Theo Wall Street Journal (WSJ), Lực lượng Vũ trang Ukraine (UAF) đã ghi nhận những thách thức đáng kể từ máy bay không người lái (UAV) Shahed-136 do Iran sản xuất đối với các hệ thống thiết giáp và pháo ở khu vực Kharkiv, Đông Bắc Ukraine.

Những hình ảnh đầu tiên về UAV kamikaze (cảm tử) Shahed-136 của Iran ở Ukraine chỉ là các mảnh vỡ. Quân đội Ukraine tuyên bố đã bắn hạ chiếc UAV này gần Kupiansk ở Kharkiv. Trên mảnh vỡ có chữ M214 Geran-2 bằng chữ Kirin, cho thấy Nga đã đặt tên lại cho chiếc UAV. Bức ảnh chụp mảnh vỡ này là bằng chứng trực quan đầu tiên về việc UAV Iran được sử dụng trong xung đột ở Ukraine.

Nga chưa bình luận về tuyên bố của Ukraine. Cả Moscow và Tehran đều nhiều lần phủ nhận thông tin 2 nước tham gia thương vụ mua bán UAV.

Iran được cho là có một số biến thể UAV Shahed. Tehran công bố rất ít chi tiết về các UAV của nước này, nhưng mẫu Shahed có hình dạng tam giác, được cho là có tầm hoạt động khoảng 2.000 km. Điều này giúp nó có thể tấn công mục tiêu chính xác từ xa - một khả năng mà Nga rất cần.

Một mẫu UAV khác mà Iran có thể đã cung cấp cho Nga là Mohajer-6, có thể mang 4 tên lửa dẫn đường không đối đất.

Nhà sản xuất UAV Shahed là Shahed Aviation Industries, một công ty có kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực nghiên cứu máy bay không người lái. Công ty này phát triển Shahed-129 - mẫu UAV phổ biến được đánh giá là bản sao của Predator, Shahed-149 – tương tự Reaper nhưng nhỏ hơn, và UAV tàng hình Shahed-181 và 191.

UAV Iran do lực lượng Houthi sử dụng ở Yemen đã tấn công các mục tiêu của UAE và Saudi Arabia bất chấp việc các đồng minh của Mỹ sử dụng hệ thống phòng không tiên tiến nhất.

UAV Iran mặc dù không tiên tiến như các hệ thống tương tự của Mỹ, Anh, Israel, Trung Quốc và cả Nga, nhưng có thể đem lại sự khó chịu về mặt chiến thuật cho lực lượng mặt đất của Ukraine.

Việc UAV Iran được sử dụng ở Ukraine cũng đánh dấu một bước nhảy vọt về công nghệ và địa chính trị của ngành công nghiệp quốc phòng Tehran. Bên cạnh đó, nó cũng bộc lộ những lỗ hổng trong thị trường kỹ thuật và linh kiện máy bay không người lái toàn cầu. Nhiều thiết bị cơ bản có sẵn phát hiện trong UAV Iran đến từ các đồng minh của Mỹ và các nước phương Tây.

Ưu thế của UAV trên chiến trường Kharkiv

Bài báo của WSJ dẫn lời Đại tá Rodion Kulagin, chỉ huy lực lượng pháo binh của Lữ đoàn cơ giới hóa số 92 của Ukraine, nói rằng các UAV Iran bắt đầu xuất hiện ở khu vực Kharkiv, gần vị trí của hệ thống thiết giáp và pháo binh Ukraine.

Các UAV này bay theo cặp, sau đó lao xuống mục tiêu và đã phá hủy 4 hệ thống pháo và 1 xe chiến đấu bọc thép (AFV), 2 pháo tự hành 152 mm (SPH), 2 pháo SPH 122 mm và 2 xe BTR.

Đại tá Kulagin cho biết Nga từng dùng UAV Shahed-136 do Iran sản xuất để tấn công một khẩu lựu pháo M777 do Mỹ cung cấp.

“UAV xé đôi khẩu M777. Thay vì bắn 100 quả đạn pháo, điều một chiếc UAV như thế sẽ giúp tìm kiếm mục tiêu dễ dàng hơn”, Đại tá Kulagin nói.

Các UAV Iran cho đến nay mới chỉ được sử dụng ở khu vực Kharkiv, nơi Lữ đoàn 92 của Quân đội Ukraine tiến hành cuộc phản công lớn và giành lại khoảng 6.000 km2 lãnh thổ. Ở khu vực này, Nga không còn có lợi thế áp đảo về pháo binh và thiết giáp, điều này vì sao UAV được sử dụng trong khu vực.

“Ở các khu vực khác, quân đội Nga có hỏa lực pháo binh áp đảo và họ vẫn duy trì được lợi thế đó. Ở đây, họ không còn lợi thế về pháo binh nữa, vì vậy họ đã bắt đầu sử dụng UAV”, Đại tá Kulagin nói.

Trong bản báo cáo cập nhật ngày 14/9, Bộ Quốc phòng Anh (MoD) nhận định cho rằng: “Shahed-136 là UAV tấn công một chiều có tầm hoạt động 2.500 km. Nga gần như chắc chắn đang tăng cường tìm nguồn cung ứng vũ khí từ các quốc gia bị trừng phạt nặng nề khác như Iran và Triều Tiên khi nguồn dự trữ của Moscow giảm dần. Việc mất một chiếc Shahed-136 gần tiền tuyến cho thấy có khả năng Nga đang cố gắng sử dụng hệ thống này để tiến hành các cuộc tấn công chiến thuật hơn là nhằm vào các mục tiêu chiến lược xa hơn trong lãnh thổ Ukraine”.

Linh kiện UAV Iran có nguồn gốc từ phương Tây

Một bài báo khác của WSJ nói về Iran Aircraft Manufacturing Industries, công ty do quân đội kiểm soát ở Isfahan. Công ty này do Mỹ thành lập vào những năm 1970 khi Quốc vương Reza Shah Pahlavi nắm quyền.

Trong hội đồng quản trị của công ty và bộ não khoa học chính đằng sau chương trình UAV của Iran là Hamidreza Sharifi Tehrani, một kỹ sư thường xuyên tham dự các cuộc hội thảo về máy bay không người lái dân dụng ở Italy và Australia.

Nhiều UAV của Iran sử dụng các linh kiện có bán sẵn, rất khó bị kiểm soát bởi các bên áp đặt trừng phạt và kiểm soát xuất khẩu toàn cầu.

Ví dụ, Shahed-129 sử dụng động cơ Rotax 914 do Áo thiết kế - giống động cơ được sử dụng trong Predator của Mỹ - cho phép máy bay không người lái đạt tốc độ 160km/giờ và thời gian bay hơn 20 giờ.

Theo các chuyên gia của Liên Hợp Quốc, các UAV do Iran thiết kế được vận hành ở Gaza, Yemen và Iraq cũng sử dụng kiểu động cơ tương tự, DLE-111, do Trung Quốc sản xuất.

DLE-111 được bán trên trang thương mại điện tử Alibaba của Trung Quốc với giá 500 USD. Hồ sơ hải quan cho thấy, một số nhà sản xuất máy bay siêu nhỏ điều khiển bằng sóng vô tuyến của Mỹ cũng sử dụng loại động cơ này.

Các thanh sát viên Liên Hợp Quốc đã truy vết một động cơ phụ do Hàn Quốc sản xuất được tìm thấy trong máy bay không người lái của Iran sử dụng ở Yemen và nhận thấy loại động cơ phụ này được bán ở một cửa hàng đồ chơi tại Tehran.

UAV Iran cũng sử dụng một thành phần công nghệ cao quan trọng được phát triển và sản xuất tại Thụy Điển. Thành phần này được vận chuyển đến Tehran thông qua một công ty kinh doanh thực phẩm của Ấn Độ./.