Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân năm 2023 tăng 3,25% so với bình quân năm 2022, thành công này có ý nghĩa khi đây là năm thứ 10 liên tiếp lạm phát được kiểm soát theo mục tiêu của Quốc hội. Nhìn lại liên tiếp những năm qua, giới phân tích quốc tế đánh giá cao Việt Nam kiểm soát lạm phát, tỷ giá thành công, tăng trưởng cao vào loại hàng đầu thế giới. Hiệu quả điều hành chính sách tiền tệ, tỷ giá được phát huy tốt, phù hợp với điều kiện của Việt Nam, góp phần kiểm soát lạm phát. 

Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến mục tiêu kiểm soát lạm phát như: giá nguyên vật liệu đầu vào thế giới đang ở mức cao, Việt Nam là nước nhập khẩu nhiều nguyên liệu phục vụ sản xuất nên sẽ ảnh hưởng đến chi phí, giá thành, tạo áp lực cho sản xuất của doanh nghiệp, từ đó đẩy  giá hàng hóa tiêu dùng trong nước tăng lên. Bên cạnh đó, việc thực hiện điều chỉnh theo hướng tính đúng, tính đủ các yếu tố, các chi phí thực hiện vào giá dịch vụ y tế, giáo dục sẽ tác động làm tăng CPI. Ngoài ra, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) có thể tiếp tục tăng giá điện khi nguyên liệu đầu vào như xăng dầu, than đều đang ở mức cao. Việc cải cách tiền lương và tăng lương tối thiểu vùng từ tháng 7/2024 sẽ kéo theo tăng giá hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng trong gia đình. Cùng với đó, giá lương thực, thực phẩm, đồ uống, may mặc, thiết bị và đồ dùng gia đình thường tăng theo quy luật vào Tết Nguyên đán và sau Tết.

“Năm 2023, mặc dù chỉ số giá bình quân chỉ tăng 3,25% nhưng nếu loại bỏ yếu tố nhiên liệu và thực phẩm thì lạm phát lõi, lạm phát cơ bản vẫn trên 4%, như vậy, lạm phát do yếu tố tiền tệ cần được quan tâm năm 2024, khi có 2 yếu tố đấy cung tiền tăng cao là giải ngân đầu tư công và tăng tín dụng với chỉ tiêu giao đầu năm lên đến 15%”, TS. Vũ Đình Ánh, chuyên gia kinh tế phân tích.

Chỉ tiêu lạm phát luôn có mối quan hệ chặt với các chỉ số của kinh tế vĩ mô. Theo các chuyên gia, nếu tăng trưởng GDP trong năm 2024 chỉ xoay quanh mức 6% như nhiều dự báo, tức là nền kinh tế trong năm 2024 vẫn sẽ hoạt động ở mức dưới tiềm năng. Đây là yếu tố kiềm chế lạm phát trong thời gian tới.

Theo dự đoán của các cơ quan chức năng như: Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính), Tổng cục Thống kê, áp lực lạm phát năm 2024 không quá lớn. Bên cạnh những yếu tố có khả năng tạo áp lực lên lạm phát cũng có những yếu tố giúp giảm áp lực lên mặt bằng giá như hỗ trợ giảm thuế môi trường đối với xăng dầu, giảm thuế giá trị gia tăng tiếp tục được thực hiện trong năm 2024...

“Trong trường hợp kinh tế thế giới và Việt Nam tăng trưởng tốt thì lạm phát khoảng 3%, còn trường hợp kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái, giá nguyên vật liệu giảm thì lạm phát năm 2024 chỉ rơi vào khoảng 2,5 - 3%, áp lực lạm phát là không lớn vì chúng ta phải tin tưởng ở bối cảnh hiện tại, chính sách kiểm soát lạm phát của NHNN trong 10 năm qua là rất thành công”, TS. Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Tài chính dự báo.

Các dự báo về lạm phát năm 2024 đều chưa tính đến việc điều chỉnh giá một số hàng hóa, dịch vụ điều hành theo lộ trình thị trường. Một số chuyên gia kinh tế cho rằng, việc điều chỉnh giá dịch vụ do Nhà nước quản lý theo hướng tính đúng, tính đủ các yếu tố chi phí, sẽ tác động mạnh tới chỉ số giá tiêu dùng năm 2024. Do đó, ngay từ đầu năm, các bộ, ngành, địa phương cần xây dựng kế hoạch, tính toán liều lượng và thời điểm điều chỉnh phù hợp với mục tiêu kiểm soát lạm phát để sớm lên phương án, lộ trình điều chỉnh giá, tránh bị động trong phối hợp chính sách.

“Trong nước có một số yếu tố gia tăng áp lực lạm phát như: điều chỉnh dịch vụ công, điều chỉnh chi phí đầu vào cho doanh nghiệp (tiền lương tối thiểu, một số khoản thuế, phí giảm ưu đãi, giá cả, sức lao động có thể tăng lên)...”, Chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong cho biết.

Năm 2024, giới phân tích cho rằng, việc kiểm soát lạm phát không gặp áp lực quá lớn song vẫn cần cẩn trọng với nhiều yếu tố khó dự đoán. Tại Báo cáo nghiên cứu toàn cầu về Việt Nam vừa công bố, Ngân hàng Standard Chartered Việt Nam dự báo, chỉ số lạm phát của Việt Nam sẽ tăng lên mức 5,5% vào năm 2024.

Tại Báo cáo kinh tế vĩ mô Việt Nam tháng 1/2024, Ngân hàng HSBC nhận định, lạm phát vẫn là vấn đề đáng lưu tâm. HSBC kỳ vọng lạm phát sẽ tiếp tục duy trì ở mức thấp trong năm 2024, dự báo ở mức 3,4%, thấp hơn nhiều so với mục tiêu Quốc hội đề ra là 4 - 4,5%. Mặc dù xu hướng giảm lạm phát diễn ra trên diện rộng ở Việt Nam, áp lực giá vẫn chưa hoàn toàn mất đi. Rủi ro tăng lạm phát do năng lượng và thực phẩm vẫn còn khi những mặt hàng này chiếm tỷ trọng khá lớn trong việc tính toán lạm phát.