cổng thông tin điện tử ĐÀI TIẾNG NÓI VIỆT NAM
Ba tuần ông Trump “quay lưng” với Ukraine và châu Âu
Cập nhật: 14 giờ trước
Ba tuần ông Trump “quay lưng” với Ukraine và châu Âu
Vô tư lan truyền thông tin sáp nhập tỉnh, thành: Cẩn thận đối mặt án phạt tù
VOV.VN - Chỉ mất 3 tuần và một cuộc tranh cãi nảy lửa tại Phòng Bầu dục để châu Âu nhận ra rằng liên minh 75 năm giữa họ và Mỹ đang tan rã. Khi chính quyền Tổng thống Donald Trump ngừng toàn bộ viện trợ quân sự và dừng chia sẻ thông tin tình báo cho Ukraine, điều mà châu Âu lo ngại đang ngày càng hiện hữu.
Những suy nghĩ cho rằng trật tự toàn cầu do Mỹ lãnh đạo đã kết thúc bắt đầu xuất hiện tại Munich (Đức) vào giữa tháng 2, khi Phó Tổng thống Mỹ JD Vance chỉ trích các đồng minh thân cận nhất của Washington tại một hội nghị vốn là nơi thể hiện sự đoàn kết xuyên Đại Tây Dương.
Hai tuần sau đó, điều mà châu Âu nghĩ đến dường như được xác nhận ngay tại Phòng Bầu Dục với cuộc tranh cãi nảy lửa giữa Tổng thống Donald Trump và Phó Tổng thống JD Vance với Tổng thống Volodymyr Zelensky.
Đây chỉ là hai trong số một loạt sự kiện ngoại giao thay đổi chóng mặt diễn ra ở cả hai bờ Đại Tây Dương và những sự kiện đó được cho là sẽ có tác động đến mối quan hệ giữa các bên trong nhiều năm tới.
Trong một loạt các cuộc họp và quyết định, nhiều quốc gia châu Âu đã thảo luận về việc thành lập một “liên minh tình nguyện” để giúp Ukraine. Pháp bày tỏ sẵn sàng mở rộng ô hạt nhân của mình cho các đồng minh châu Âu. Cổ phiếu của các nhà sản xuất vũ khí châu Âu tăng 20%, và những suy đoán về “cái chết” của NATO vốn lâu nay thường bị giấu kín giờ đã trở thành một khả năng được thảo luận công khai.
Các cố vấn chính trị, các quan chức của cả Mỹ và châu Âu mô tả các cuộc đàm phán không chính thức của Mỹ và châu Âu là một bằng chứng cho thấy liên minh của họ đang tan rã.
Một số người chia sẻ về việc các lãnh đạo châu Âu đã bị sốc như thế nào, đầu tiên cố gắng làm dịu ông Trump, rồi sau đó là công khai lên kế hoạch hỗ trợ Ukraine và tự bảo vệ mình mà không có Mỹ.
Hội nghị An ninh Munich là nơi trong suốt 6 thập kỷ qua, các nhà lãnh đạo thế giới đưa ra những bài phát biểu chính sách công quan trọng cùng các thỏa thuận riêng tư trong các phòng họp. Đối với châu Âu, vấn đề lớn nhất trong 3 năm liên tiếp là cuộc xung đột Nga-Ukraine và cách chính quyền mới của ông Trump mới sẽ phản ứng ra sao.
Phó Tổng thống Mỹ JD Vance tới Hội nghị An ninh Munich hôm 14/2 với một phái đoàn bao gồm Ngoại trưởng Marco Rubio, Keith Kellogg, đặc phái viên về Ukraine và Nga, và Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Lindsey Graham - một trong những người ủng hộ Ukraine mạnh mẽ nhất tại Quốc hội.
Ông Zelensky cũng có mặt ở đó, với kỳ vọng là ông có thể đàm phán và thậm chí ký thỏa thuận chia sẻ tài nguyên khoáng sản với Mỹ.
Về phía châu Âu, họ đã chuẩn bị tinh thần cho bài phát biểu chính sách của ông Vance, trong đó thể hiện quan điểm cứng rắn hơn của Mỹ.
“Mọi người đều biết rằng bài phát biểu chính sách của ông ấy sẽ nói về tầm nhìn của an ninh châu Âu và chúng tôi lường trước rằng nó sẽ đề cập đến chi tiêu quốc phòng và cả khả năng sẽ có những ngôn từ mạnh mẽ”, một nhà ngoại giao phương Tây cho biết.
Nhưng những gì xảy ra trên thực tế vẫn nằm ngoài sự chuẩn bị của họ.
“Châu Âu đang đối mặt với nhiều thách thức, nhưng cuộc khủng hoảng mà lục địa này đang phải đối mặt ngay bây giờ, cuộc khủng hoảng mà tôi tin rằng chúng ta tất cả đều đối mặt cùng nhau, là một cuộc khủng hoảng do chính chúng ta tạo ra”, ông Vance nói. Ông cho rằng châu Âu nên bớt sợ Nga và Trung Quốc hơn so với sự miễn cưỡng của chính họ trong việc “phản ứng mạnh mẽ hơn với tiếng nói của người dân”.
Tối hôm đó, ông Vance cùng các quan chức Mỹ gặp ông Zelensky và các cố vấn của ông, nhưng không có thỏa thuận nào được ký kết. Mọi người rời khỏi bàn đối thoại với sự không hài lòng ở cả hai phía.
Các quan chức châu Âu rời Munich với cảm giác bị chấn động đến mức họ đã tổ chức một cuộc họp cấp cao ngay ngày hôm sau để thảo luận về con đường phía trước. Họ cũng vừa mới biết rằng Mỹ đã lên kế hoạch đàm phán với Nga tại Saudi Arabia nhưng không có sự tham gia của bất cứ đại diện nào của các đồng minh châu Âu hay Ukraine.
Cuộc đàm phán kéo dài hơn 4 giờ giữa các quan chức Mỹ và Nga diễn ra ở Riyadh, Saudi Arabia ngày 18/2 với mục tiêu công khai là thảo luận về việc kết thúc xung đột ở Ukraine.
Sau cuộc gặp với người đồng cấp Nga, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, đã mô tả cuộc họp là cơ hội để xác định “những cơ hội to lớn có thể có nếu cuộc xung đột này kết thúc theo một cách có thể chấp nhận được”. Ông không đi vào chi tiết các cơ hội đó là gì, nhưng cả Ukraine và Nga đều gợi ý khả năng khai thác khoáng sản cho Mỹ.
Ông Zelensky, người đã hủy chuyến đi dự kiến đến Saudi Arabia để tránh những gì ông gọi là “sự trùng hợp” vào đúng thời điểm Nga và Mỹ đàm phán tại quốc gia Vùng Vịnh này, đã tỏ ta giận dữ.
“Không thể đưa ra quyết định nào về cách kết thúc xung đột ở Ukraine mà không có người Ukraine”, ông Zelensky nhấn mạnh.
Phản ứng của ông Trump sau đó đã khiến châu Âu và đặc biệt là Ukraine vô cùng bất ngờ: Ông đổ lỗi cho Ukraine về cuộc xung đột với Nga.
“Tôi nghĩ tôi có sức mạnh để kết thúc cuộc xung đột này và tôi nghĩ nó sẽ kết thúc êm đẹp. Nhưng hôm nay tôi lại nghe họ nói rằng: ‘Ôi, chúng tôi không được mời’. Họ đã ở ở đó suốt 3 năm rồi. Họ không nên bắt đầu nó [cuộc xung đột]. Họ đãng lẽ ra đã có thể đi đến thỏa thuận”, ông Trump nói, đề cập tới Ukraine.
Ông Keith Kellogg, đặc phái viên của Tổng thống Mỹ về Ukraine và Nga, không có mặt tại các cuộc đàm phán ở Saudi Arabia. Thay vào đó, ông đã đến Kiev để thúc đẩy thỏa thuận khoáng sản và hiểu thêm những lo ngại của ông Zelensky. Nhưng các cuộc họp đã nhanh chóng rơi vào bế tắc.
Cố vấn hàng đầu của Tổng thống Ukraine, Andriy Yermak, đã bắt đầu một kênh liên lạc riêng với Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnik và sắp xếp một cuộc gặp giữa ông Zelensky và ông Trump tại Phòng Bầu dục.
Ông Zelensky nhiều lần công khai nói rằng việc gặp trực tiếp ông Trump là rất quan trọng đối với ông. Ông Trump đã yêu cầu 500 tỷ USD khoáng sản đất hiếm của Ukraine để đổi lấy đảm bảo sự hỗ trợ từ Mỹ. Ông Zelensky cho rằng con số này cao hơn rất nhiều so với những gì Mỹ đã cung cấp trong khi Washington không cung cấp bất kỳ đảm bảo an ninh cụ thể nào.
“Tôi bảo vệ Ukraine, tôi không thể bán đất nước của mình. Tôi nói OK, hãy cho chúng tôi một cái gì đó tích cực. Các vị đưa ra một số loại đảm bảo và chúng tôi sẽ viết một bản ghi nhớ”, ông Zelensky ông nói.
Ông Zelensky đến Washington ngày 28/2 để gặp Tổng thống Trump và dự kiến ký kết thỏa thuận khoáng sản. Nhưng những gì xảy ra sau đó là điều mà không ai có thể lường trước được.
Cuộc trò chuyện tại Phòng Bầu dục bắt đầu với những lời xã giao như thường lệ, nhưng nhanh chóng trở nên căng thẳng khi Phó Tổng thống JD Vance cáo buộc ông Zelensky “vô ơn” với sự hỗ trợ của Mỹ. Chỉ vài phút sau, cuộc trao đổi đã biến thành màn tranh cãi nảy lửa, trong đó ông Trump và ông Vance lớn tiếng chỉ trích nhà lãnh đạo Ukraine.
Chưa bao giờ tại Nhà Trắng lại xảy ra tình huống một tổng thống Mỹ công kích bằng lời nói đối với vị khách nguyên thủ quốc gia như ông Trump đã làm với ông Zelensky, dẫn đến sự đổ vỡ gần như tức thời trong quan hệ giữa Washington và Kiev.
Sau đó, ông Trump hội kiến với các cố vấn chủ chốt bên trong Phòng Bầu dục - bao gồm Phó Tổng thống Vance, Ngoại trưởng Marco Rubio và Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent - để đánh giá tình hình.
Ông Trump cho rằng ông Zelensky chưa sẵn sàng để đàm phán. Ông chỉ đạo Ngoại trưởng Rubio và cố vấn an ninh quốc gia Mike Waltz truyền đạt thông điệp: “đã đến lúc ông Zelensky phải rời đi”.
Quan chức Nhà Trắng cho biết nhóm của ông Zelensky dù phản đối ông Trump nhưng vẫn muốn tiếp tục các cuộc đàm phán. Tất nhiên, họ đã bị từ chối.
Cuộc họp báo chung theo lịch trình cũng bị hủy bỏ và Tổng thống Zelensky rời Nhà Trắng mà không ký một thỏa thuận khoáng sản theo kế hoạch. Ông đã hủy bài phát biểu vào buổi chiều theo kế hoạch của mình tại Viện Hudson.
Tổng thống Trump sau đó đăng trên mạng xã hội rằng người đồng cấp Ukraine sẽ không được chào đón trở lại cho đến khi ông Zelensky “sẵn sàng cho hòa bình”.
Mỹ cắt viện trợ quân sự, dừng chia sẻ tình báo cho Ukraine
Ngày 3/3, Tổng thống Trump yêu cầu dừng toàn bộ viện trợ quân sự cho Ukraine. Hai ngày sau đó, Mỹ tuyên bố tạm dừng chia sẻ thông tin tình báo cho Ukraine.
Trên chuyên cơ từ Florida về Washington DC ngày 9/3 (theo giờ Mỹ), Tổng thống Donald Trump đã được hỏi liệu Mỹ sẽ nối lại viện trợ cho Ukraine nếu Kiev ký thỏa thuận khoáng sản với Washington hay không.
“Tôi nghĩ họ (Ukraine) sẽ ký thỏa thuận khoáng sản. Nhưng điều tôi muốn là họ mong muốn hòa bình”, ông Trump nói với các phóng viên trên chuyên cơ Không lực Một.
Khi phóng viên hỏi ông Trump rằng Ukraine có thể thể hiện thiện chí như vậy bằng cách nào, nhà lãnh đạo Mỹ nhấn mạnh: "Hiện tại họ chưa thể hiện được đến mức độ mà họ nên có. Tôi nghĩ lúc này họ vẫn chưa cho thấy được, nhưng tôi tin rằng họ sẽ làm, và điều đó sẽ trở nên rõ ràng trong vòng hai đến ba ngày tới".
Ông Trump không đưa ra chi tiết về cam kết hòa bình như thế nào mới khiến ông khôi phục viện trợ của Mỹ cho Ukraine. Ông dự đoán rằng "những thứ rất to lớn" sẽ xuất hiện trong cuộc đàm phán tuần này giữa các quan chức cấp cao Mỹ và Ukraine tại Saudi Arabia.
Theo kế hoạch, giới chức Mỹ và Ukraine sẽ họp tại Jeddah (Saudi Arabia) vào ngày 11/3 để bàn về cách chấm dứt xung đột Nga - Ukraine. Theo Reuters, Mỹ có kế hoạch sử dụng cuộc gặp trên để xác định liệu Ukraine có sẵn sàng nhượng bộ với Nga để chấm dứt xung đột hay không.
Từ khóa: Donald Trump, Ukraine, tranh cãi Trump Zelensky, châu Âu, đàm phán Nga Mỹ
Thể loại: Pháp luật
Tác giả: hoàng phạm/vov.vn
Nguồn tin: VOVVN
Chương trình đã phát
Nghe và xem trực tuyến
