Các đối tác của Apple, Amazon… tại Trung Quốc đang dốc sức duy trì sản xuất trước mùa nghỉ lễ bận rộn. Tại một nhà máy sản xuất phụ kiện điện tử quy mô trung bình ở Trung Sơn, Quảng Đông, mất điện là một điều “bình thường mới”.

Một quản lý cho biết có vài thông báo cúp điện lẻ tẻ từ tháng 6, nhưng thường xuyên hơn từ giữa tháng 9. “Bây giờ, mỗi tuần chúng tôi đều nhận thông báo ngày nào tuần tới sẽ cúp điện”.

500 nhân viên của công ty có nhiệm vụ sản xuất bộ thu nhận Bluetooth, tai nghe, phụ kiện điện tử tiêu dùng khác cho các thương hiệu quốc tế như Harman Kardon và Edifier. Do chỉ được cấp điện 2 ngày/tuần, họ phải dùng tới máy phát điện riêng để duy trì mức độ hoạt động cơ bản.

Nếu tình trạng tiếp diễn, một số đơn hàng sẽ bị hoãn. Công ty có thể suy nghĩ lại về việc có nên thuê hay xây một nhà máy mới bên ngoài Trung Quốc hay không.

Các nhà cung ứng tại Giang Tô, Triết Giang và Quảng Đông – hơi có hàng chục ngàn nhà máy công nghệ - cho biết, họ đối mặt với nhiều cấp độ cắt điện khác nhau trong tháng này, khi chính quyền địa phương muốn giảm mức tiêu thụ năng lượng. Vật giá leo thang, nhu cầu điện tăng vọt cùng cam kết giảm khí thải carbon của Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình là những nguyên nhân cắt điện.

Đối tác Apple cảnh báo cắt điện như vậy đe dọa đến tính ổn định của chuỗi cung ứng. Theo một quan chức tại đơn vị cung ứng loa ở Đông Hoản, dường như tình trạng sẽ kéo dài đến hết năm, thậm chí lâu hơn. Đôi khi, công ty chỉ được dùng điện 3 ngày/tuần.

Người này cho biết dần dần không thể chịu đựng được sự bất tiện ấy. Họ đang xem xét lại việc mở các nhà máy ở nước ngoài, có thể tại Việt Nam, Indonesia hoặc Thái Lan.

Edward Yang, Chủ tịch tập đoàn Goodway Machine Tools, nhà cung ứng của Toyota, Ford và Samsung, chia sẻ, tác động của việc cắt điện có thể kéo dài hơn bản thân việc cắt điện. “Những doanh nghiệp hoạt động tại Trung Quốc chắc chắn đối diện với giá điện tăng cao hơn nhiều về sau. Điều này sẽ thúc đẩy làn sóng thay đổi cấu trúc ngành công nghiệp để theo đuổi phát thải carbon thấp, đồng thời khuyến khích đa dạng hóa năng lực để giảm thiểu rủi ro của việc tập trung hóa quá mức”.

Mối liên hệ tự nhiên của chuỗi cung ứng càng khuếch trương tác động của việc cắt điện. Một nhà máy sản xuất máy chủ, cung ứng cho Amazon, Facebook và Microsoft, tại Côn Sơn nói rằng, họ sẽ phụ thuộc vào linh kiện tồn kho để duy trì sản xuất sau khi nhiều đối tác riêng của họ gặp vấn đề vì cắt điện. Trong thời gian này, họ thực sự muốn đẩy nhanh kế hoạch mở rộng tại Đài Loan. “Tình hình thực sự không an toàn cho tính liên tục của chuỗi cung ứng”, lãnh đạo công ty nhận xét.

Điều tệ hơn là không rõ ai bị cắt điện, ai không. Theo một quan chức tại một đối tác Apple, tình hình hỗn loạn và bối rối. Một số vẫn được cung ứng điện nhờ quan hệ và đàm phán với chính quyền địa phương, số còn lại bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Chẳng hạn, Luxshare – đối tác lắp ráp iPhone – và các chi nhánh tại các tỉnh khác nhau không bị cắt điện.

Một quan chức khác của một nhà cung ứng bảng mạch in cho Apple tiết lộ, chính quyền quyết định cấp điện cho ai một phần dựa vào giá trị sản phẩm. “Nếu không mang đến nhiều giá trị như màn hình hay bán dẫn cao cấp nhưng lại tiêu thụ nhiều năng lượng, xin lỗi, bạn thua rồi. Tốt hơn nên đóng cửa và chuyển đi chỗ khác”.

Bảng mạch in quan trọng để gắn chip và linh kiện, nhưng lại không mang lại giá trị cao. Sản xuất chúng cũng tốn nhiều năng lượng.

Bất ổn về nguồn cung điện xảy ra trong bối cảnh doanh nghiệp hoạt động ở Trung Quốc còn nhiều nỗi lo khác. Một quan chức tại đối tác cung ứng của Apple nói rằng, chuyển dịch chuỗi cung ứng là một chủ đề nhạy cảm trong nước. “Từ Jack Ma đến việc siết chặt game, giáo dục… tất cả gợi ý sự bất ổn cho các công ty đang hoạt động tại Trung Quốc”.

Karen Ma, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Công nghệ công nghiệp, tin rằng sẽ có nhiều loại công ty bắt đầu chuyển dịch. Trước đây, chỉ có các nhà lắp ráp đa quốc gia tiến hành kế hoạch đa dạng hóa, song dễ thấy các người chơi khác sẽ chuyển ít nhất một vài phần khỏi Trung Quốc. Cuối cùng, những khách hàng như Apple, Google, HP và Dell đều muốn chuỗi cung ứng linh hoạt hơn ngoài Trung Quốc./.