Các phương tiện không người lái từ lâu đã được quân đội của nhiều quốc gia trên thế giới sử dụng để giám sát, trinh sát, kiểm soát hỏa lực pháo binh và tấn công các mục tiêu trên mặt đất. Tuy nhiên, trong cuộc xung đột Nga-Ukraine, chúng đã xuất hiện với tần suất lớn chưa từng thấy.

Ngoài máy bay không người lái (UAV) quân sự chuyên dụng, nhiều thiết bị dân sự cũng được triển khai trên chiến trường. Ukraine được cho là đã sử dụng cả phiên bản mini nặng khoảng 300g và phiên bản lớn mang theo tên lửa. Bên cạnh đó, những phương tiện không người lái dân sự cũng được sử dụng tích cực cả trong tác chiến đô thị và tác chiến chiến hào. Thông tin thu được nhờ sự hỗ trợ của máy bay không người lái rất quan trọng trong kế hoạch phục kích và tấn công xe bọc thép. Chúng thường hoạt động cùng với xe tăng hoặc pháo binh để tiêu diệt mục tiêu trên chiến trường. Máy bay không người lái hạng trung được trang bị đạn dẫn đường có khả năng săn lùng các phương tiện bọc thép và tàu thủy hạng nhẹ.

UAV mua hoặc nhận từ nước ngoài

Theo các nguồn tin phương Tây, tính đến thời điểm hiện tại, lực lượng vũ trang Ukraine  đang vận hành khoảng 7.000 máy bay không người lái. Hầu hết các UAV này là UAV dân sự, được sửa đổi để sử dụng ở mặt trận. Chúng thường có tầm bắn từ 5 đến 7km, tính từ điểm phóng. Thời gian hoạt động trên không không quá 40 phút. Một lợi thế của UAV dân sự hạng nhẹ là chúng có thể dễ dàng cất trong balo hoặc vali của binh sỹ.

Ukraine được cho là đã sử dụng khá phổ biến UAV thương mại DJI của Trung Quốc. Chiến thuật sử dụng máy bay không người lái dân sự rất đơn giản. Người vận hành, nhóm hỗ trợ và UAV được đưa ra tiền tuyến bằng một chiếc xe địa hình. Máy bay không người lái sẽ có nhiệm vụ phát hiện mục tiêu và truyền tọa độ tới những khẩu đội pháo binh để điều chỉnh hỏa lực và tấn công.

Với việc thực hiện các cuộc tấn công vào những mục tiêu trên mặt đất, UAV có thể mang theo vũ khí bổ sung có trọng lượng vừa phải, chẳng hạn như loại lựu đạn RGD-5, nặng khoảng 310g, hoặc lựu đạn VOG-17 30 mm nặng 285g, có khả năng bắn trúng binh sỹ đối phương ở vị trí lộ thiên trong bán kính lên đến 5m. Đối với những UAV lớn, các binh sỹ Ukraine thường lắp súng phóng lựu chống tăng M72 dùng một lần của Mỹ, hoặc đạn pháo 82mm và 120mm.

Những máy bay không người lái có tải trọng như vậy có thể gây ra nhiều vấn đề lớn cho các binh lính đối phương tên chiến hào và trên chiến trường, phá hủy những công sự hạng nhẹ và xe bọc thép.

Một quả đạn M72 cỡ 66mm có thể xuyên thủng lớp giáp cán đồng nhất 350mm. Đạn cỡ 82mm, nặng 3,31kg, được trang bị 400g thuốc nổ TNT có thể tấn công hiệu quả những mục tiêu trong bán kính 30mm. Đặc biệt nguy hiểm là đạn nổ phân mảnh 120mm nặng 16kg, được trang bị 3,9kg thuốc nổ TNT. Khi quả đạn như vậy phát nổ, bán kính phá hủy của chúng có thể lên tới 60m. Với một đòn tấn công trực diện, đạn 120mm có thể vô hiệu hóa một chiếc xe tăng. Ngoài ra, UAV cũng có thể mang theo lựu đạn chống tăng cải tiến RKG-3.

UAV DJI Matrice 30T của Trung Quốc rất phổ biến và cso giá thành rẻ nhưng nó có rất nhiều tính năng cải tiến. Đây là UAV 4 cánh quạt, có camera ảnh nhiệt và máy đo khoảng cách laser. Thiết bị có thể hoạt động trong điều kiện thời tiết xấu. Thời gian bay 40 phút và tốc độ bay tối đa 82km/giờ.

Ngoài UAV của Trung Quốc, Ukraine cũng sử dụng UAV Bayraktar TB2 do Thổ Nhĩ Kỳ chế tạo, mang bom dẫn đường bằng laser hạng nhẹ, có khả năng bay với tốc độ tối đa 220km/h trong phạm vi tác chiến tối đa khoảng 6.000km. UAV này được cho là hoạt động khá hiệu quả trong các cuộc xung đột sử dụng công nghệ thấp.

Đặc biệt, Mỹ cũng cung cấp cho Ukraine nhiều loại UAV hiện đại như Switchblade và Phoenix Ghost. Switchblade là vũ khí đáng gờm, được mệnh danh là “sát thủ cảm tử” vì đều tự hủy sau khi tấn công mục tiêu, có thể gây sát thương đối với bộ binh hay phá hủy xe tăng hoặc đạn pháo. Còn Phoenix Ghost được thiết kế cho các hoạt động chiến thuật và có khả năng quang học để hỗ trợ các cuộc tấn công nhằm đẩy lùi lực lượng Nga.

UAV do Ukraine tự sản xuất

Một trong những UAV phổ biến nhất trong lực lượng vũ trang Ukraine, được sử dụng ngay cả trước thời điểm xung đột nổ ra là A1-SM "Fury". UAV này và thiết bị điều khiển do công ty Kyiv NPP Atlon Avia phát triển vào năm 2014 và đến cuối năm 2021, công ty đã chuyển giao hơn 100 tổ hợp cho quân đội Ukraine. Mỗi UAV và trang thiết bị đi kèm có giá 150 USD. Tuy vậy nhiều linh kiện của nó được sản xuất bên ngoài Ukraine. Trọng lượng cất cánh của UAV này là 6kg, sải cánh 2m, phạm vi hoạt động 200km. Tốc độ hành trình 65km/h và tốc độ tối đa 130km/h.  

UAV tiếp theo là MP-1 Spectator được biên chế cho Lực lượng vũ trang Ukraine năm 2019. UAV này do Học viện Bách khoa Kiev phát triển và việc sản xuất được tiến hành tại Meridian OJSC. Đến tháng 2/2022, hơn 30 tổ hợp đã được giao cho khách hàng. Mỗi tổ hợp gồm 3 UAV và một bộ thiết bị mặt đất. MP-1 Spectator có sải cánh dài 3m, thời gian bay trong không trung là 2 giờ. Chiều dài 1,29m, trọng lượng cất cánh 5,5kg, tốc độ tối đa 140km/h. Phiên bản nâng cấp Spectator-M1 được trang bị camera ảnh nhiệt có khả năng quan sát ban đêm. Spectator-M1 có một hệ thống tích hợp để tự động xác định tọa độ của mục tiêu. Phạm vi truyền tải hình ảnh lên đến 35km. Spectator-M1 sử dụng pin có dung lượng lớn hơn, giúp kéo dài thời gian bay lên tới 3 giờ, phạm vi bay tối đa 200km.

Trong các loại máy bay không người lái nội địa của Ukraine, một trong những UAV hiện đại nhất là Leleka-100, do công ty DeViRo chế tạo. Leleka-100 được đưa vào hoạt động từ tháng 5/2021.

Leleka-100 UAV được trang bị cánh quạt đẩy làm quay động cơ điện. Thân và cánh được làm bằng sợi thủy tinh và sợi carbon. Chiều dài của thiết bị là 1,135 m, sải cánh 1.980 mm, trọng lượng khoảng 5 kg. UAV có tốc độ tối đa 120 km/h, tốc độ hành trình 60 km/h. Thời gian bay trên không lên tới 2,5 giờ. Chiều dài tuyến đường bay lên đến 100 km, trần bay 1.500 m. Tùy thuộc vào thời gian trong ngày và nhiệm vụ cụ thể, máy bay không người lái này sẽ được trang bị nhiều loại máy ảnh khác nhau. Phạm vi truyền tín hiệu lên tới 50 km./.