Ngày 26/10/1975 Bộ Quốc Phòng ra quyết định số 141 thành lập Vùng 4 Duyên Hải trực thuộc Bộ Tư lệnh Hải quân với nhiệm vụ bảo vệ vững chắc chủ quyền vùng biển, đảo, thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Tổ quốc đối với Hải quân nhân dân Việt Nam trong thời kỳ mới.

Ba năm sau, ngày 27/10/1978, Bộ Quốc phòng ra quyết định số 781 sát nhập Sư đoàn 402 vào Vùng 4 Duyên Hải và lấy phiên hiệu đơn vị Vùng 4 Hải quân. Biên chế lực lượng của Vùng lúc này bao gồm: 4 cơ quan Tham mưu, Chính trị, Hậu cần, Kỹ thuât và các đơn vị Trung đoàn 145, Hải đội 411, Tiểu đoàn 5 Pháo Binh, Tiểu đoàn 451 Ra đa, xưởng sửa chữa và Tiểu đoàn 6 huấn luyện chiến sĩ mới.

Chiến đấu anh dũng, làm chủ vùng biển

Sau sự kiện 14/3/1988, nêu cao tinh thần quyết chiến, quyết thắng; chủ động sáng tạo, vượt qua sóng gió, khắc phục khó khăn gian khổ, hành động khẩn trương mau lẹ với tinh thần "Vì Trường Sa - tất cả cho Trường Sa". Vùng cùng với các đơn vị trong Quân chủng đã bảo vệ an toàn vững chắc các đảo ta đã giải phóng năm 1975, đồng thời tập trung sức người, sức của, chốt giữ thêm 11 bãi đá ngầm, đưa tổng số lên 21 đảo.

Kết quả đạt được trong năm 1988 là rất to lớn, thể hiện tầm nhìn chiến lược có ý nghĩa lịch sử, đồng thời cũng ghi nhận những cố gắng vượt bậc trong huy động nhân lực, vật lực, mà bình thường phải làm trong 10 năm mới hoàn thành. Thành tích của Vùng 4 được Bộ Quốc phòng trao tặng cờ thi đua luân lưu năm 1988 trong phong trào thi đua "Vì Trường Sa, tất cả cho Trường Sa".

Kể từ đây lịch sử của Vùng cũng sang một trang mới, với nhiệm vụ bảo vệ vững chắc chủ quyền các đảo chúng ta đóng giữ trên Quần đảo Trường Sa, đồng thời thường xuyên nêu cao tinh thần cảnh giác, sẵn sàng đối phó với các tình huống, nhất là việc Trung quốc thực hiện âm mưu đánh chiếm các đảo và chiếm đóng các bãi cạn không người.

Với quyết tâm của Vùng và Quân chủng là không để Trung quốc thực hiện "chuyện đã rồi", cán bộ, chiến sĩ Vùng 4 đã cùng với các lực lượng trong Quân chủng tiếp tục xây dựng củng cố trận địa phòng thủ đảo, bảo đảm kiên cố, liên hoàn, vững chắc.

Đến năm 1995, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Hải quân tặng cán bộ, chiến sĩ Vùng 4 Hải quân 16 chữ vàng truyền thống "Chiến đấu anh dũng, khắc phục khó khăn, đoàn kết hiệp đồng, làm chủ vùng biển".

Giá trị truyền thống vẻ vang của Vùng 4 Hải quân, là biểu hiện sinh động, tiêu biểu bản chất cách mạng, lòng trung thành vô hạn với Đảng, Tổ quốc và nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, cán bộ, chiến sỹ Vùng 4 Hải quân luôn nhận rõ nhiệm vụ vẻ vang, trọng trách lớn lao mà Đảng và nhân dân giao phó; quyết tâm bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa thiêng liêng của Tổ quốc.

Là lực lượng nòng cốt trong bảo vệ vững chắc chủ quyền 21 đảo trên quần đảo Trường Sa, đồng thời giữ an toàn an ninh căn cứ Cam Ranh, Vùng 4 Hải quân nhiều lần được Huân chương Chiến công hạng; Huân chương Bảo vệ Tổ quốc Hạng Nhì… Ngày 10/10/2024, Chủ tịch nước ký quyết định phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân thời kỳ đổi mới cho Vùng 4.

Trang bị hiện đại, nhiệm vụ nặng nề

Những năm gần đây, trước bối cảnh thế giới, khu vực có nhiều diễn biến phức tạp; đất nước có sự phát triển tích cực, mạnh mẽ cả về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội. Tuy nhiên, trên hướng Biển, đặc biệt là khu vực Quần đảo Trường Sa, yêu sách chủ quyền phi lý của các nước đối với vùng biển, đảo của ta tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường; các nước lớn tăng cường hiện diện quân sự nhiều hơn tại khu vực.

Ngày 14/01/2011 Bộ Quốc phòng ra Quyết định số 149, nâng cấp Bộ Chỉ huy Vùng 4 lên Bộ Tư lệnh Vùng 4 Hải quân. Vùng được đầu tư xây dựng mạnh mẽ cả về cơ sở hạ tầng, trang thiết bị quân sự, các loại vũ khí trang bị hiện đại đã được đưa vào biên chế sử dụng...

Kể từ đây, vị thế, tầm vóc của Vùng bước sang một trang sử mới, mỗi cán bộ, chiến sĩ Vùng 4 Hải quân mang trong mình vinh quang và trách nhiệm hơn.

Các cán bộ, chiến sĩ Vùng 4 Hải quân đã luôn không ngừng tôi luyện bản lĩnh chính trị vững vàng, đoàn kết, ý chí quyết tâm cao, sẵn sàng chiến đấu hy sinh bảo vệ vững chắc chủ quyền biển đảo của Tổ quốc. Luôn bình tĩnh, linh hoạt, xử lý đúng đối sách, giữ vững môi trường hòa bình ổn định trên biển.

Đặc biệt, trong các vụ việc nóng như giàn khoan Hải Dương 981 hay nhiệm vụ bảo vệ hoạt động khoan thăm dò dầu khí Lô 06.1 và chống nhóm tàu khảo sát địa chất Hải Dương 8 của Trung Quốc, 100% cán bộ, chiến sĩ Vùng 4 Hải quân, dù ở cương vị công tác nào, khi được nhận nhiệm vụ đều quyết tâm lên đường, bảo vệ chủ quyền biển, đảo cho dù phải trực tiếp đối mặt với muôn vàn khó khăn, nguy hiểm. Lực lượng làm nhiệm vụ đã cùng kiên quyết, khôn khéo bám sát, theo dõi, tuyên truyền, ngăn cản, xua đuổi tàu Trung Quốc xâm phạm vùng biển của ta, không cho Trung Quốc tạo cớ gây xung đột.

Song song với thực hiện nhiệm vụ chính trị, cán bộ, chiến sỹ Vùng 4 Hải quân còn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tìm kiếm, cứu nạn, giúp đỡ ngư dân trên biển, coi đây là nhiệm vụ chiến đấu trong thời bình, là mệnh lệnh từ trái tim; thực hiện khám, điều trị, cấp cứu và hỗ trợ lương thực, thực phẩm cho hàng nghìn lượt ngư dân đánh bắt hải sản trên biển.

Vùng cũng phối hợp với các tỉnh triển khai thực hiện hiệu quả chương trình "Hải quân Việt Nam làm điểm tựa cho ngư dân vươn khơi bám biển" và "Hải quân nhận đỡ đầu con ngư dân". Qua đó tạo niềm tin vững vàng cho ngư dân vươn khơi, bám biển, góp phần xây dựng thế trận quốc phòng và thế trận an ninh trên biển ngày càng vững chắc.

Trong công tác Huấn luyện, Vùng luôn chú trọng quán triệt sâu sắc mệnh lệnh Huấn luyện chiến đấu của các cấp cho 100% cán bộ, chiến sỹ và triển khai thực hiện huấn luyện theo đúng phương châm "Cơ bản, thiết thực, vững chắc", coi trọng huấn luyện đồng bộ chuyên sâu; lấy thực hành là chính; kết hợp chặt chẽ giữa Huấn luyện quân sự với giáo dục chính trị; huấn luyện sát phương án, đối tượng tác chiến, chiến trường, tổ chức biên chế và vũ khí trang bị kỹ thuật; lấy nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc và xây dựng Quân chủng, Vùng "Cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại" làm mục tiêu huấn luyện.

Bên cạnh đó, các biên đội tàu của Vùng đã thực hiện nhiều chuyến tuần tra chung, thăm, giao lưu với Hải quân nước trong khu vực như: Nga, Australia, Malaysia, Singapore, Indonesia...; tham gia các Chương trình, hoạt động giao lưu Hải quân trong khu vực và trên thế giới.

Hoạt động đối ngoại nổi bật trong những năm qua đó là Hội thao quân sự Quốc tế Army Games 2021 đạt Huy chương Bạc; Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tham gia diễn tập Hải quân đa phương Milan tại Ấn Độ; giao lưu nhân sự giữa đảo Song Tử Tây và đảo Song Tử Đông.

Năm 2024, tổ chức đón, tiếp tàu Hải quân của 06 quốc gia và vùng lãnh thổ (Singapore, Ấn Độ, Trung Quốc, Liên bang Nga, Mỹ, Malaysia) đến thăm xã giao Việt Nam tại Cảng Quốc tế Cam Ranh.

Qua đó, đã khẳng định được trình độ, năng lực, vị thế của Hải quân nhân dân Việt Nam với các nước trong khu vực và trên thế giới. Thông qua hoạt động đối ngoại tạo niềm tin, sự hiểu biết giữa Hải quân Việt Nam và Hải quân các nước. Tạo môi trường hòa bình, ổn định trong khu vực để phát triển đất nước.