Ngày 26/6/2023, trong chuyến thăm chính thức Trung Quốc của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn và Chủ tịch Chính phủ nhân dân Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây đã ký “Thoả thuận khung về cùng thúc đẩy xây dựng thí điểm cửa khẩu thông minh” trước sự chứng kiến của Thủ tướng Chính phủ 2 nước.

Đây là nội dung đột phá nhằm tiếp tục thúc đẩy quan hệ hợp tác hữu nghị giữa tỉnh Lạng Sơn với Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây trở thành điểm sáng, kiểu mẫu trong quan hệ giữa hai nước. Đây là một vấn đề mới, chưa có tiền lệ, cơ sở thực tiễn đề cập đến việc xây dựng cửa khẩu thông minh và còn thiếu quy định của pháp luật hay khung hành lang pháp lý có liên quan. Quá trình xây dựng dự thảo Đề án, Lạng Sơn đã tổ chức xin ý kiến các Bộ, ngành Trung ương về các nội dung liên quan; trên cơ sở các ý kiến góp ý của các Bộ, ngành Trung ương, tỉnh Lạng Sơn đã tiếp thu hoàn thiện Đề án và trình Thủ tướng chính phủ; đồng thời đã kiến nghị, đề xuất một số nội dung để triển khai xây dựng thí điểm cửa khẩu thông minh.

Việc xây dựng cửa khẩu thông minh là phù hợp với định hướng chuyển đổi số của Chính phủ nhằm nâng cao năng lực, hiệu suất thông quan hàng hoá xuất nhập khẩu tại các cửa khẩu đường bộ, đáp ứng nhu cầu giao thương ngày càng tăng giữa Việt Nam - Trung Quốc và các nước ASEAN.

Cửa khẩu thông minh sẽ áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI), xe tự hành không người lái AGV, hệ thống quản lý kho có sử dụng camera thông minh. Bên cạnh đó, hai Bên sẽ nghiên cứu xây dựng Trung tâm chỉ huy để điều phối thông minh cũng như chia sẻ, kết nối dữ liệu và các điều kiện cần thiết khác đối với phía Trung Quốc để tạo thành một hệ thống thống nhất, bảo đảm năng lực tính toán, xử lý, lưu trữ, bảo mật,... thông qua Nền tảng cửa khẩu số" Lạng Sơn, Việt Nam và "Cơ chế một cửa" thương mại quốc tế Quảng Tây, Trung Quốc để tương tác thông tin về thủ tục hải quan và logistics tại khu vực cửa khẩu giữa hai bên.

Ông Dương Xuân Huyên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn cho biết, địa phương cũng sẽ xây dựng nghiệp vụ, nâng cấp, hoàn thiện nền tảng cửa khẩu số đảm bảo đáp ứng yêu cầu thực hiện các trình tự, thủ tục cho các cơ quan quản lý nhà nước tại cửa khẩu như hải quan, biên phòng, y tế, kiểm dịch… và tiếp nhận, chia sẻ thông tin với phía Trung Quốc.

“Về xây dựng cửa khẩu thông minh, chúng tôi sẽ giao cho Ban quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng- Lạng Sơn phối hợp với các cơ quan chuyên môn của tỉnh Quảng Tây để khẩn trương xây dựng cơ sở hạ tầng như đường chuyên dụng, đường ray để hàng hóa lưu thông. Định hướng về mặt thời gian, tỉnh Lạng Sơn xác định cửa khẩu thông minh đến năm 2026 sẽ hoàn thành và thử nghiệm đến 31/12/2028, sau đó sẽ tiếp tục hoàn thiện về mặt công nghệ, hạ tầng. Nguồn lực cơ bản là xã hội hóa và một phần ngân sách, ngân sách Nhà nước sẽ xây dựng hạ tầng, còn các thiết bị sẽ là xã hội hóa”, ông Dương Xuân Huyên thông tin.