Tàu vạn năng

Ngày 15/6/2010, tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân K-560 “Severodvinsk” và sau đó, ngày 31/3/2017, tàu ngầm K-561 “Kazan”, được hạ thủy. Quá trình hiện đại hóa “Yasen” đã bắt đầu với Kazan, chiếc đầu tiên của dự án nhận được chữ cái “M” (hiện đại hóa). Tàu ngầm hạt nhân K-561 Novosibirsk, vốn thuộc tàu ngầm hạt nhân thế hệ thứ tư của Nga, là tàu ngầm thứ ba thuộc dự án 885 Yasen được hạ thủy. Tuy nhiên, Novosibirsk, theo kế hoạch, sẽ là tàu ngầm đầu tiên thuộc dự án 885 Yasen-M được chuyển giao cho Hải quân.

Thông tin về việc các mẫu nâng cấp sẽ khác với Severodvinsk như thế nào không được tiết lộ, chỉ biết rằng chúng ngắn hơn tiền nhiệm 9m. Ban đầu, người ta dự định đóng 30 tàu ngầm dòng này, nhưng sau đó quyết định chỉ đóng 8 chiếc Yasen-M tại các nhà máy đóng tàu Sevmash. Tất cả chúng sẽ bắt đầu được biên chế cho Hải quân Nga vào nửa cuối những năm 2020. Bộ Quốc phòng Nga kỳ vọng nhóm tàu ​​ngầm này sẽ trở thành cơ sở cho các lực lượng tấn công mới của hạm đội tàu ngầm nước này.

Yasen sẽ thay thế một số tàu ngầm hạt nhân, được đóng trong những năm 1970-80, đó là các tàu thuộc dự án 705 (K) “Lira”, 971 “Shchuka-B” và 949A “Antey”. Tàu ngầm hạt nhân thế hệ thứ tư nhận được những phác thảo đầu tiên vào năm 1977, với ý tưởng tạo ra một tàu tuần dương săn ngầm đa năng có khả năng giải quyết nhiều nhiệm vụ nhất có thể. Nhà thiết kế loạt tàu ngầm hạt nhân mới này là Văn phòng thiết kế Leningrad “Malakhit”, kiến trúc sư trưởng là Vladimir Nikolayevich Pyalov - một chuyên gia nổi tiếng trong lĩnh vực đóng tàu ngầm.

Công việc chế tạo tàu ngầm hạt nhân thế hệ thứ tư rất khó khăn với thời gian dài bị gián đoạn - ban đầu dự án bị đóng băng vào những năm 80, sau đó, vào những năm 90. Các nhà thiết kế chỉ trở lại làm việc vào năm 2004, nhưng đã tập trung vào một phiên bản sửa đổi đáng kể. Lần đầu tiên, nhiều giải pháp kỹ thuật chưa được áp dụng trong ngành đóng tàu trong nước đã được sử dụng trong dự án.

Các tàu ngầm hạt nhân đa năng Yasen-M được tạo ra độc quyền từ các cấu phần do Nga sản xuất. Các thông số của tàu đa năng này: dài 130m, rộng 3m, cao hơn 9m; lượng choán nước trên bề mặt của tàu là 8.600 tấn, dưới nước 13.800 tấn. Công suất lò phản ứng hạt nhân OK-650V là 190MW. Tàu ngầm có khả năng đạt tốc độ 60km/h và lặn ở độ sâu 600m. Thủy thủ đoàn gồm 90 thành viên, thời gian hoạt động độc lập khoảng 100 ngày.

Theo các nhà phát triển, lò phản ứng hạt nhân thế hệ mới sẽ có thể tăng đáng kể độ tin cậy của hệ thống động lực của tàu ngầm. Tuổi thọ sử dụng không cần nạp lại nhiên liệu phân hạch của nó đạt 25-30 năm, tương đương với tuổi thọ của chính tàu ngầm. Điểm đặc biệt của tổ hợp phát điện là hệ thống dây dẫn của chất làm mát chính được đặt trong lò phản ứng - điều làm giảm đáng kể khả năng xảy ra tai nạn và phơi nhiễm phóng xạ của thủy thủ đoàn.

Hệ thống thông tin-điều khiển để giám sát mức độ phóng xạ, được tạo riêng cho tàu ngầm hạt nhân 885 của dự án, sẽ cảnh báo cho thủy thủ đoàn trong trường hợp vượt quá mức quy định. Các tàu chạy bằng năng lượng hạt nhân Yasen-M được trang bị 8 ống phóng ngư lôi (dòng Yasen được 10 ống) cỡ 553mm. Phiên bản hiện đại hóa của tàu ngầm được trang bị tên lửa hành trình mới nhất “Calibre” (50 quả) và “Onyx” (40 quả), và trong tương lai, có kế hoạch trang bị vũ khí siêu thanh cho tàu ngầm bằng 40 tên lửa “Zircon”.

Ngoài ra, Yasen-M được trang bị ngư lôi tầm nhiệt nước sâu (30), hoặc có thể thay thay thế bằng mìn nước sâu. Một đặc điểm khác biệt quan trọng của các tàu ngầm dòng Yasen-M là hoạt động của chúng tạo ra độ ồn thấp. Đây có thể là tàu ngầm yên tĩnh nhất trên thế giới. Thân tàu được làm bằng thép có từ tính thấp (các yêu cầu đối với vật liệu như vậy liên quan đến các tiêu chuẩn nghiêm ngặt hơn về độ an toàn, độ tin cậy và thân thiện với môi trường) - ở phần đầu, được phủ bằng hợp kim nhẹ đặc biệt. Các nhà thiết kế sắp xếp hợp lý và giảm tiếng ồn dưới nước của nó. Ngoài ra, thân tàu Yasen được lót bằng cao su hấp thụ tiếng ồn, giúp ngăn radar thủy âm phát hiện tàu ngầm có kích thước khá lớn.

Một thủ thuật khác được tàu ngầm Nga sử dụng là chỉ có động cơ hoạt động ở tốc độ thấp. Công suất chính thông qua bộ ly hợp đặc biệt chỉ được khởi động ở các chế độ tốc độ cao - loại bỏ được vấn đề cánh quạt ồn khi di chuyển ở tốc độ thấp và trung bình. Đánh giá về sản phẩm của mình, Vladimir Dorofeev, Tổng giám đốc Cục Kỹ thuật Hàng hải Malakhit St. Petersburg, nhấn mạnh, “con tàu này có tính vạn năng, cho phép chiến đấu chống tàu nổi, nhóm tàu ​​nổi, tàu ngầm và tấn công các mục tiêu ven biển”.

So sánh lớp Yasen với lớp Virginia

Tàu ngầm hạt nhân thuộc dòng Yasen-M của Nga nhìn chung tương ứng với tàu ngầm hạt nhân thế hệ thứ tư SSN-774 lớp Virginia của Mỹ. Xem xét ưu, nhược điểm của tàu ngầm Nga so với đối thủ nước ngoài của nó là việc làm thú vị. Điều đầu tiên mà các chuyên gia lưu ý là Yasen rõ ràng đang vượt trội hơn hẳn so với đối thủ Mỹ về tiêu chí giá cả. Theo ước tính sơ bộ, chiếc Yasen-M sản xuất loạt tiêu tốn ngân sách 50 tỷ rúp (1,6 tỷ USD), trong khi chiếc Virginia phải mất 2,8 tỷ USD.

Yasen-M là loại tàu đánh chặn điển hình, với tốc độ 31 hải lý/giờ, nhanh hơn cả những tàu khu trục, tàu tuần dương và tàu sân bay nhanh nhất. Tốc độ dưới nước của Virginia cao hơn (khoảng 34 hải lý/giờ), nhưng nó không thể tấn công tàu nổi vì nó vốn được thiết kế để chống tàu ngầm và cho các hoạt động ven biển. Độ sâu lặn tối đa của Yasen là 600m, còn của Virginia chỉ khoảng 500m.

Tàu ngầm hạt nhân Yasen lớn hơn nhiều so với tàu Virginia của Mỹ: lượng choán nước dưới nước Yasen gần 14.000 tấn so với 8.000 tấn của Virginia, và kích thước - 130x13m so với 115x10,5m, tương ứng. Tuy nhiên, nếu tàu ngầm Nga có thủy thủ đoàn 90 thành viên thì tàu ngầm Mỹ - có đến 134 thành viên.

Không có thông tin đáng tin cậy về thông số thủy âm của Yasen. Theo một số tài liệu, tổ hợp thủy âm MGK-600B “Irtysh-Amphora-B-055” được lắp đặt trên tàu ngầm Nga, theo những nguồn khác, một ăng-ten của tổ hợp thủy âm “Lira” được gắn ở mũi tàu ngầm. Trong mọi trường hợp, nó có khả năng phát hiện tàu ngầm đối phương trong bán kính 320km, còn Virginia chỉ phát hiện tàu ngầm đối phương ở cự li không quá 160km.

Tàu ngầm Mỹ được trang bị 14 tên lửa hành trình chính xác cao Tomahawk, đã thể hiện phẩm chất chiến đấu trong nhiều cuộc xung đột quân sự có Mỹ tham gia. Ưu điểm chính của chúng là khả năng thay đổi mục tiêu trực tiếp trong khi đang bay. Ngoài ra, Virginia còn được trang bị tên lửa chống hạm Harpoon với đầu đạn phân mảnh có sức nổ cao có khả năng tấn công bất kỳ mục tiêu nào ở khoảng cách lên đến 220km và ngư lôi điều khiển từ xa Mark 48, cực kỳ khó né tránh.

Hỏa lực chính của Yasen là 40 tên lửa hành trình siêu thanh P-800 Onyx, với các ưu điểm phải kể đến là tầm bắn xa ngoài đường chân trời, sử dụng chiến đấu độc lập và khả năng tàng hình đối với radar đối phương. Theo giới quân sự, tàu ngầm hiện đại hóa của Nga cũng sẽ có thể sử dụng tên lửa siêu thanh Zircon đầy hứa hẹn và tên lửa siêu thanh Kalibr mới có tầm bắn 4.500km. Các chuyên gia tin rằng Yasen-M có khả năng đánh chìm bất kỳ tàu sân bay nào chỉ với một lần khai hỏa.

Ý kiến ​​đánh giá cao các tàu ngầm hạt nhân thế hệ thứ tư của Nga phổ biến ngay cả ở Mỹ. Cổng thông tin nổi tiếng của Mỹ The National Interest đã bình luận về chuyến đi đầu tiên của tàu ngầm hạt nhân Novosibirsk: “Nga có một món quà Giáng sinh dành cho Hải quân Mỹ”, chua thêm rằng, “các tàu ngầm hạt nhân tấn công của dự án Yasen cải tiến là loại tàu chết người nhất từng được chế tạo”./.