Hệ thống trường chuyên ở nước ta có bề dày lịch sử đến cả gần trăm năm trước. Và phải khẳng định, rất nhiều người học ở những môi trường này đã trở thành những người thành công trong rất nhiều các lĩnh vực của đời sống xã hội, đóng góp không nhỏ vào sự phát triển của đất nước.

Vậy tại sao nhiều người lại đặt ta câu hỏi “bán trường chuyên cho tư nhân” hay “có nên tiếp tục tồn tại trường chuyên” trong lúc này? Một phần bởi họ nhìn rõ thực tế một góc khuất trong hoạt động của trường chuyên không còn giữ nguyên mục đích tốt đẹp như giai đoạn trước kia là nơi để cho những học sinh có tài năng về một môn văn hóa nào đó phát triển, mà thay vào đó là nhiều người tìm mọi cách để cho con em mình (dù không có tài năng thực sự về môn học nào) lọt vào môi trường này.

Những điểm số hoàn hảo này đang ru ngủ các học sinh và nhiều bậc phụ huynh, làm mất động lực phấn đấu của các em.

Người thì ngay từ khi con vào lớp một, đã có định hướng rõ ràng bằng mọi giá con phải thi đỗ vào cấp 2 trường chuyên. Họ bắt đầu hành trình “ép” con học, học ngày, học đêm, học thêm đủ các lò, thậm chí có cháu cùng một môn học thêm 4-5 thầy cô giáo…

Người khác thì quan tâm đến điểm số của con bằng nhiều cách, cốt làm sao để sau 5 năm Tiểu học, học bạ chỉ dặt điểm 10. Vì nếu không có những con điểm hoàn hảo này, con họ sẽ bị loại từ “vòng gửi xe” theo quy định về tuyển sinh vào lớp 6 mà một vài trường THPT Chuyên ở Hà Nội đã từng đặt ra. Rồi học sinh sẽ được cộng điểm theo các loại giải thưởng, kể cả giải thể thao đã khiến cho cuộc “săn lùng” giải thưởng trở nên khốc liệt hơn bao giờ hết…

Cũng vì mải mê với cuộc đua khốc liệt để vào trường chuyên như vậy, nên nhiều cháu đã không có tuổi thơ, mà suốt ngày chỉ học, và học, thậm chí đến ăn còn phải trên xe trong lúc cha mẹ đưa đi học thêm. Với cách “cày” ngày “cày” đêm như vậy, đặc biệt ở các lò luyện theo dạng đề của từng trường, nhiều cháu (dù không có tố chất thực sự) nhưng vẫn thi đỗ được vào các trường chuyên. Và con số này cũng chiếm tỷ lệ không nhỏ ở các trường chuyên hiện nay.

Với cách này, cha mẹ đang ép con học theo ý chí và mong muốn của mình mà không cần biết thực lực con đến đâu. Học để cho cha mẹ được “nở mày nở mặt” với mọi người, nhưng họ không biết rằng, làm như vậy họ đang “đánh cắp” đi tuổi thơ của con mình, khi ra ngoài thì lóng ngóng, ngô ngọng thiếu kỹ năng sống, cái gì cũng không biết.

Với cách học và tuyển sinh của một số trường chuyên như hiện nay, ít nhiều đã khiến sứ mệnh tốt đẹp của hệ thống trường chuyên là để đào tạo những học sinh có năng lực vượt trội ở các môn văn hóa không còn như trước. Vì thế để mô hình trường chuyên trở lại đúng với sứ mệnh của mình, là nơi để ươm mầm, đào tạo những học sinh có năng lực vượt trội một cách tốt nhất, cần có sự quan tâm của các cấp, các ngành và từng gia đình.

Trước hết, gia đình là nơi biết rõ nhất khả năng của con em mình. Với một đứa trẻ có khả năng vượt trội, việc vừa học và vừa tham gia các hoạt động đối với các em không quá khó khăn, nhưng đối với một đứa trẻ bình thường, đòi hỏi làm nhiều việc một lúc lại trở thành gánh nặng đối với các em. Vì vậy, nếu tư chất của đứa trẻ bình thường, không nên bằng mọi cách ép nó phải chạy đua với guồng quay vào trường chuyên, lớp chọn, tạo áp lực không cần thiết khiến trẻ mệt mỏi, chán nản với việc học và không biết học để làm gì. Để làm được việc này, cha mẹ phải gạt bỏ được tính sĩ diện, bệnh thành tích hiện đang trở thành trầm kha trong xã hội. Lắng nghe khả năng của trẻ, làm những gì phù hợp cho con mình là điều cha mẹ nên quan tâm.

Một việc không kém quan trọng nữa là ngành Giáo dục và xã hội quyết tâm xóa bỏ được căn bệnh thành tích đang trở nên phổ biến, tràn lan. Thế mới có chuyện một lớp có 43 học sinh thì có đến 42 học sinh giỏi hay trong lớp có tới 98% học sinh giỏi. Và thực tế hiện nay, ít có lớp nào mà có ít hơn 3/4 số học sinh là học sinh giỏi.

Thật khó có thể tin khi mà giờ đây không hiếm những học sinh trong học bạ chỉ toàn những con điểm 10 hoàn hảo. Những con điểm đẹp đẽ đó là cả sự “tự hào” của các bậc cha mẹ để khoe với thiên hạ con mình giỏi giang, không thua kém bạn bè, là điều kiện cần để con họ có thể đăng ký thi tuyển vào các trường chuyên.

Những con điểm đẹp đẽ còn là thành tích của nhà trường, của thầy cô khi báo cáo thi đua, nâng lương, xét thưởng. Và đó cũng là thành tích để địa phương đem ra so sánh, bình xét với các địa phương khác.

Bệnh thành tích với những con điểm 9, 10 và những tờ Giấy khen “Học sinh giỏi” khiến cho các em và gia đình ảo tưởng về khả năng của con em mình. Những con điểm hoàn hảo này đang ru ngủ các con và nhiều bậc phụ huynh, làm mất động lực phấn đấu của các em. Từ đó làm thui chột khả năng tư duy, sáng tạo của học sinh.

Và tệ hại hơn, bệnh thành tích đã và đang gây ra những hệ quả đau lòng. Để có được thành tích, người ta tìm mọi cách để chạy trường, chạy lớp, mua điểm, chạy điểm…Những vụ gian lận như ở Hà Giang, Sơn La, Hòa Bình là những minh chứng rõ ràng nhất.

Vì thế, chỉ khi xóa bỏ được căn bệnh thành tích trong giáo dục và xã hội, thì mới mong có một môi trường giáo dục trung thực và thực chất. Khi đó, trường chuyên mới thực sự thực hiện tròn sứ mệnh của mình, là nơi để những đứa trẻ có tố chất thực sự phát huy được tài năng của mình./.