Dòng bom Paveway

Theo nhiều nguồn tin, chính quyền Tổng thống Mỹ Trump đang có kế hoạch bán khoảng 7.500 quả bom thông minh Paveway IV, loại bom dẫn đường có độ chính xác cao do Tập đoàn vũ khí Raytheon Technologies chế tạo cho Saudi Arabia với giá trị hợp đồng khoảng 500 triệu USD. Thông báo trước về kế hoạch cung cấp và chuyển giao hàng đã được đệ trình lên Ủy ban Đối ngoại Thượng viện và Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ vào giữa tháng 1/2020.

Paveway là một dòng bom dẫn đường bằng laser (Laser-Guided Bombs - LGBs) có nguồn gốc từ Anh. Pave hoặc PAVE đôi khi được sử dụng như từ viết tắt của thiết bị vectơ điện tử hàng không chính xác; theo nghĩa đen, là thiết bị điện tử để kiểm soát tốc độ và hướng của máy bay. Người ta cũng dùng Pave kết hợp với các từ khác để đặt tên cho các hệ thống laser chỉ định mục tiêu cho LGBs, ví dụ Pave Penny, Pave Spike, Pave Tack và Pave Knife, và cho các máy bay quân sự chuyên dụng, như AC-130U Pave Specter, MH-53 Pave Low và Hawk-60 Pave Hawk.

Paveway IV có hệ thống dẫn đường hiện đại kết hợp GPS, INS và SAL; Nguồn: thinkdefence.co.uk

Dòng bom dẫn đường bằng laser Paveway bắt đầu được phát triển bởi Texas Instruments từ năm 1964. Chương trình được thực hiện với ngân sách hạn hẹp, nhưng kết quả sự đơn giản và tính kinh tế trong chế tạo đã chứng tỏ lợi ích và lợi thế lớn so với các hướng vũ khí phức tạp khác. Vũ khí thử nghiệm đầu tiên sử dụng bom M117 làm đầu đạn, diễn ra vào tháng 4/1965; vũ khí nguyên mẫu được gửi đến Việt Nam để thử nghiệm thực chiến từ năm 1968.

Tháng 1/1967, Không quân Mỹ mở Dự án 3169 - chương trình kỹ thuật chính thức phát triển các loại đạn dẫn đường chính xác, với thời gian rất ngắn, dự kiến triển khai thử nghiệm chiến đấu sau một năm tại Việt Nam. Tại thời điển đó, chương trình có ba nhánh: Paveway 1 - đạn dược dẫn đường bằng laser; Paveway 2 - đạn dẫn đường quang điện (TV) do Rockwell International phát triển có ký hiệu là HOBO ("Homing Bomb"), theo đó 4.000 quả đã được sản xuất và 500 quả đã được sử dụng trong chiến đấu; và Paveway 3 - một hệ thống dẫn hồng ngoại chưa bao giờ được triển khai.

Bởi vì Paveway 2 mặc dù có độ chính xác và khả năng cao hơn đáng kể, đắt hơn bốn đến năm lần mỗi đơn vị và ít áp dụng hơn cho hầu hết các mục tiêu tại Việt Nam, Paveway 1 trở thành điểm nhấn của chương trình. Bộ dụng cụ Paveway gắn vào nhiều loại đầu đạn khác nhau, bao gồm một bộ tìm kiếm laser bán chủ động (semi-active laser - SAL), nhóm điều khiển máy tính (computer control group - CCG) chứa các thiết bị điện tử dẫn đường và điều khiển, pin nhiệt và hệ thống tăng cường điều khiển khí nén (pneumatic control augmentation system - CAS).

Sê-ri đầu tiên được đặt tên là Paveway I, đã được thay vào đầu những năm 1970 bởi Paveway II cải tiến, có bộ dò đơn giản, đáng tin cậy hơn và cánh sau bật ra để cải thiện khả năng lượn của vũ khí. Paveway III được bắt đầu nghiên cứu năm 1976 và đưa vào sử dụng năm 1986 tích hợp một công cụ tìm kiếm tinh vi hơn nhiều với tầm nhìn rộng hơn và hướng dẫn theo tỷ lệ, giảm thiểu việc mất năng lượng do hiệu chỉnh dẫn hướng. Paveway III có tầm lượn dài hơn đáng kể và độ chính xác cao hơn Paveway II, nhưng nó đắt hơn, chỉ sử dụng nó cho các mục tiêu có giá trị cao.

Paveway IV có xác xuất đánh trúng mục tiêu 75%; Nguồn: thinkdefence.co.uk

Bộ dụng cụ dẫn đường Paveway III cũng được sử dụng trên bom xuyên GBU-28/B được sử dụng vào cuối chiến tranh vùng Vịnh năm 1991. Paveway III cũng được Mirage 2000 của Không quân Ấn Độ sử dụng trong Chiến tranh Kargil năm 1999. Raytheon, nhà cung cấp duy nhất các biến thể Paveway III hiện đang cung cấp cả phiên bản tiêu chuẩn và nâng cao cho Mỹ và khách hàng nước ngoài. Các LGB hiện có trong trang bị của Không quân Mỹ có thể được nâng cấp lên Bom Hướng dẫn bằng Laser Chế độ kép (Dual Mode Laser Guided Bombs - DMLGB) bằng cách bổ sung thiết bị thu dữ liệu Hệ thống đinh vị toàn cầu (Global Positioning System - GPS), cho phép sử dụng mọi thời tiết.

Bom Paveway IV

Bom Paveway IV là kết quả hợp tác của Raytheon Systems Ltd (RSL) có trụ sở tại Anh và Raytheon Missile Systems (RMS) của Mỹ; đã được sử dụng từ năm 2008 trong Không quân Hoàng gia Anh. Tháng 3/2017, Lockheed đã đổi thương hiệu bom Paveway Chế độ Kép Cộng (Paveway Dual-Mode Plus) của mình thành "Paragon" để cạnh tranh với Vũ khí Tấn công Trực tiếp Chung (Joint Direct Attack Munition - JDAM), có tính năng tương đương trong khi giá "rẻ hơn ít nhất 30%" nhờ bộ vi xử lý và các thiết bị điện tử lái dẫn mới rẻ hơn.

Paveway IV có chiều dài 3,1m, đường kính 0,27m, sải cánh khi cánh xòe 0,42m, nặng 225kg (500 lb) chưa kể bộ hướng dẫn, dẫn hướng bằng quán tính (có hoặc không có trợ giúp của GPS) và laser bán chủ động, đầu đạn là bom thường nâng cấp Mk 82 nặng 225kg, ngòi nổ có thể được kích nổ theo độ cao tùy chọn, tầm bay trên 30km (tùy thuộc độ cao thả bom), tốc độ bay cận âm.

Ngòi nổ dùng cho mục tiêu cứng đa nhiệm (Multi-Event Hard Target Fuze - MEHTF) của Thales Aurora có tính năng cao và an toàn. Các ngòi nổ có thể kích nổ trên không (ở độ cao khác nhau), phát nổ khi va chạm hoặc sau khi va chạm. Chế độ kích nổ sau khi va chạm cho phép bom phát nổ bên trong các tòa nhà hoặc các mục tiêu bị chôn lấp, sau khi xuyên qua nóc. Thông tin định vị GPS được cung cấp bởi mô-đun chọn lọc khả năng có sẵn chống giả mạo (Selective Availability Anti-Spoofing Module - SAASM).

Trong tương lai, Paveway IV sẽ được tích hợp cho các tàng hình cơ F-35; Nguồn: raytheonmissilesanddefense.com

Paveway IV có hệ thống dẫn đường hiện đại kết hợp giữa GPS và lái dẫn bằng quán tính (Inertial Navigation System - INS) và laser bán chủ động giai đoạn cuối (Semi-Active Laser - SAL). Theo các chuyên gia, nếu chỉ sử dụng dẫn đường GPS, xác suất sai số có thể lên tới 10m; trong khi đó, Paveway IV, nhờ kết hợp cả dẫn đường GPS/INS không bị gây nhiễu và SAL, có xác suất sai số dưới 1m, có khả năng giảm thiểu đáng kể thiệt hại tài sản xung quanh không liên quan tới mục tiêu tấn công, có chi phí rất thấp, có độ chính xác cao trong mọi điều kiện tác chiến, bất kể thời tiết, ngày đêm.

Paveway IV lần đầu tiên được sử dụng bởi Không quân Hoàng gia Anh trong chiến dịch Herrick ở Afghanistan. Sau đó, được sử dụng trong chiến dịch Ellamy ở Libya, chiến dịch Shader ở Iraq, và Syria, cũng như trong cuộc can thiệp ở Yemen do Saudi Arabia dẫn đầu. Theo các báo cáo, đầu tháng 5, Không quân Anh vừa công bố những hình ảnh đầu tiên về cuộc không kích bằng tiêm kích Typhoon sử dụng bom thông minh Paveway IV nhằm vào phiến quân khủng bố IS tại Iraq.

Nhờ việc sử dụng bom chính xác Paveway IV, đòn tấn công của Typhoon chính xác gần như tuyệt đối. Để so sánh, Các hoạt động trên không của NATO tại Balkan, trong những năm 1990 đã cho thấy các vũ khí chiến thuật chính xác lúc đó đã bị thất vọng như thế nào bởi thời tiết xấu và ngụy trang. Một báo cáo của Bộ Quốc phòng kết luận, chỉ 40% bom của máy bay RAF Tornado và Harrier rơi đúng mục tiêu của chúng. Paveway IV có xác suất thực hiện thành công nhiệm vụ 75% ở bất kỳ giai đoạn nào trong vòng đời của nó.

Ngày 19/6/2015, một phi công thử nghiệm của Không quân Hoàng Anh gia đã phóng ra hai quả bom dẫn đường bằng laser Paveway IV từ một chiếc F-35 Lightning II của Lockheed Martin trong các thử nghiệm ở Mỹ, đánh dấu lần đầu tiên bắn thành công một loại đạn không phải của Mỹ trong chương trình phát triển của F-35. Paveway IV là một ứng cử viên tương lai để tích hợp trên máy bay, và sẽ được cả Không quân Hoàng gia và Hải quân Hoàng Anh gia sử dụng khi F-35 đi vào hoạt động./.