Trước cuộc Tổng tiến công chiến lược Xuân 1975 của ta, quân khu 1 của địch bao gồm các tỉnh Quảng Trị, Thừa Thiên, Quảng Nam, Quảng Tín và Quảng Ngãi được coi là chiến trường trọng điểm, một hướng phòng thủ chủ yếu, ngăn chặn trực tiếp tiến công của ta từ miền Bắc vào.

Trên chiến trường Trị Thiên - Huế từ cuối năm 1974 đến đầu năm 1975, địch tổ chức thành các cụm cứ điểm nằm trong tầm hỏa lực chi viện của pháo binh, tạo thành một hệ thống phòng ngự liên hoàn khá chặt chẽ tập trung vào ba trọng điểm: Quảng Trị, tây Huế và tây Quốc lộ 1 từ nam Huế đến đèo Hải Vân. Cứ 15 đến 25km địch lại tổ chức và xây dựng một căn cứ cấp trung đoàn hoặc sư đoàn, các căn cứ này vừa là điểm then chốt của hệ thống phòng ngự, vừa là bàn đạp để triển khai lực lượng phản kích. Chính vì vậy, theo PGS.TS Đinh Quang Hải, Viện trưởng Viện sử học, Hà Nội, việc mở chiến dịch Trị Thiên - Huế, tiếp đó là chiến dịch Đà Nẵng sau thằng lợi của chiến dịch Tây Nguyên là một quyết định hết sức sáng suốt và chính xác của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương.

Chiến dịch Trị Thiên – Huế diễn ra 2 đợt. Đợt 1 (từ ngày 5 đến ngày 20/3) ta tiến hành nghi binh ở bắc Quảng Trị đồng thời sử dụng lực lượng địa phương đánh nhỏ trên các trục giao thông, bao vây uy hiếp địch ở tuyến giáp ranh, kết hợp hoạt động vũ trang tuyên truyền. Đợt 2 (từ ngày 21 đến ngày 26/3/1975), tiến công tiêu diệt địch ở Núi Bông, đánh chiếm các điểm cao 294, 520, 560 và núi Kim Sắc, cắt đứt đường số 1 đoạn Huế - Đà Nẵng, áp sát sân bay Phú Bài và thành phố Huế. Trước sức ép của ta, địch tháo chạy khỏi Huế ra cửa Thuận An, Tư Hiền để theo đường biển về Đà Nẵng. Ta đã kịp thời triển khai lực lượng chặn đánh địch rút chạy ở khu vực đông nam Huế, đồng thời đẩy mạnh tiến công trên các hướng bắc, nam và tây nam, đến ngày 26/3, giải phóng thành phố Huế và toàn tỉnh Thừa Thiên.

Sau 21 ngày đêm chiến đấu liên tục, ta đã đập tan hệ thống căn cứ quân sự trọng yếu, tiêu diệt và làm tan rã hoàn toàn một bộ phận bộ máy quân sự to lớn gồm nhiều đơn vị sừng sỏ, một phần lực lượng tổng dự bị chiến lược cùng các loại vũ khí trang bị hiện đại của địch. Kết quả này đã gây ra phản ứng dây chuyền, giáng một đòn mạnh vào tinh thần và sức chiến đấu của quân ngụy, càng đẩy quân đội Sài Gòn lao nhanh hơn nữa đến suy sụp lớn về tinh thần và tổ chức, uy hiếp trực tiếp tới tập đoàn phòng ngự của chúng ở Quảng Nam - Đà Nẵng, thế trận của địch đã bị co hẹp, rối loạn nay càng bị co hẹp rối loạn thêm.

PGS.TS Đinh Quang Hải, Viện trưởng Viện sử học cho biết, thắng lợi của chiến dịch Trị Thiên - Huế là một trong những thắng lợi to lớn nhất, triệt để nhất của quân và dân ta, có ý nghĩa chiến lược và ý nghĩa chính trị rất quan trọng, góp phần vào thắng lợi của toàn chiến trường miền Nam trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975.

Mời nghe âm thanh tại đây: