Sau chiến tranh Lạnh, các tàu tấn công đổ bộ thông thường đã chuyển đổi vai trò từ phương tiện hỗ trợ các lực lượng hải quân chủ lực thành những phương tiện độc lập có khả năng chiến đấu và thực hiện các nhiệm vụ nhân đạo. Chúng tham gia tuần tra và hỗ trợ những tàu chiến lớn hơn. Ngành công nghiệp đóng tàu của Nga đã nắm bắt xu hướng này từ khá lâu và đang theo đuổi những dự án lớn để cho ra đời những con tàu như vậy.

Dự án đầy hoài bão của Nga

Vào tháng 3/2021, Nga bắt đầu đóng tàu tấn công đổ bộ mới, có tên gọi “Varan”. Varan là dự án do nhà máy đóng tàu Nevsky (SNSZ) thực hiện. Đây sẽ là tàu dạng mô đun duy nhất trên thế giới vừa có khả năng chứa tối đa 50 phương tiện bay trên boong lại vừa thực hiện các nhiệm vụ thương mại trên tuyến đường Bắc Cực.

Varan có tính tự động hóa cao và có khả năng sử dụng các hệ thống robot. Nó có thể chứa 24 máy bay đa nhiệm, 6 trực thăng và 20 phương tiện bay không người lái.

Bộ phận báo chí của Nhà máy đóng tàu Nevsky (SNSZ) cho biết: “Thiết kế của tàu Varan phù hợp với máy bay chiến đấu hoạt động trên tàu sân bay là MiG-29K và các biến thể của máy bay này, cũng như các máy bay chiến đấu thế hệ mới có cơ chế cất cánh và hạ cánh thẳng đứng sắp ra mắt. Chúng sẽ tạo ra sự cân bằng về sức mạnh và tương thích với những con tàu có thể chở máy bay hiện tại hoặc tương lai của nước ngoài” .

“Đây là một cách tiếp cận mới trong ngành đóng tàu của Nga nói riêng và ngành đóng tàu thế giới nói chung. Dự án sẽ đại diện cho một loại khí tài hải quân mới – tàu sân bay đa năng”.

Con tàu này có thể chở tới 50 phương tiện bay các loại, từ máy bay trực thăng vận tải đến máy bay chiến đấu. Theo các nhà phát triển, Varan sẽ tiếp nhận “các hệ thống robot hiện đại và hệ thống kiểm soát chiến đấu tích hợp”. Tuy vậy, công ty đóng tàu không tiết lộ về dạng trí tuệ nhân tạo sử dụng cho con tàu này.

Varan có lượng giãn nước khoảng 45.000 tấn, dài 250m và rộng 65m, mớn nước khoảng 9m và tốc độ tối đa 26 hải lý/giờ. Con tàu này sử dụng động cơ tuabin khí kết hợp với hệ thống đẩy hiện có của Hải quân Nga.

“Tàu sẽ được tích hợp nhiều bộ phận sẵn có để giảm chi phí đóng tàu”, thông báo của Nevsky cho biết. Bên cạnh đó, Varan có kích thước và lượng giãn nước phù hợp với bất cứ nhà máy đóng tàu nào của Nga, vì thế họ không cần phải nâng cấp nhiều về cơ sở vật chất trong trường hợp muốn chuyển đổi con tàu. Chi phí đóng tàu Varan sẽ không vượt quá chi phí đóng các tàu  có lượng giãn nước tương tự”. 

Tính năng ưu việt của tàu Varan

“Tính năng chính của con tàu nằm ở thiết kế dạng mô đun, dễ tháo lắp các bộ phận. Con tàu có thể chuyển đổi thành một vài loại tàu mặt nước lớn, chẳng hạn như tàu sân bay, tàu đổ bộ, tàu vận tải, tàu bệnh viện hoặc thậm chí tàu hỗ trợ hoạt động ở Bắc Cực”, ông Dmitry Litovkin, tổng biên tập tờ Independent Military Review của Nga nhận xét. 

Điều này cho phép các kỹ sư Nga không chỉ sử dụng con tàu với mục đích quân sự mà còn thực hiện các nhiệm vụ của một tàu thương mại, trong đó có việc vận chuyển khí đốt và dầu mỏ trên khắp hành tinh, thậm chí qua các tuyến đường ở Bắc Cực.

“Giá của con tàu, đặc tính trí tuệ nhân tạo và robot vẫn được giữ bí mật. Nhiều khả năng các thông tin này sẽ được tiết lộ khi con tàu gia nhập hạm đội Nga, dự kiến diễn ra không sớm hơn vào cuối những năm 2020”, ông Dmitry Litovkin cho biết.

Arthur Shaihudinov, nhà quan sát quân sự của TASS cho biết, hiện không có bất cứ dự án nào tường tự và cũng chưa có một nhà máy đóng tàu nào trên thế giới thiết kế tàu theo kiểu mô-đun cho phép khách hàng có thể chuyển đổi con tàu sang những dạng thức khác dựa trên khung sẵn có.

Độ giãn nước của tàu Varan tương tự như tàu tấn công đổ bộ lớp America của Mỹ. Hiện tại, Hải quân Mỹ đang có hai con tàu thuộc lớp trên là USS America và USS Tripoli. Tàu USS Bougainville (LHA-8) - phiên bản cải tiến của tàu đổ bộ lớp America, được đóng vào tháng 3/2019. Tuy vậy, chi phí để đóng những con tàu này tương đối lớn, khoảng  3,3 đến 3,4 tỷ USD.

Trung Quốc cũng đang tăng cường nỗ lực đóng tàu đổ bộ Type 075 với lượng giãn nước 36.000 tấn, có thể mang theo 28 máy bay trực thăng. Vào tháng 1/2020, nhà máy đóng tàu ở Thượng Hải đã hạ thủy tàu đổ bộ cỡ lớn Type 075 thứ ba, chưa đầy một năm sau khi đóng xong chiếc thứ hai./.