Hiện nay có thực trạng bên cho vay nặng lãi buộc bên đi vay phải sang tên nhà, đất để thế chấp, cầm cố hoặc để làm tin. Khi người đi vay không trả được nợ do lãi mẹ đẻ lãi con thì chúng sang nhượng nhà, đất đó cho người khác mà chủ sở hữu không thể đứng ra ngăn cản được và các cơ quan chức năng rất khó trong việc thu thập chứng cứ để xử lý.

"Trước thực trạng trên, Bộ Công an có biện pháp gì để đấu tranh, xử lý trong thời gian tới?" - đại biểu đặt câu hỏi. 

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho biết, trong 3 năm qua, lực lượng công an đã phối hợp với các lực lượng khác thực hiện nhiều biện pháp mạnh để kiềm chế, đẩy lùi, nhưng tình trạng vẫn tiềm ẩn phức tạp, nhất là cho vay qua Internet.

Gần đây Bộ Công an đã triệt phá những băng nhóm cho vay qua app, hoạt động với quy mô lớn ở nhiều tỉnh thành do nhiều đối tượng, có cả người nước ngoài tham gia điều hành với quy mô  rất lớn với hàng trăm nghìn khách hàng vay, số tiền cho vay khoảng hàng nghìn tỷ đồng. Thực tế, khách hàng cũng chỉ nhận được 60% số tiền vay.

Nguyên nhân chủ yếu là nhu cầu vay tín dụng đen trong nhân dân vẫn còn rất lớn. Việc xử lý tội phạm liên quan đến tín dụng đen cũng gặp khó khăn do đối tượng dùng các thủ đoạn lách luật nên khó xác định giữa phạm vi dân sự với hình sự để cho vay.

"Đây là ranh giới rất phức tạp, nếu không thận trọng có thể hình sự hóa các quan hệ dân sự. Nếu không làm nghiêm thì lại bỏ lọt tội phạm"- ông Tô Lâm nói.

Về giải pháp trong thời gian tới, Bộ trưởng Công an cho biết, Bộ tiếp tục duy trì khí thế tấn công, trấn áp mạnh mẽ tội phạm vi phạm pháp luật liên quan đến "tín dụng đen", không được chủ quan chùng xuống. Tiếp tục thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 12 của Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của các cấp, toàn dân trong giải quyết các loại tội phạm này.

Đồng thời tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân, thường xuyên cảnh báo các phương thức, thủ đoạn hoạt động tín dụng đen, cho vay nặng lãi, để nhân dân phòng ngừa. Bộ Công an cũng phối hợp chặt chẽ với ngành ngân hàng đẩy mạnh các biện pháp để người dân tiếp cận được nguồn vốn vay của các tổ chức tín dụng của ngân hàng một cách thuận lợi, đáp ứng được yêu cầu của người dân không phải đi vay tín dụng đen.

Bộ trưởng Công an cho biết sẽ tiếp tục tấn công, trấn áp tội phạm tín dụng đen; phát huy sức mạnh các cấp, ngành để trấn áp; nâng cao ý thức, cảnh giác của người dân; phối hợp với ngân hàng để giúp người dân có thể tiếp cận với nguồn vốn thuận lợi hơn.

"Một trong những giải pháp căn cơ hiện nay là sử dụng căn cước công dân để cho vay, một phần giải quyết tín chấp, thế chấp tài sản thay bằng uy tín của người cho vay. Các tổ chức ngân hàng, tài chính thì có thể xác định ngay được người vay rất chính xác thì mới xuất tiền được" - ông Tô Lâm nói, đồng thời nhấn mạnh việc tiếp tục điều tra, xử lý nghiêm các loại tội phạm vi phạm pháp luật liên quan đến tín dụng đen, bởi phần lớn các tổ chức tín dụng đen đều có liên quan, có quan hệ với đối tượng tội phạm hình sự. Vì vậy ngành Công an đã có giải pháp đấu tranh phòng, chống tội phạm, đặc biệt là các nhóm tội phạm có tổ chức. 

Tạo điều kiện cho người dân có thể tiếp cận các kênh chính thống

Giải trình thêm về vấn đề này, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho biết, thời gian qua Ngân hàng Nhà nước đã ban hành đồng bộ các quy định pháp lý về việc các tổ chức tín dụng cho khách hàng vay vốn, trong đó có quy định về điều kiện vay vốn.

Khi vay vốn, khách hàng phải nêu rõ mục đích vay và khả năng trả nợ. Ngân hàng và khách hàng thỏa thuận về thời hạn trả nợ. Khi vay, khách hàng cũng cần tính toán, dự liệu khả năng và thời gian trả nợ.

Tuy nhiên, trên thực tế có thể vì lý do nào đó khách hàng chưa trả được nợ nên đề nghị ngân hàng cho phép gia hạn nợ. Nếu khách hàng có đơn đề nghị, chứng minh được có khả năng trả nợ theo thời hạn mới thì ngân hàng giải quyết.

"Nếu khách hàng không đề nghị gia hạn nợ, mà đi vay tiền từ người thân hoặc từ tín dụng đen thì các tổ chức tín dụng khó có thể biết" - bà Hồng cho biết.

Còn khi khách hàng trả xong khoản nợ đó, muốn vay lại thì phải thực hiện các quy định và các ngân hàng thẩm định khoản vay mới đó đúng quy định pháp luật.

Hiện nay, mạng lưới tổ chức tín dụng rất đa dạng, các công ty tài chính và tổ chức tài chính vi mo đã hiện diện trên toàn quốc nên nếu có nhu cầu vay vốn, người dân có thể tiếp cận các kênh chính thống.

Trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục tăng cường thông tin tuyên truyền về vay vốn, tiếp cận tín dụng để người dân có thể tiếp cận vốn từ các kênh chính thức./.