Không phải nhà văn hóa, cũng không phải thư viện, thế nhưng trong khuôn viên gần 20 mét vuông vẫn đầy đủ bàn ghế, hàng trăm đầu sách và hàng loạt báo chí đủ loại được cập nhật mỗi ngày. Đó là khu vực cầu thang của một khu tập thể tại phường Nghĩa Tân, quận Cầu Giấy, Hà Nội. khu vực này được người dân nơi đây gọi với cái tên thân thương "Cầu thang văn hóa".

Cầu thang văn hóa tại nhà A3, tổ dân phố 17, phường Nghĩa Tân, quận cầu Giấy, Hà Nội.

Khi ngoài đường phố là đủ mọi âm thanh hỗn tạp, là guồng sống gấp gáp thì nhà A3, tổ dân phố 17, phường Nghĩa Tân, quận cầu Giấy, Hà Nội - nơi khởi xướng mô hình “Cầu thang văn hóa” - lại mang đến một cảm giác “sống chậm”, thư thái và an bình. Người dân ở đây cho biết: “Cầu thang văn hóa tạo không khí văn hóa đọc cho bà con nhân dân. Nhưng đồng thời giữ gìn an ninh văn hóa. Đây là điểm sinh hoạt cộng đồng, là nơi sẻ chia tâm sự. Thứ 2 là để bà con nhân dân thấy đời sống văn hóa của mình đang đi lên.”

Ở “thư viện” chung này, mỗi người một việc, người gom sách báo, người dọn dẹp, nhờ đó mà không gian nhỏ luôn sạch sẽ, tinh tươm, thơm mùi báo mới. Sách và báo chí đủ loại được bày biện ngăn nắp, có bảng thông tin, bàn ghế và cả nội quy mượn, đọc sách.

Cầu thang văn hóa có cả bảng thông tin và cả nội quy mượn, đọc sách.

“Cầu thang văn hóa” được hình thành từ tháng 9/1999. Lúc đầu, không ai nghĩ đến chuyện sẽ có một “thư viện” nhỏ như hiện nay, mà chỉ muốn tạo ra một nơi cho bà con đọc sách báo. Ông Đoàn Chương lúc đấy có xưởng mộc, có tay nghề, nên đã đóng bàn ghế, còn một số người khác đi vận động mọi người ủng hộ báo, cứ như vậy mà thành “Cầu thang văn hóa”.

Ông Đoàn Chương nhớ lại: “Các cụ ngồi ở đây, quan sát một hồi rồi nói chuyện với nhau, rằng cầu thang rộng thế này thì xem làm được gì nhỉ? Nhiều người bảo để làm chỗ đọc báo. Mục đích là để cho bà con mở rộng tầm nhìn, biết tin tức trong nước, thế giới. Bà con thấy có chỗ đẹp, ngày nào cũng ra đây đọc. Đầu tiên chỉ có mấy nhà xung quanh đây thôi, sau có người khác, ở mấy dãy nhà xa xa cũng đến.”

Sau hơn 20 năm xuất hiện tại khu nhà tập thể, “Cầu thang văn hóa” vẫn luôn duy trì được mục đích ban đầu của những người tạo nên nó, đó là giúp cho người dân khu phố nhỏ nâng cao văn hóa đọc cũng như nâng cao trình độ dân trí qua mỗi cuốn sách hay, hoặc những tin tức mới luôn được cập nhật hàng ngày.

Sách, báo được người dân trong khu phố đóng góp, ủng hộ.

Ông Nguyễn Văn Duy, cư dân tổ dân phố 17, cho biết: “Bí thư tổ dân phố có tờ báo Nhân dân, ông tổ trưởng tổ dân phố có báo Hà Nội mới… ai có báo gì đều chuyển ra đây. Đến đây mọi người vừa xem, chuyện trò. Xem để mình có kiến thức thêm, hiểu biết thêm. Báo khoa học thường thức có bài thuốc nào hay chúng tôi đều trao đổi học tập. Có người còn xuống chép về vận dụng trong nhà mình.”

Ngày nay, mỗi người có thể tiếp cận thông tin nhanh chóng nhờ vào sự phát triển nhanh và mạnh của công nghệ thông tin, nhưng người dân ở nhà A3, Khu tập thể Bắc Nghĩa Tân, vẫn duy trì văn hóa đọc, đặc biệt là người cao tuổi. Trung bình mỗi ngày, cầu thang văn hóa thu hút khoảng gần 20 lượt người đến đọc sách, báo và tra cứu tư liệu.

Ông Đỗ Trung Minh, quản lý “Cầu thang văn hóa”, chia sẻ: “Cho đến bây giờ có 18-20 đầu báo, sách truyện, rồi sách pháp luật đều có. Trở thành phong trào đọc, mỗi ngày mỗi phát triển lên. Không phải riêng cầu thang này là cầu thang văn hóa mà bây giờ cả khu nhà A5, A6 cũng có tủ sách, báo đọc, chỗ ngồi sạch sẽ. Nhiều nơi đến học tập mô hình này chỗ chúng tôi.”

Từ khu nhà A3, đến nay, hơn 176 cầu thang tại phường Nghĩa Tân, quận Cầu Giấy đã đăng ký xây dựng cầu thang văn hóa. Đây được xem là mô hình nhỏ nhưng ý nghĩa lớn, mang lại niềm vui cho người dân nhiều khu phố.