Để hiểu tại sao ngành công nghiệp bán dẫn trị giá 450 tỉ USD lại chìm trong khủng hoảng, một góc độ hữu ích để bắt đầu các phân tích là bộ phận trình điều khiển màn hình tưởng chừng như vô cùng khiêm tốn, với những con chip đôi khi có giá chỉ 1 USD.

Có hàng trăm loại chip khác nhau tạo nên ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu, bao gồm những loại hào nhoáng nhất của Qualcomm và Intel có giá từ 100 USD đến hơn 1.000 USD. Chúng được dùng để chạy những dòng máy tính mạnh mẽ hoặc những chiếc điện thoại thông minh đắt tiền. Ngược lại, một trình điều khiển màn hình lại quá đỗi bình thường, mục đích duy nhất của nó là truyền đạt hướng dẫn cơ bản để chiếu sáng màn hình trên điện thoại, máy tính hoặc hệ thống định vị.

Tuy nhiên, khi chip cho trình điều khiển màn hình bị thiếu, thì đó cũng là lúc khó khăn hiện rõ. Rắc rối với ngành công nghiệp chip, và ngày càng có nhiều công ty khác ngoài lĩnh vực công nghệ như sản xuất ô tô, là không có đủ trình điều khiển màn hình để hoạt động. Nhu cầu tăng cao đột biến khiến các nhà sản xuất trình điều khiển màn hình không thể bắt kịp. Điều này góp phần gây ra thiếu hụt nguồn cung, tăng chi phí cho các tấm nền (panel) màn hình tinh thể lỏng, thành phần thiết yếu để sản xuất TV, laptop, ô tô, máy bay và tủ lạnh cao cấp.

“Nếu bạn có mọi thứ khác, nhưng không có trình điều khiển màn hình thì bạn cũng không thể tạo ra sản phẩm”, Stacy Rasgon, người phụ trách ngành bán dẫn tại Sanford C. Bernstein, nói.

Sự thiếu hụt của một bộ phận dường như không mấy quan trọng như vậy giờ đây đang làm chao đảo nền kinh tế toàn cầu. Các nhà sản xuất ô tô như Ford Motor, Nissan Motor và Volkswagen AG đã phải giảm quy mô sản xuất, dẫn đến ước tính doanh thu của ngành bị mất hơn 60 tỉ USD trong năm nay.

Khó khăn đã không buông tha ngành bán dẫn toàn cầu trong thời gian qua. Ví dụ, cơn bão mùa đông bất thường ở bang Texas (Mỹ) đã đánh sập hàng loạt hoạt động sản xuất chip của Mỹ. Vụ hỏa hoạn bất ngờ xảy ra tại một trong những nhà máy sản xuất chip lớn nhất Nhật Bản Renesas hôm 22/3 khiến cơ sở này phải đóng cửa trong một tháng. Samsung Electronics đã lên tiếng cảnh báo về sự “mất cân bằng nghiêm trọng” trong ngành, trong khi hãng bán dẫn Đài Loan Taiwan Semiconductor Manufacturing Co (TSMC) cho biết không thể đáp ứng kịp nhu cầu mặc dù các nhà máy đang vận hành hơn 100% công suất.

“Tôi chưa bao giờ thấy điều gì như thế này trong 20 năm qua kể từ khi công ty của chúng tôi thành lập. Mọi ứng dụng đều thiếu chip”, Jordan Wu, đồng sáng lập kiêm giám đốc điều hành của nhà cung cấp hàng đầu về trình điều khiển màn hình Himax Technologies, nói.

Tình trạng thiếu hụt chip được sinh ra từ bước tính toán sai lầm có thể hiểu được khi dịch Covid-19 bùng nổ. Khi đại dịch lan rộng từ Trung Quốc sang phần còn lại của thế giới, nhiều công ty dự đoán mọi người sẽ cắt giảm chi tiêu vì mọi thứ trở nên khó khăn hơn. Tuy nhiên, việc cách ly tại nhà lại khiến người ta bắt đầu mua sắm sản phẩm công nghệ. Họ mua máy tính tốt hơn, màn hình lớn hơn để làm việc và học tập từ xa. Họ mua mọi thứ hiện đại nhất có thể để làm cho cuộc sống cách ly trở nên thú vị hơn.

Jordan Wu của Himax đang ở giữa cơn bão bùng nổ của ngành công nghệ. Wu thành lập công ty sản xuất chip Đài Loan Himax vào năm 2001 cùng với anh trai là Biing-seng, hiện là chủ tịch của công ty. Himax bắt đầu sản xuất IC điều khiển mạch tích hợp cho máy tính xách tay và màn hình. Sau thời gian phát triển cùng với ngành công nghiệp máy tính, Himax mở rộng sang điện thoại thông minh, máy tính bảng và màn hình cảm ứng. Các con chip của công ty hiện được sử dụng trong nhiều sản phẩm từ điện thoại, TV cho đến ô tô.

Mặc dù ý thức được tình trạng thiếu hụt, nhưng ông Wu nói rằng ông không thể tạo ra nhiều trình điều khiển màn hình hơn bằng cách thúc đẩy nhân lực làm việc chăm chỉ hơn. Himax thiết kế các trình điều khiển màn hình, sau đó sản xuất chúng tại một xưởng gia công như TSMC hoặc United Microelectronics Corp. Các chip của Himax được sản xuất trên công nghệ gọi là “mature node” (nút trưởng thành).

Điều đáng nói là các dây chuyền sản xuất chip “mature node” đang dần cạn kiệt. Ông Wu cho biết dịch Covid-19 đã thúc đẩy nhu cầu mạnh mẽ đến mức các đối tác sản xuất không thể tạo đủ trình điều khiển màn hình cho tất cả các tấm nền máy tính, TV, bảng điều khiển trò chơi, cùng với tất cả sản phẩm mới mà các công ty đang tích hợp màn hình vào như tủ lạnh, nhiệt kế thông minh và hệ thống giải trí trên ô tô.

Tình trạng thiếu hụt ngày càng được biểu hiện rõ ràng khi giá màn hình LCD tăng đột biến. Cụ thể, giá màn hình LCD 50 inch cho TV đã tăng gấp đôi trong khoảng thời gian từ tháng 1/2020 đến tháng 3/2021. Theo dự đoán từ chuyên gia phân tích Matthew Kanterman của Bloomberg Intelligence, giá màn hình LCD sẽ tiếp tục tăng ít nhất là cho đến quý 3/2021 do “sự thiếu hụt nghiêm trọng” các chip điều khiển màn hình.

Nhìn ở một khía cạnh khác, tất cả những điều này đang mang lại lợi ích cho hoạt động kinh doanh của những công ty sản xuất chip như Himax. Doanh số bán hàng tăng mạnh, giá cổ phiếu của Himax cũng tăng gấp ba kể từ tháng 11/2020. Nhưng trên thực tế thì ông Wu lại không vui mừng. Toàn bộ hoạt động kinh doanh của Himax được xây dựng dựa trên việc cung cấp cho khách hàng những gì họ muốn. Vì vậy, ông cảm thấy khó chịu khi không thể đáp ứng được nhu cầu của khách hàng vào thời điểm quan trọng như thế này. Khi được hỏi về cuộc khủng hoảng chip, ông Wu tỏ ra không mấy lạc quan.

“Chúng tôi vẫn chưa tìm được vị trí có thể nhìn thấy ánh sáng cuối đường hầm”, ông Wu nói./.