Đó là bài học sâu sắc đối với Cách mạng Việt Nam và còn nguyên giá trị đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN trong thời kỳ mới – thời kỳ vươn mình của dân tộc.

Thời cơ là thời điểm xuất hiện, hội tụ các yếu tố có lợi cần và đủ để có thể tác động, tạo sức mạnh tổng hợp làm chuyển hóa tình hình để giành thắng lợi. Thời cơ do chủ quan tạo ra hoặc do khách quan mang lại và có thể là kết quả của cả 2 yếu tố khách quan và chủ quan. Do đó, việc tạo dựng và nắm bắt thời cơ là vấn đề vô cùng quan trọng. Nắm bắt thời cơ là khoa học, thể hiện bản lĩnh, trí tuệ của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta trong cách mạng Tháng 8 năm 1945.

Đối với Cách mạng Việt Nam, sau khi phát xít Nhật đầu hàng quân đồng minh, quân đội Nhật Bản đang có mặt ở nước ta rất hoang mang, rệu rã, mất hết tinh thần chiến đấu; chờ quân Tưởng và quân Anh đến giải giáp rồi đầu hàng. Trên cơ sở phân tích mâu thuẫn của thời đại, đặc biệt là mâu thuẫn giữa các nước, các dân tộc trong Chiến tranh thế giới lần 2, cũng như các mâu thuẫn trong nước, trong khu vực, quốc tế và mâu thuẫn của kẻ thù, Đảng và nhà nước ta đã tận dụng thời cơ, chuyển hóa tương quan lực lượng, tạo thành sức mạnh tổng hợp để áp đảo kẻ thù, giành thắng lợi …

Trong tiến trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tích cực, chủ động chuẩn bị về chính trị, tư tưởng, tổ chức và lực lượng. Ngay sau khi từ Trung Quốc về nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chủ trì Hội nghị trung ương 8 và có nhiều quyết sách chiến lược quan trọng nhằm chuyển hướng cách mạng Việt Nam sang một giai đoạn mới. Đồng thời, khẩn trương tuyển chọn, đào tạo cán bộ, phát triển lực lượng, tổ chức thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân để sẵn sàng khi thời cơ đến sẽ tiến hành tổng khởi nghĩa giành thắng lợi.

Đặc biệt, Đảng và Bác Hồ đã nhạy bén nắm bắt thời cơ khi quân Nhật suy yếu và hoảng loạn trước sức mạnh của Hồng quân Liên Xô cùng các nước đồng minh… từ đó kịp thời lãnh đạo, chỉ đạo quân và dân ta đứng lên khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân từ tay Nhật (lúc này Pháp đã đầu hàng Nhật). Đồng thời, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định nếu giành được chính quyền trong thời điểm này thì Việt Nam mới được công nhận là một nước độc lập, không lệ thuộc vào quân đội đồng minh và thực dân Pháp. Hơn nữa, đây sẽ là thời điểm mà ta có thể giảm nguy cơ tổn thất lực lượng ở mức tối đa.

Chính vì vậy, để chuẩn bị cho thời cơ khởi nghĩa giành thắng lợi, trong thư gửi đồng bào toàn quốc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Phe xâm lược gần đến ngày bị tiêu diệt. Các đồng minh quốc sắp tranh được sự thắng lợi cuối cùng. Cơ hội cho dân tộc ta giải phóng chỉ có trong một năm hoặc năm rưỡi nữa. Thời gian rất gấp. Ta phải làm nhanh” (trích Hồ Chí Minh toàn tập, NXBCTQG, H 2011, tập 3, trang 538).

Đặc biệt, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định rõ ràng rằng: “Đây là thời cơ chín muồi nhất, thời cơ đã đến, dù hy sinh đến đâu, dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho được độc lập. Toàn quốc, đồng bào hãy đứng dậy, đem sức ta mà tự giải phóng cho ta… Chúng ta không thể chậm trễ, dưới lá cờ Việt Minh, đồng bào hãy dũng cảm tiến lên!”.

Nghệ thuật chớp thời cơ để giành thắng lợi trong Cách mạng tháng Tám năm 1945 là cội nguồn nhân lên sức mạnh của dân tộc, dưới sự lãnh đạo tài tình của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta, trở thành bài học quý báu trong tiến trình lãnh đạo cách mạng của Đảng. Bài học đó đã được Đảng ta vận dụng linh hoạt, sáng tạo và rất thành công trong mỗi giai đoạn cách mạng, và là nền tảng lý luận Nghệ thuật quân sự Việt Nam. Đó là kết hợp chặt chẽ, nhuần nhuyễn giữa lực, thế, thời, mưu; đánh địch bằng mưu kế, thắng địch bằng thế, thời, là cơ sở để tạo và chuyển hóa thế trận, tạo sức mạnh tổng hợp giành thắng lợi theo quy luật của chiến tranh “mạnh được yếu thua”, để làm nên chiến thắng vĩ đại trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, với thắng lợi của chiến dịch Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu; với Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử toàn thắng, đánh bại hoàn toàn cuộc chiến tranh xâm lược của Đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai, thu giang sơn về một mối, cả nước thống nhất vững bước đi lên CNXH.

Trong giai đoạn hiện nay, tình hình thế giới, khu vực có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường; xung đột vũ trang, chiến tranh cục bộ đã và đang diễn ra ở nhiều nơi. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 tạo ra cơ hội cho sự phát triển chung của các nước, trong đó có Việt Nam. Sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của chúng ta hiện nay tuy đã đạt được những thành tựu rất quan trọng, uy tín và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế ngày càng được nâng cao. Song, chúng ta cũng đang phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức, với thời cơ và vận hội đan xen.

Điều đó đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta phải luôn tỉnh táo, nhạy bén nắm bắt thời cơ, vận hội, hóa giải khó khăn, thách thức, nhằm phấn đấu đến giữa thế kỷ 21, nước ta trở thành nước phát triển theo định hướng XHCN mà Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã đề ra.

Để đạt được mục tiêu đó, đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta phải đẩy mạnh phát triển kinh tế-xã hội, tăng cường sức mạnh bảo vệ Tổ quốc, phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân, tạo cơ sở vật chất và các nguồn lực về chính trị - tinh thần, tạo thế và lực mới, tạo thời cơ và môi trường thuận lợi để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đặc biệt, tạo được sức mạnh tổng hợp để răn đe, ngăn chặn, đẩy lùi và sẵn sàng đánh bại các cuộc chiến tranh xâm lược của kẻ thù dưới mọi quy mô, hình thức.

Vấn đề tạo thời cơ và chớp thời cơ trong bối cảnh hiện nay chính là chúng ta biết nhận diện và tận dụng các yếu tố thuận lợi của thời đại, nhất là những thành tựu của cuộc cách mạng 4.0, phát huy lợi thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế, tranh thủ sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế, tạo dựng được môi trường hòa bình, ổn định, khơi dậy và phát huy được tinh thần đoàn kết trong nước và quốc tế, khơi dậy tinh thần yêu nước, khát vọng vươn lên của dân tộc Việt Nam trong thời kỳ mới, để dân tộc ta tiến lên sánh vai với các cường quốc năm châu như mong ước của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta đã khẳng định.

Sống lại khí thế mùa thu lịch sử qua “Dấu ấn Cách mạng Tháng Tám năm 1945”

VOV.VN - Cuốn sách “Dấu ấn Cách mạng Tháng Tám năm 1945” do Nguyễn Thái Bình chủ biên ra đời đúng vào dịp trọng đại của dân tộc, góp thêm tư liệu quý giúp ôn lại khí thế sục sôi của mùa thu lịch sử và khẳng định giá trị bền vững của cuộc cách mạng vĩ đại.