Hiện tại, các cửa khẩu ở tỉnh Lạng Sơn còn tồn hơn 1.400 xe hàng, trong đó hoa quả tươi chiếm hơn 60%. Trong bối cảnh khó khăn chung, Lạng Sơn đã và đang triển khai nhiều phương án để nâng cao năng lực thông quan, giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp (DN), tránh để xảy ra tình trạng ùn ứ tại các cửa khẩu.

Tỉnh Lạng Sơn đã đạt được thỏa thuận với phía Trung Quốc về việc thí điểm áp dụng 2 phương thức giao nhận hàng tại cửa khẩu Hữu Nghị (từ ngày 1/3) và Tân Thanh (từ ngày 22/2). Triển khai thí điểm các phương thức giao nhận mới, Lạng Sơn hy vọng năng lực thông quan sẽ được cải thiện với 200-300 xe/ngày. Tuy nhiên việc thí điểm phương thức giao hàng mới tại cửa khẩu Tân Thanh lại vấp phải sự phản ứng của các DN. 

Theo các DN, dù phía Trung Quốc không yêu cầu nhưng khi giao nhận hàng hóa, DN phải thuê xe đầu kéo (do Công ty CP Vận tải Thương mại Bảo Nguyên cung cấp với mức phí khoảng 3,6 triệu đồng/chuyến) để trung chuyển container qua cửa khẩu. Khi hàng sang đến bãi chờ tại Trung Quốc cắt container, 1 lần nữa DN phải trả phí 2.500 NDT/lượt (khoảng 9 triệu đồng Việt Nam) và các khoản tiền bến bãi khi kéo container có hàng về… khiến chi phí bị đội lên quá nhiều.

Các DN cho rằng, việc phải thuê xe đầu kéo với giá 3,6 triệu đồng cho quãng đường trên dưới 1 km là quá cao, trong khi xe đầu kéo của Công ty Bảo Nguyên cung cấp không khác gì đầu kéo của các DN. Mặt khác, việc không có đơn vị, cá nhân nào đứng ra chịu trách nhiệm trong trường hợp hàng hóa giao nhận theo phương thức mới có hỏng hóc cũng khiến nhiều DN không đồng tình.

Đại diện các DN đưa ra ý kiến: "Các DN không đồng thuận cho Công ty Bảo Nguyên độc quyền quản lý đầu xe và đội lái xe chuyên trách gây mất nhiều thời gian”; “Tôi cũng mong các ban ngành có những phương án để tạo điều kiện cho các DN để tránh thiệt hại, giảm tối thiểu chi phí… để hoạt động xuất nhập khẩu diễn ra thuận lợi”.

Tiếp thu những kiến nghị, đề xuất của DN, UBND tỉnh Lạng Sơn đã giao Ban Quản lý Khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn chủ trì thành lập Tổ công tác liên ngành nhằm xử lý ngay những phát sinh khi áp dụng phương thức giao nhận hàng hóa xuất khẩu mới. UBND tỉnh Lạng Sơn cũng yêu cầu các cơ quan chức năng triển khai ngay các giải pháp nâng cao hiệu suất thông quan; giảm thiểu thời gian thao tác khi thực hiện cắt container; tăng cường giám sát hoạt động của đội lái xe chuyên trách tại các cửa khẩu và bảo đảm công tác phòng, chống dịch theo quy định.

Ông Hồ Tiến Thiệu, Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn cho rằng, mục tiêu quan trọng, duy nhất của tỉnh Lạng Sơn thời điểm này là nâng cao năng lực thông quan, nhanh chóng giải phóng hàng hóa đang tồn đọng tại các cửa khẩu. Tuy nhiên, đây đều là những phương án thử nghiệm của cả 2 bên với mục tiêu đẩy nhanh tiến độ thông quan. Do mới thử nghiệm nên sẽ có trục trặc phát sinh một vài ngày đầu, theo nhận định, có thể trong thời gian tới khi vận hành thuần thực hơn.

“Liên quan đến những đơn kiến nghị phản ánh Công ty Bảo Nguyên độc quyền dịch vụ cung cấp đầu kéo, chúng tôi đã yêu cầu BQL Khu Kinh tế cửa khẩu phải làm rõ, khẩn trương xem xét để trả lời người dân. Nếu phía bạn bắt buộc thực hiện như thế, BQL phải tuyên truyền cho người dân, DN được hiểu và nắm rõ. Còn nếu như bạn không bắt buộc thì xem xét, nghiên cứu để có cách thức nào khác tiến hành thuận lợi và đảm bảo giảm chi phí cho DN, đó cũng là phương án để hạn chế cơ hội phát sinh tiêu cực ở khu vực cửa khẩu”, ông Thiệu nêu rõ.

Việc thay đổi, thích ứng linh hoạt các biện pháp nhằm thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu khó tránh khỏi phát sinh những vướng mắc. Trên thực tế, lợi dụng thời điểm Lạng Sơn vừa thí điểm triển khai nền tảng “cửa khẩu số”, một số đối tượng đã cố tình thực hiện khai báo sai để gây nhiễu loạn hệ thống. Sau đó, chính những đối tượng này đã kích động, lôi kéo những người khác gây áp lực với cơ quan chức năng.

Lãnh đạo tỉnh Lạng Sơn cam kết lắng nghe và giải quyết có tình, có lý những kiến nghị, đề xuất của DN với mục tiêu cao nhất là nâng cao năng lực thông quan hàng hóa tại các cửa khẩu. Dù vậy, điều kiện tiên quyết là sự minh bạch trong quy trình, thủ tục; sự vào cuộc quyết liệt và công tâm của cơ quan chức năng nhằm xử lý nghiêm minh các hành vi trục lợi trên khó khăn của DN. Bởi, chỉ khi chính quyền quyết tâm, người dân đồng thuận thì hoạt động xuất nhập khẩu mới diễn ra thông suốt, ổn định, những tiêu cực phát sinh từ đó mới bị loại bỏ./.