Khó với nước bé

Ngày 23/9/2020, tại Lakselv (Na Uy), Bộ trưởng Quốc phòng 3 nước Phần Lan, Na Uy và Thụy Điển đã ký Tuyên bố về ý định (Statement of Intent - SOI) thông báo về hợp tác quân sự rộng lớn hơn, xác định mục tiêu chung của ba nước là tăng cường hợp tác quốc phòng ở High North thông qua các cuộc tập trận chung và "có thể và sẵn sàng tiến hành các hoạt động trong khủng hoảng và xung đột nếu được quyết định như vậy".

Các Bộ trưởng nhất trí cuộc khủng hoảng có thể xảy ra tiếp theo sẽ không chỉ ảnh hưởng đến một, mà tất cả các quốc gia Bắc Âu. Do đó, điều rất quan trọng là cần hợp tác trên nhiều cấp độ. Đặc biệt, trong giai đoạn cạnh tranh mạnh mẽ giữa các cường quốc, hành xử một nước nhỏ là rất khó - theo Bộ trưởng Quốc phòng Na Uy. Bộ trưởng Quốc phòng Phần Lan gọi Thụy Điển và Na Uy là "đối tác tự nhiên".

Theo SOI, để cải thiện khả năng tương tác và sẵn sàng hỗ trợ quân sự cho nhau, 3 nước sẽ thực hiện các bước chuẩn bị cần thiết, nhằm nâng cao khả năng phòng thủ và ngăn chặn hành động xâm lược. SOI lưu ý, đây không phải là "một cam kết ràng buộc pháp lý theo luật quốc gia hoặc quốc tế" và không "thay thế hoặc làm mất hiệu lực của bất kỳ thỏa thuận quốc phòng, thỏa thuận hoặc biên bản ghi nhớ hiện có nào giữa các bên tham gia".

Bộ trưởng Quốc phòng Phần Lan lưu ý trong thông cáo báo chí rằng, hợp tác quốc phòng 3 nước hỗ trợ các mục tiêu của Hợp tác Quốc phòng Bắc Âu (Nordic Defence Cooperation - NORDEFCO) để cùng phối hợp trong điều kiện "xung đột, khủng hoảng hoặc hòa bình". NORDEFCO là sự hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng của 5 thành viên là Đan Mạch, Phần Lan, Iceland, Na Uy và Thụy Điển.

Bắc Âu là một trong những khu vực hội nhập nhất thế giới. Các quốc gia Bắc Âu có chung một lịch sử lâu đời, mô hình kinh tế và xã hội tương tự nhau, quan hệ hợp tác quân sự giữa các nước Bắc Âu đang hoạt động tốt. Thực tế địa lý và chiến lược quân sự cho thấy sự cần thiết phải tiếp tục sự hợp tác này.

Trong những năm qua, các nước Bắc Âu luôn tìm ra những cách thực tế và linh hoạt để hợp tác, cho phép hợp tác quốc phòng xuất hiện và phát triển bất chấp các liên kết an ninh khác nhau giữa họ. Họ đã hợp tác thành công qua các cuộc tập trận như Tập trận Thử thách Bắc Cực (Arctic Challenge Exercise), Ứng phó Giá lạnh (Cold Response), Huấn luyện xuyên Biên giới (Cross Border Training), Gió phương Bắc (Northern Wind) ...

Bộ trưởng Quốc phòng Phần Lan nói sự hợp tác 3 bên bổ sung cho quan hệ hợp tác hiện tại giữa Phần Lan và Thụy Điển, và hợp tác song phương giữa Phần Lan và Na Uy. Vị Bộ trưởng này nói với Hãng thông tấn Phần Lan STT rằng, thỏa thuận 3 bên không làm thay đổi mối quan hệ của Phần Lan hoặc Thụy Điển với NATO (Phần Lan và Thụy Điển là các đối tác hợp tác tăng cường, còn Na Uy là một thành viên của NATO).

Được biết, các lực lượng vũ trang Na Uy trong thời bình có quân số 23.250 người, bao gồm cả quân nhân và dân viên dân sự, nếu tính cả lính nghĩa vụ và cận vệ được huy động toàn bộ, thì con số sẽ tăng lên 63.250 người. Thụy Điển có 22.500 quân nhân tại ngũ và khoảng 35.000 quân dự bị. Phần Lan có khoảng 8.000 quân nhân và 25.000 lính nghĩa vụ, nhưng có 900.000 quân dự bị.

Bản chất của liên minh quân sự mới

Năm 2018, một tầm nhìn mới NORDEFCO đã được ký kết. Mục tiêu chỉ đạo của nó là các nước Bắc Âu sẽ cải thiện khả năng quốc phòng và hợp tác trong hòa bình, khủng hoảng và xung đột. Giới chức quân sự các nước sẽ có những cuộc thảo luận dựa trên những lo ngại về an ninh chung trong khu vực, nhằm điều phối các kế hoạch hoạt động quốc gia hiện tại và tương lai. Để thực hiện mục tiêu này, 3 nước sẽ thành lập một nhóm hoạch định chiến lược; các cuộc tập trận và diễn tập sẽ tổ chức để hỗ trợ.

Một kết quả có thể đạt được từ sự hợp tác tăng cường này là lập kế hoạch phối hợp hoạt động trong các khu vực cùng quan tâm, ví dụ như các vùng phía bắc Phần Lan, Na Uy và Thụy Điển. Trên tinh thần hợp tác Bắc Âu, Đan Mạch và Iceland sẽ được thông báo thường xuyên khi hợp tác diễn ra. Trước tình hình an ninh phức tạp, sự hợp tác và đoàn kết giữa các quốc gia có chung chí hướng là điều tối quan trọng. 3 nước cam kết đoàn kết, sát cánh cùng nhau đương đầu với những thách thức và với trách nhiệm duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực.

Hiệp ước quân sự mới được Bộ trưởng Quốc phòng Thụy Điển mô tả là sẽ gửi một "tín hiệu rõ ràng gửi tới Nga" - nước mà ông nhận thấy là một mối đe dọa hiện hữu. Theo ông này, Nga đầu tư rất nhiều vào quân đội và thiết bị quân sự; tình hình hiện nay giống như thời Chiến tranh Lạnh. Tuy nhiên, ông bác bỏ ý kiến ​​cho rằng động thái này sẽ đưa Thụy Điển trung lập trong lịch sử xích lại gần NATO hơn.

Vào tháng 8, Thụy Điển đã khởi xướng "hành động sẵn sàng cao" ở khu vực biển Baltic, và Bộ trưởng Quốc phòng nước này cũng mô tả đó là một tín hiệu gửi đến Nga, mặc dù quân đội của Thụy Điển đánh giá khả năng xảy ra một cuộc tấn công nhằm vào nước này là "thấp". Thụy Điển không liên kết thường xuyên thực hiện các cuộc tập trận với các đối tác NATO, bao gồm các cuộc tập trận ở Đông Âu dọc theo biên giới phía tây của Nga.

Cái gọi là "mối đe dọa từ Nga" đã nhiều lần được sử dụng để biện minh cho việc xây dựng tiềm lực quân sự đang diễn ra, bao gồm việc tái quân sự hóa đảo Gotland chiến lược và chi tiêu quân sự tăng đột biến. Quan hệ song phương Nga-Na Uy, mặc dù theo truyền thống tốt đẹp, trong những năm gần đây đã bị suy yếu bởi các cáo buộc gián điệp có đi có lại, sự ngờ vực lẫn nhau và các động thái nâng cao sức mạnh quân sự.

Cựu Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Na Uy Sverre Diesen đã có một phát biểu đáng lưu ý, theo đó, quan niệm quốc phòng mới là sai sót về mặt logic, điều này khiến thỏa thuận bất lực trước một mối đe dọa có thể. Finnmark là vùng lãnh thổ giáp với vùng Murmansk của Nga - là nơi mà cho đến gần đây, Na Uy đã tránh bố trí một nhóm quân lớn. Theo Diesen, để tạo ra một tình huống xung đột có thể kích hoạt quân tiếp viện của đồng minh trợ giúp lực lượng mặt đất ở Finnmark, các lực lượng này phải rất lớn và ở cách xa Finnmark về phía trước - điều mâu thuẫn với học thuyết quân sự hiện nay là hạn chế sự hiện diện quân sự có thể làm phát sinh căng thẳng, và hoàn toàn phi logic./.