Tài năng sân khấu

NSƯT Quang Thái sinh năm 1937 tại Hải Phòng. Không theo học nghệ thuật chuyên nghiệp, Quang Thái dường như là người được nghề chọn. Ngoại hình cao ráo, gương mặt khá “Tây” này lọt vào mắt xanh đạo diễn Phạm Văn Khoa. Quang Thái xin về Xưởng Phim truyện Việt Nam, nhưng những năm đầu chỉ nhận một vài vai nhỏ.

Bén duyên điện ảnh nhưng sân khấu mới đích thực là nơi để ông thể hiện tài năng. Năm 1962, Quang Thái về Nhà hát Kịch Việt Nam thời ấy là Đoàn Kịch nói Trung ương mới thành lập. NSND Doãn Châu, nguyên Giám đốc Nhà hát Kịch Việt Nam xác nhận: không qua đào tạo chuyên nghiệp nhưng Quang Thái có tham gia tập huấn một số khóa ngắn hạn với chuyên gia Nga Vasiliep.

Tới ông trùm Biệt động

Quang Thái đóng đinh với những vai diễn châu Âu trên sân khấu kịch, nhưng ở điện ảnh ông lại “chết” vai Tư Chung-sếp biệt động Sài Gòn. Thành công kéo dài suốt mấy chục năm qua khiến khán giả thường chỉ nhắc tới Quang Thái là Tư Chung của phim điện ảnh Biệt động Sài Gòn.

Trước khi thực sự nổi đình đám ở lĩnh vực điện ảnh năm 45 tuổi trong vai Tư Chung, Quang Thái cũng có vai ấn tượng trong Nơi gặp gỡ của tình yêu của đạo diễn Long Vân. Trong phim ông vào vai anh kỹ sư của chế độ Sài Gòn được chính quyền cách mạng mời làm việc. Có lẽ chính diễn xuất thuyết phục của Quang Thái trong bộ phim này (đóng cùng Thế Anh, Thẩm Thúy Hằng) nên đạo diễn Long Vân quyết định chọn Quang Thái thay vì Chánh Tín-gương mặt đang nổi. Không kể lí do này, đạo diễn Long Vân giải thích ngoại hình cao lớn, vẻ điềm đạm của Quang Thái rất hợp hình tượng đẹp của chiến sĩ biệt động.

Một nhà phê bình điện ảnh có tiếng bảo nhiều nghệ sĩ sân khấu chuyển sang đóng phim dễ bị “kịch”, Quang Thái trong Biệt động Sài Gòn dù được hóa trang hơi quá nhưng diễn tự nhiên, không cường điệu. Chính sự giản dị ấy hòa quyện với Hà Xuyên làm nên một cặp đôi ấn tượng của màn ảnh.

“Quang Thái tài năng nhưng xét ra quá thiệt thòi”, NSND Doãn Châu thốt lên. Theo ý kiến Doãn Châu, bảng thành tích của Quang Thái lừng lẫy với loạt vai châu Âu nhưng lại không được dự hội diễn, Quang Thái vì thế không có nhiều huy chương. “Những vở kịch nổi tiếng ông tham gia thời trước là kịch bản nước ngoài, Việt Nam mình dở cái chỉ đánh giá tài năng nghệ sĩ ở các vở trong nước- tiêu chí được xét danh hiệu”, Doãn Châu phân tích.

Doãn Châu nói rằng thế hệ sau bình tĩnh “ngồi gạch đầu dòng đảm bảo mọi người giật mình với sự đóng góp của Quang Thái”, vì vậy nên truy tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân cho ông. Nghị định xét giải có những tiêu chí khắt khe về huy chương, nhưng vẫn có những trường hợp ngoại lệ. “Có những kỳ tôi ngồi hội đồng xét danh hiệu, các nghệ sĩ miền Nam danh tiếng như Ngọc Giàu, Kim Cương, Bạch Tuyết không hề có huy chương nhưng vẫn được xem xét. Tại sao Quang Thái lại không được? Như thế là thiếu công bằng”, Doãn Châu nói.