm đến thông tin nguồn gốc hàng hóa. Thị trường đã chuyển dịch, đòi hỏi doanh nghiệp phải tái định vị: Lợi nhuận phải gắn liền với niềm tin.

Chính trong bối cảnh đó, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia (Bộ Công Thương) đã xây dựng bộ tiêu chí “Doanh nghiệp vì người tiêu dùng” trong lĩnh vực bán lẻ từ năm 2022. Đây được xem là phiên bản nền tảng, thiết lập chuẩn mực cho mọi hoạt động kinh doanh, nơi đạo đức, minh bạch và trách nhiệm xã hội được xem là yếu tố cấu thành giá trị thương hiệu. Mặc dù bộ tiêu chí gồm 5 nhóm yêu cầu chính, nó đặc biệt tập trung xoáy sâu vào hai trụ cột sống còn của ngành bán lẻ hiện đại.

Trụ cột đầu tiên là minh bạch và truy xuất nguồn gốc, được coi là xương sống an toàn trong lĩnh vực bán lẻ. Khác với các ngành dịch vụ vô hình, bán lẻ gắn liền trực tiếp với sản phẩm tiêu dùng hàng ngày, nên mọi sai lệch trong thông tin hay nguồn gốc đều có thể tác động trực tiếp đến sức khỏe, quyền lợi của người dân và uy tín doanh nghiệp.

Bộ tiêu chí “Doanh nghiệp vì người tiêu dùng” vì vậy đặt chuẩn rất cao cho nhóm yêu cầu này: từ khâu kiểm soát chất lượng, quản lý chuỗi cung ứng, đến minh bạch hóa thông tin sản phẩm. Các siêu thị, chuỗi cửa hàng buộc phải xây dựng quy trình kiểm định nội bộ nghiêm ngặt, áp dụng truy xuất QR code rõ ràng, cập nhật nguồn gốc, ngày sản xuất, nhà cung cấp trên từng nhãn hàng. Việc này không chỉ là quy định hành chính, mà đã trở thành “chứng chỉ niềm tin” trong mắt người tiêu dùng khi họ có thể dễ dàng kiểm tra và đối chiếu thông tin bằng một thao tác quét mã đơn giản.

Cùng với đó, tiêu chí minh bạch thông tin cũng yêu cầu doanh nghiệp phải công khai chính sách đổi trả, bảo hành, giá bán và các điều kiện khuyến mãi. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro tranh chấp, đồng thời tạo nên một văn hóa kinh doanh trung thực,  chuyên nghiệp. Khi mọi thông tin được làm sáng tỏ, doanh nghiệp không chỉ bán hàng, mà còn đang bán sự an tâm.

Thực tế cho thấy, những đơn vị tiên phong trong minh bạch hóa đang nhận được lợi ích kép đó là vừa củng cố uy tín thương hiệu, vừa mở rộng tệp khách hàng trung thành. Saigon Co.op là ví dụ điển hình. Theo đó, đơn vị hiện có hơn 90% sản phẩm nhãn riêng đạt chứng nhận an toàn và truy xuất nguồn gốc rõ ràng, được dán tem điện tử đồng bộ toàn hệ thống. Mỗi sản phẩm không chỉ mang logo Co.opmart, mà còn là cam kết công khai về trách nhiệm. Chính cách làm này đã giúp Saigon Co.op duy trì hình ảnh “nhà bán lẻ của người Việt”, nơi sự minh bạch trở thành giá trị nhận diện cốt lõi.

Trụ cột thứ hai là Tiêu dùng Bền vững, được coi là lợi thế cạnh tranh mới. Bộ tiêu chí “Doanh nghiệp vì người tiêu dùng” đã đưa khái niệm này trở thành tiêu chuẩn đánh giá chính thức, phản ánh xu hướng toàn cầu. Doanh nghiệp được khuyến khích thực hiện các hành động cụ thể như giảm bao bì nhựa, tăng cường tái chế, hợp tác với nhà cung ứng địa phương để ưu tiên “sản phẩm xanh” và tổ chức khu vực thu gom pin và rác thải điện tử tại chỗ, như các chuỗi AEON Việt Nam, WinCommerce, hay BRG Retail đã làm. Những việc làm này không chỉ giúp doanh nghiệp tăng uy tín (tính tử tế) mà còn kích thích người tiêu dùng thực hiện “lá phiếu bình chọn” qua hành động mua sắm, sẵn sàng chấp nhận giá cao hơn một chút để có được trải nghiệm có trách nhiệm.

Sự thay đổi này cho thấy Tuân thủ là chiến lược, không còn là nghĩa vụ. Bộ tiêu chí “Doanh nghiệp vì người tiêu dùng” không áp đặt như một quy chuẩn bắt buộc, mà mang tính “cam kết tự nguyện có giám sát”, tạo ra cơ chế khuyến khích lành mạnh. Các doanh nghiệp đạt điểm cao được Vinh danh công khai trong Chương trình “Doanh nghiệp vì người tiêu dùng”, tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực và lợi thế cạnh tranh về hình ảnh, đồng thời giúp họ Quản trị Rủi ro hiệu quả hơn.

Từ góc nhìn chính sách, việc này giúp Nhà nước chuyển hướng điều tiết thị trường theo cơ chế khuyến khích, thay vì chỉ dựa vào xử phạt. Ở thời điểm hội nhập sâu rộng, niềm tin của người tiêu dùng chính là tài sản chiến lược. Ngành bán lẻ đang đứng trước cơ hội lớn để khẳng định lại hình ảnh của mình bằng cách lấy minh bạch, chất lượng và bền vững làm nền tảng. Khi doanh nghiệp hiểu rằng phục vụ tốt cũng là cách phát triển lâu dài, thì “Doanh nghiệp vì người tiêu dùng” sẽ không chỉ là danh hiệu, mà trở thành chuẩn mực ứng xử và là chìa khóa để tồn tại trong thị trường 200 tỷ USD đầy khốc liệt.

Doanh nghiệp khẳng định mình qua việc xây dựng niềm tin với người tiêu dùng

VOV.VN - Nhằm đồng hành và định hướng doanh nghiệp phát triển bền vững, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia (Bộ Công Thương) đã và đang tích cực phổ biến các Bộ tiêu chí “Doanh nghiệp vì người tiêu dùng” trong nhiều lĩnh vực như thương mại điện tử, du lịch, bán lẻ...